4B T6 Transport

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo b
• Leerjaar 4

Thema 6 Transport

Proefwerk thema 6 Transport

maandag 22 of dinsdag 23 februari

Inleveren PO Transport

maandag 8 of dinsdag 9 februari, uiterlijk donderdag 11 februari

Thema 6 Transport

Basisstof 1 Bloed

Basisstof 2 De bloedsomloop

Basisstof 3 De bloedvaten

Basisstof 4 Het hart

Basisstof 5 Hart- en vaatziekten

Thema 6 Transport

Basisstof 1 Bloed

Basisstof 2 De bloedsomloop

Basisstof 3 De bloedvaten

Basisstof 4 Het hart

Basisstof 5 Hart- en vaatziekten

Wat weet jij al over
de bloedsomloop?

Rode bloedcel

Witte bloedcel

Bloedplaatje

Samenstelling van het bloed

1. plasma-eiwitten 7%
2. water 91 %
3. opgeloste stoffen 2 %
   

Plasma = 55 % & vaste bestanddelen 45 %

Samenstelling van het bloed

1. plasma-eiwitten 7%
2. water 91 %
3. opgeloste stoffen 2 %
4. 
   
5. bloedplaatjes
6. witte bloedcellen
7. rode bloedcellen
   

Plasma = 55 % & vaste bestanddelen 45 %

• Eiwitten (plasma-eiwitten) 
• Zuurstof 
• Afvalstoffen: bv. koolstofdioxide. 

• Voedingsstoffen: bv. glucose, mineralen, 

      vitamines & de verteringsproducten van 

      koolhydraten, eiwitten en vetten. 

• Regelende stoffen:

     bv. hormonen en enzymen. 

• Beschermende stoffen:

     bv. antistoffen. 

• Evt. geneesmiddelen.
  

• Kleine ronde schijfjes met een deuk in het midden. 
• Hebben GEEN celkern, leven ± 4 mnd. 
• Worden gemaakt uit stamcellen in het rode beenmerg, dit zit in de koppen van de pijp- en in platte beenderen. 

• Vervoeren zuurstof dankzij de rode kleurstof hemoglobine, wat ijzer bevat. 
• Afbraak rode bloedcellen in het rode beenmerg, milt en lever.  (IJzer wordt opnieuw gebruikt.)

• Per mm3 bloed gemiddeld 5.000.000 rode bloedcellen.

Rode bloedcellen

• Dode witte bloedcellen + dode bacteriën pus = etter. 
• Sommige kunnen antistoffen maken, deze ontwikkelen zich daarna verder in de lymfeknopen. 
• Leukemie: een afwijking op waar de  witte bloedcellen gemaakt worden; er worden dan te weinig rode bloedcellen en bloedplaatjes gemaakt en te veel witte bloedcellen, maar die werken niet goed.  
• Per mm3 bloed gemiddeld 7.000 witte bloedcellen. 

• Worden gemaakt uit stamcellen in het rode beenmerg. 
• Hebben GEEN vaste vorm & kunnen door kleine openingen heen. 
• Kunnen bv. bacteriën insluiten en zo onschadelijk maken.

Witte bloedcel

• Zijn stukjes van andere cellen die kapot zijn. 
• Hebben GEEN celkern. 
• Zorgen voor de bloedstolling. 
• Bevatten een kleverig stofje dat vrij komt als er een wondje is. 
• Zorgt ervoor dat fibrine gemaakt wordt, hierdoor wordt een vangnet gemaakt voor de bloedcellen. 
• Bloederziekte = hemofilie: het bloed stolt niet goed.  
• Trombose = als een bloedprop zich hecht aan de wand van een bloedvat waardoor het bloedvat afgesloten wordt. 

Bloedplaatjes

Thema 6 Transport

Basisstof 1 Bloed

Basisstof 2 De bloedsomloop

Basisstof 3 De bloedvaten

Basisstof 4 Het hart

Basisstof 5 Hart- en vaatziekten

Bloedvaten = hierdoor stroomt het bloed door je hele lichaam

Bloedvatenstelsel = hart en bloedvaten samen

Bloedsomloop = de weg die het bloed aflegt door je lichaam

Hart = sterke holle spier

Bloedvaten = 

hierdoor stroomt het bloed door je hele lichaam

  

Bloedvatenstelsel = 

hart en bloedvaten samen

Bloedsomloop = 

de weg die het bloed aflegt door je lichaam

Hart = sterke holle spier

Dubbele bloedsomloop

1) Kleine bloedsomloop =

Hart - longen - hart

hele lichaam

2) Grote bloedsomloop =

Hart - hele lichaam - hart

longen 

Kleine bloedsomloop

= longen

Alleen de longen 

• Van rechterkamer naar de longen 
• Van longen naar de linkerboezem

Longslagader 

WEINIG zuurstof & VEEL koolstofdioxide 

Longader

VEEL zuurstof & WEINIG koolstofdioxide 

Grote bloedsomloop

= lichaam

Het hele lichaam, behalve de longen 

• Van linkerkamer naar het lichaam 
• Van lichaam naar de rechterboezem 

Slagaders

VEEL zuurstof & WEINIG koolstofdioxide 

Aders

WEINIG zuurstof & VEEL koolstofdioxide 

De bloedsomloop bestaat uit 

• Het hart: dit werkt als een pomp. 
• Slagaderen: deze brengen het bloed vanaf het hart door het gehele lichaam, zij vervoeren zuurstofrijk bloed. 
• Haarvaten: dit zijn de kleinste bloedvaten, waar de uitwisseling van voedings- en afvalstoffen tussen het bloed en de organen plaatsvindt. 
• Aderen: deze brengen het bloed weer terug naar het hart. Zij vervoeren zuurstofarm bloed. 

 

De bloedsomloop is gescheiden in 

• Kleine, die begint vanuit de rechter hartkamer. 
• Grote, die begint vanuit de linker hartkamer. 

Thema 6 Transport

Basisstof 1 Bloed

Basisstof 2 De bloedsomloop

Basisstof 3 De bloedvaten

Basisstof 4 Het hart

Basisstof 5 Hart- en vaatziekten

Bloeddruk = 

de kracht waarmee het bloed tegen de wand van de bloedvaten drukt.

Slagaders:

Komen 

altijd vanuit het hart

   

Slagaders bevatten

VEEL zuurstof &

WEINIG koolstofdioxide

Uitzondering = longslagader

   

Hebben een stevige wand

Aders:

Gaan 

altijd naar het hart toe 

 

Aders bevatten                  WEINIG zuurstof &

VEEL koolstofdioxide 

Uitzondering = longader 

 

Hebben kleppen 

• Bloedvaten hebben meestal de naam 

      van het orgaan waar ze heen gaan of vandaan komen.

• Bv. de nierslagader gaat naar de nier toe 

      & de nierader komt van de nier af.

• Uitzonderingen zijn: 

      aorta & holle aders & poortader & krans(slag)aders. 

De aorta loopt vanaf het hart naar het lichaam. Het is het grootste en krachtigste bloedvat.

A

De holle aders lopen vanaf het lichaam naar het hart.

HA

De poortader loopt van de darmen naar de lever.

P

De kransslagaders lopen van de aorta naar de hartspier.

KS

De kransaders lopen van de hartspier naar de holle ader.

KA

Klik op de letters voor meer informatie

Thema 6 Transport

Basisstof 1 Bloed

Basisstof 2 De bloedsomloop

Basisstof 3 De bloedvaten

Basisstof 4 Het hart

Basisstof 5 Hart- en vaatziekten

Boezems 

• Ontvangen het bloed 
• Rechterboezem vanuit het lichaam 
• Linkerboezem vanuit de longen 

 

Kamers 

• Pompen het bloed het hart uit 

 

• Linkerkamer naar het lichaam 
• Rechterkamer naar de longen 

 

• Linkerkamer heeft een dikkere wand 
• Linkerkamer is groter 

Kransslagaders 

• Aanvoer van zuurstof en voedingsstoffen naar de hartspier. 
• Aftakking van de aorta. 

 

Kransaders 

• Afvoer van koolstofdioxide en andere afvalstoffen vanaf de hartspier. 
• Komt rechtstreeks in de rechterboezem uit. 

Harttussenwand 

• Scheiding tussen linker- en rechterhelft. 

 

Hartkleppen 

• Kleppen tussen boezem en kamer. 

 

Halvemaanvormige kleppen 

• Kleppen tussen   kamer en slagader. 

Aorta

Longslagader

Aortaklep

Linkerkamer

Linkerboezem

Zuurstofrijkbloed

Naar de longen

Van de longen

Rechterboezem

Rechterkamer

Zuurstofarmbloed

Holle ader

Holle ader

Naar de longen

Van de longen

Aorta

00:40

Wat voeren de kransslagaders
aan naar het hart?

00:54

Hoe heten de holle ruimtes
in het hart?

1. Boezems bovenin & kamers onderin
2. Boezems onderin & kamers bovenin
3. Kamers links & boezems rechts
4. Kamers rechts & boezems links

01:32

Welke ruimte heeft de dikste wand?

1. Rechterboezem
2. Linkerboezem
3. Rechterkamer
4. Linkerkamer

02:07

Wat is de functie van de kleppen
in het hart?

Fase 1: Samentrekken van de boezems

• Bloed uit de holle aders stroomt in de rechterboezem.
• Bloed uit de longaders stroomt in de linkerboezem.
• Als de boezems gevuld zijn, trekken ze tegelijkertijd samen.
• Bloed stroomt van de boezems in de kamers. De hartkleppen zijn geopend. De halvemaanvormige kleppen zijn gesloten. De kamers zijn ontspannen.

1

Fase 2: Samentrekken van de kamers

• De kamers zijn gevuld met bloed. Nu gaan de kamers tegelijkertijd samentrekken.
• De hartkleppen sluiten. Hierdoor kan het bloed niet terug naar de boezems.
• De halvemaanvormige kleppen gaan open. Bloed stroomt van de rechterkamer in de longslagader. Bloed stroomt van de linkerkamer in de aorta.

2

Fase 1: Hartpauze

• Tijdens de hartpauze zijn de kamers en boezems ontspannen.
• De halvemaanvormige kleppen blijven gesloten. Bloed uit de longslagader en aorta kan hierdoor niet meer terugstromen.
• Bloed stroomt uit de holle aders en longaders in de boezems. De hartkleppen zijn open.

3

Klik op de cijfers voor meer informatie

Hartpauze, bloed stroomt het hart in

vanuit de aders.

De boezems trekken samen, 

bloed gaat de kamers in.

De kamers trekken samen, 

bloed gaat de slagaders in.

https:

Harttonen

• Elke hartslag twee harttonen

• Eerste harttoon = 

      dichtslaan hartkleppen

• Tweede harttoon = 

     dichtslaan halvemaanvormige kleppen

Thema 6 Transport

Basisstof 1 Bloed

Basisstof 2 De bloedsomloop

Basisstof 3 De bloedvaten

Basisstof 4 Het hart

Basisstof 5 Hart- en vaatziekten

Hoge bloeddruk

• Komt vaker voor
• Veroorzaakt meestal geen klachten
• Bloedvaten en organen kunnen beschadigen

Lage bloeddruk

• Komt weinig voor
• Veroorzaakt meestal geen klachten
• Soms duizeligheid of vermoeidheid

Slagaderverkalking

• Vernauwing in de slagaders door kalk en vetten.
• Ontstaan door hoge bloeddruk, stress en roken. Ook erfelijkheid en een ongezonde leefstijl geeft risico.
• Beschadigingen worden herstelt met witte bloedcellen. Deze dringen samen met cholesterol (belangrijk soort vet) de vaatwand in.
• Hierdoor komt een verdikking aan de binnenkant van de slagader.
  

Hartinfarct = hartaanval =

als een deel van het hart geen zuurstof en voedingsstoffen meer krijgt en kan afsterven.

Beroerte = verzamelnaam voor herseninfarct en hersenbloeding

Herseninfarct = als een deel van de hersenen geen zuurstof meer krijgt.

Hersenbloeding = als er een scheurtje in een bloedvat in de hersenen zit waardoor er bloed in het hersenweefsel kan komen.

Hartritme =

het aantal hartslagen per minuut.

Hartritmestoornis =  als het hartritme verstoord is, het hart trekt onregelmatig of een deel van het hart trekt niet meer goed samen.

Oorzaken hart- en vaatziekten:

• erfelijke aanleg voor een verhoogd cholesterol
• erfelijke aanleg voor een hoge bloeddruk
• roken en/of veel alcohol drinken
• te weinig bewegen
• te veel ongezond eten/ te zout eten
• stress

Als je gezond leeft en eet, 

verminder je de kans op hart- en vaatziekten.

Thema 6 Transport

Basisstof 1 Bloed

Basisstof 2 De bloedsomloop

Basisstof 3 De bloedvaten

Basisstof 4 Het hart

Basisstof 5 Hart- en vaatziekten