13.3 Transport van voedingsstoffen en afvalstoffen
3 soorten bloedsomloop:
1: open
2: enkelvoudig gesloten
3: dubbel gesloten
Open bloedsomloop
Slide 4 - Tekstslide
gesloten bloedsomloop
dubbel enkel
Hier is het bloed rood door hemoglobine.
Wat doet hemoglobine?
Slide 5 - Tekstslide
vaatbundels met houtvaten en bastvaten
Houtvaten: water en mineralen van beneden naar boven (omHoog)
Bastvaten: water en glucose van boven naar Beneden.
Slide 6 - Tekstslide
Onder welke omstandigheden verdampt er het meeste water uit de huidmondjes/de bladeren?
Slide 7 - Tekstslide
Op warme zomerse dag met veel wind verdampt het meeste water uit de huidmondjes/bladeren?
Doordat de lucht warm is en de wind waait, verdampt het water vanuit het blad heel snel. (alsof je snel water uit een rietje zuigt) Hierdoor wordt het water vanuit de houtvaten ook sneller aangevuld. Dit noem je zuigkracht van de bladeren
De worteldruk en de capillaire werking veranderen niet
Tekst
Slide 8 - Tekstslide
Hoe kan water omhoog stromen?
1: zuigktracht door de verdamping
van water in de bladeren
2: worteldruk
3:capillaire werking
in houtvaten
Slide 9 - Tekstslide
Slide 10 - Video
Wat hoort er niet bij en waarom?
A
open bloedsomloop
B
Hemoglobine
C
Sprinkhaan
D
Tracheen
Slide 11 - Quizvraag
Wat hoort er niet bij en waarom?
open bloedsomloop
sprinkhaan
hemoglobine
Bloed van insecten vervoert geen zuurstof en bevat daarom ook geen hemoglobine
Slide 12 - Tekstslide
Wat hoort er niet bij en waarom?
A
dubbele bloedsomloop
B
kieuwen
C
gesloten bloedsomloop
D
vissen
Slide 13 - Quizvraag
Wat hoort er niet bij en waarom?
dubbele bloedsomloop
Vissen hebben een gesloten enkele bloedsomloop en kieuwen
gesloten bloedsomloop
kieuwen
vissen
Slide 14 - Tekstslide
Wat is nr 10?
A
houtvaten
B
vaatbundel
C
bastvaten
Slide 15 - Quizvraag
Waar zitten luizen op een blad
Tekst
Tekst
A
houtvaten
B
vaatbundel
C
bastvaten
Slide 16 - Quizvraag
Waar zitten luizen op?
Luizen hebben energierijk voedsel nodig, dus daarom zitten ze aan de onderkant. Hier lopen de bastvaten en die bevatte glucose en water. (houtvaten bevatten alleen mineralen en water en die leveren geen energie)
Slide 17 - Tekstslide
13.4 Kou en hitte
Slide 18 - Tekstslide
Leerdoelen Kou en hitte 13.4:
-Waardoor dieren tegen kou kunnen
-Waardoor dieren tegen warmte kunnen
-Waardoor een kleiner dier sneller afkoelt
-Hoe een koudbloedig dier leeft
-Hoe planten overleven bij droogte
Slide 19 - Tekstslide
Begrippenlijst Kou en Hitte 13.4
-warmbloedig- en koudbloedige dieren
-winterrust en winterslaap
-lichaamsoppervlak en warmteverlies
-aanpassing bij planten(vetlaag,kleine oppervlakte, haren/stekels, aanpassing huidmondjes)
Slide 20 - Tekstslide
warmbloedig
Temperatuur redelijk constant
koudbloedig
Temperatuur zelfde als omgeving
Slide 21 - Tekstslide
Warmbloedig
Manieren om af te koelen
* zomervacht/verenkleed/vetlaag
* warmte afgeven via bloed, huid
* lucht laten stromen
* hijgen
Slide 22 - Tekstslide
Warmbloedig
Manieren om warm te blijven:
* isoleren: wintervacht/verenkleed/vetlaag
* klein oppervlak
* kou vermijden: winterslaap/winterrust,
Slide 23 - Tekstslide
Egel
Gaat in winterslaap
=
slaapt de hele winter door
Eekhoorn
Gaat in winterrust
=
wordt af en toe wakker, als het wat minder koud is in de winter
Slide 24 - Tekstslide
Egels en eekhoorns verzamelen allebei een voorraad voedsel. Waarom heeft de eekhoorn meer voedsel nodig?
Slide 25 - Open vraag
Wat is niet waar over de winterslaap van de egel?
A
De lichaamstemperatuur stijgt.
B
De activiteit wordt minder
C
Het lichaamsgewicht neemt af.
D
De ademhaling en de hartslag dalen
Slide 26 - Quizvraag
Welk gevaar loopt een egel als de winter streng is en lang duurt?
Slide 27 - Open vraag
0
Slide 28 - Video
koudbloedig dier
Koudbloedige dieren nemen de temperatuur van hun omgeving aan.
Lichaam opwarmen: in de zon liggen
Lichaam afkoelen: in de schaduw/in het water
Te koud: verbranding langzamer, bewegen trager
Slide 29 - Tekstslide
0
Slide 30 - Video
Hoe overleven planten droogte?
Woestijnplanten
Verdamping tegengaan
Vetlaagje rond de bladeren
klein oppervlakte
Kleine blaadjes met weinig huidmondjes (verzonken)
Behaarde bladeren of stekels
wortelrozet
Water opnemen en opslaan
Lange wortels of breed vertakt en oppervlakkig
Water opslaan in de stengel
Slide 31 - Tekstslide
0
Slide 32 - Video
13.3 en 13.4 (huis)werk
Zie IL
Slide 33 - Tekstslide
Weet je het nog?
Slide 34 - Tekstslide
Mensen zijn alleseters dus wij hebben?
A
Plooikiezen
B
Knipkiezen
C
Knobbelkiezen
D
Verstandskiezen
Slide 35 - Quizvraag
Wat verandert er in de energiebalans wanneer ik snel groei
A
U
B
B
C
T
D
P
Slide 36 - Quizvraag
Op een zomerse dag met veel wind neemt de plant meer water op dan normaal. Waardoor
A
Meer zuigkracht van de bladeren
B
Meer worteldruk
C
Meer capillaire werking
D
Geen van allen
Slide 37 - Quizvraag
Heeft een insect een open of een gesloten bloedsomloop?
A
open
B
gesloten
Slide 38 - Quizvraag
wat vervoert het bloed bij de vis
A
zuurstof
B
zuurstof en voedingsstoffen
C
voedingsstoffen en afvalstoffen
D
zuurstof, voedingsstoffen en afvalstoffen
Slide 39 - Quizvraag
Heeft een vis een open of een gesloten bloedsomloop
A
open
B
gesloten
Slide 40 - Quizvraag
Wat vervoeren de houtvaten?
A
water en mineralen
B
water en glucose
C
water en zuurstof
D
water
Slide 41 - Quizvraag
Hoe heet het onderdeel dat de voedingstoffen vervoerd in de plant?