Wilskracht - Introductie

• Mentorles
• Studievaardigheden
• +1
• Middelbare school
• MBO
• vmbo, mavo, havo, vwo
• Leerjaar 1-6
• Studiejaar 1-4

Module-inzicht: Je kunt invloed uitoefenen op je eigen gedrag.

Lesinzicht: Je wilskracht kan opraken. Daarom is het handig om dingen voor elkaar te krijgen zonder dat deze veel wilskracht kosten. Hierbij kunnen we leren van onze gewoontes.

Relevante pagina's uit het Slim Jezelf Zijn-boek: p. 60-61 

Leerdoelen

Aan het einde van de les...

• kan je uitleggen wat wilskracht is.
• kan je uitleggen waarom we van onze gewoontes kunnen leren.
• kan je benoemen uit welke stappen een gewoonte bestaat.

• Lees de slide voor.
• Vraag of alle leerdoelen duidelijk zijn voor iedereen.

Extra informatie

De check is er om de huidige aanpak van de leerlingen te ontdekken. Het kan een vraag, opdracht of test zijn en er zijn geen goede of foute antwoorden. Het is puur om te ontdekken welke strategieën of technieken de leerlingen nu gebruiken.

Op pagina 9 van het Slim Jezelf Zijn-boek staat een voorbeeld van de check. 

Wat vind jij vaak lastig om
te doen?

Op tijd komen

Me aan mijn planning houden

Mijn telefoon wegleggen

Vroeg opstaan

Sporten

Mijn kamer opgeruimd houden

Op tijd beginnen met leren

• Wijs de leerlingen erop dat er maar één antwoord kan worden gegeven, dus dat ze datgene aanklikken wat ze het lastigst vinden.
• Vraag aan de leerlingen waarom ze het lastig vinden om dit voor elkaar te krijgen.

Extra informatie

Tijdens het ervaren krijgen leerlingen wetenschappelijke theorie en slimme leertips uitgelegd waar ze vervolgens mee aan de slag gaan. Het doel is dat ze ontdekken hoe de aangeboden kennis, technieken en/of strategieën voor hen werken. Hierin is het belangrijk dat de leerlingen het zelf gaan ervaren. Alleen dan kunnen ze kiezen wat ze hier verder mee willen doen. Voor meer informatie, zie p. 12 en 13 van het Slim Jezelf Zijn-boek.

Wat denk jij dat wilskracht is?

• Benadruk dat er geen goed of fout antwoord is bij deze vraag.
• Vraag eventueel door op een aantal antwoorden (Waar heb je wilskracht voor nodig? Heb je altijd evenveel wilskracht nodig? Waarom?)
• In het filmpje op de volgende slide wordt uitgelegd wat wilskracht is.

• Speel het filmpje af.

Extra informatie

In dit filmpje wordt uitgelegd wat wilskracht is, waarom we kunnen leren van onze gewoontes en uit welke stappen een gewoonte bestaat. Uit het onderzoek van Roy Baumeister blijkt dat je wilskracht op kan raken. Het is dus belangrijk om te kijken hoe we dingen makkelijker gedaan krijgen, waardoor het minder wilskracht kost. Omdat onze gewoontes weinig wilskracht kosten, is het interessant om te kijken hoe een gewoonte precies in elkaar zit. 

Waarvan zou je willen dat het
minder wilskracht kost?

• Laat de leerlingen de vraag beantwoorden op hun telefoon.
• Vraag aan enkele leerlingen waarom ze zouden willen dat dit minder wilskracht kost.

Extra informatie:

Nu de leerlingen weten wat wilskracht is en waar ze het voor nodig hebben, is het tijd om ze te laten bedenken waarvan zij willen dat het ze minder moeite kost. In de check hebben de leerlingen nagedacht over wat hen veel wilskracht kost ("wat vind je lastig om te doen?"). Dat iets veel wilskracht kost betekent nog niet dat je het moet veranderen. Pas wanneer het je in de weg zit, is het handig om ervoor te zorgen dat het minder wilskracht kost. 

Bewustwording van wat je graag anders zou willen is de eerste stap om het ook écht te gaan veranderen.

Een gewoonte bestaat uit 4 stappen:

1. Opmerken

2. Willen

4. Belonen

3. Doen

• Laat de slide zien en bespreek nogmaals de vier stappen die je moet zetten om ergens een gewoonte van te maken.
• Vraag eventueel of een leerling een voorbeeld van een gewoonte kan geven en de vier stappen hierbij kan toelichten. 

Extra informatie:

Hier laten we de stappen van een gewoonte zien met het voorbeeld "op Instagram kijken".

1. Opmerken: je krijgt een melding, je ziet je telefoon liggen of je merkt dat je je verveelt. 

2. Willen:  Door een van deze prikkels word je eraan herinnert dat het kijken op Instagram je een fijn gevoel geeft of het idee geeft dat je dan weer helemaal op de hoogte bent.

3. Doen:  Het openen en het bekijken van je Instagram. 

4 Belonen: Door op Instagram te kijken komt er dopamine vrij, waardoor je een prettig gevoel krijgt. 

Leren van onze gewoontes

Van elke stap van een gewoonte kan je iets leren om het iets minder wilskracht te laten kosten. We lichten elke stap en het daarbij horende inzicht toe in de volgende wilskrachtlessen. 

Extra informatie:

James Clear heeft aan elk van de vier stappen een les gekoppeld. Deze lessen laten zien hoe je van gedrag een gewoonte kan maken. Deze inzichten kun je ook los toepassen om gedrag minder wilskracht te laten kosten. In de volgende lessen worden alle stappen met bijbehorende lessen behandeld. 

Extra informatie

'Mijn experiment' is de laatste stap van het proces. Bij de check is de huidige aanpak duidelijk geworden. Bij het ervaren zijn ze aan de slag gegaan met een andere manier van leren. Nu is het tijd voor de leerlingen om te bedenken wat ze hiervan mee willen nemen om uit te proberen, verder mee te oefenen of een nieuwe, waardevolle gewoonte van te maken. Het helpt om dit plannetje zo concreet mogelijk te maken. Dat zorgt ervoor dat het makkelijker wordt om het experiment ook daadwerkelijk uit te voeren.

Wij geven steeds drie voorbeelden van passende experimenten, maar het is belangrijk dat leerlingen ook de ruimte voelen om zelf iets te kiezen, mits het concreet is.

Voorbeelden van een experiment

• Wanneer ik op zondag een planning voor de week maak, ga ik kijken welke taken veel wilskracht kosten en ze verdelen over de week zodat ik zuiniger met mijn wilskracht om kan gaan.
    
• Ik ga deze week één dag kiezen waarop ik mijn telefoon in een andere kamer leg als ik huiswerk ga maken.
    
• Ik ga een lijst maken van mijn gewoontes en opschrijven welke ik zou willen houden en welke niet.

• Lees de slide voor.
• Laat de leerlingen een van de experimenten kiezen die zij de komende week gaan uitproberen.
• Als de leerlingen zelf een goed idee hebben voor een experiment, kunnen zij dat ook kiezen. Daarbij is het wel belangrijk dat het concreet is.
• De leerlingen kunnen op de volgende slide hun experiment invullen. 

Wat wordt jouw experiment?
Kies een van de voorbeelden of bedenk zelf een experiment

• Benoem dat het belangrijk is om het zo concreet mogelijk te maken.
• Vraag een aantal leerlingen of ze hun experiment willen toelichten.
• Als een experiment nog niet zo concreet is, kan je er op doorvragen. ("Wat ga je precies doen?", "Voor welk vak?", "Wanneer ga je het doen?", "Wat is de eerste stap?")

Wat vond je van deze les?

• Laat leerlingen de vraag beantwoorden.

Extra informatie

Als je de les aan 'Mijn lessen' hebt toegevoegd en de les hebt gegeven, kan je achteraf bij 'rapportages' de antwoorden van de leerlingen op een later moment nog inzien.

• Sluit de les af.