Klimaat in Middellandse zeegebied en in Zuid-Amerika

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

Welke klimaten vind vooral op lagere breedte?

1. Df
2. BS
3. Af
4. Cs

1. Af
2. BS
3. Cf
4. Df

Intertropische convergentiezone (ITCZ)

Het lagedrukgebied rond de evenaar die verschuift per seizoen

Verschillen verklaren, neerslag in winter

Winter: 

• subtropisch hogedrukgebied (30° NB) schuift omlaag
  
• lage drukgebieden (60° NB) bewegen oostelijk over Middellandse Zeegebied.
  
• Lage drukgebieden zuigen lucht aan. Koud uit noorden, warm uit zuiden. 
  
• Deze botsen, stijgende lucht, depressie.
  

Verschillen?

Klimaatsoort? Köppenindeling?

Kaart Reliëf Spanje

Pyreneeën: hooggebergte tussen Frankrijk en Spanje. Je kunt hier zelfs skiën in de winter!

Sierra Nevada: gebergte in het zuiden van Spanje. Hoogte = 3478m en hierdoor kun je ook hier skiën in de winter! Sierra Nevada betekent dan ook "besneeuwde bergketen".

Cantabrisch Gebergte-> noordwesten van Spanje. Hier valt veel stuwingsneerslag, vandaar dat dit deel van Spanje ook wel het 'groene Spanje' wordt genoemd.

Klimaten in Spanje

5 klimaten => Zie kaartje!

1. Zeeklimaat (groen)
2. Middellandse Zeeklimaat (geel)
3. Landklimaat (oranje)
4. Hooggebergteklimaat (blauw)
5. Steppeklimaat (oranje)

Welke letters van Koppen horen erbij?

Neerslag in Spanje

-noordwesten: veel neerslag

-zuidoosten: weinig neerslag

. Kleuren kaart:

-> hoe donkerder blauw, 

   hoe meer mm neerslag er valt.

-> Hoe donkerder geel,

    hoe minder neerslag er valt

Het binnenland van Spanje ligt in de regenschaduw: het is hier erg droog. Het binnenland is omringd door gebergten, hier komt bijna geen neerslag.

Waarom is het in Spanje warmer dan in Nederland?

1. Breedteligging is lager dus de invalshoek van de zon is groter (kijk nog eens in hoofdstuk 1).
2. Azoren-hogedrukgebied (dalende lucht, wolken lossen op) zorgt voor hete en droge zomers in grote delen van Spanje. Zie kaartje voor de ligging van dit hogedrukgebied.

Soorten neerslag ->

1. Stuwingsregen -> lucht moet opstijgen tegen gebergte.
2. Stijginsregen -> warme lucht stijgt op en koelt meteen weer af, het gaat regenen.
3. Frontale neerslag -> botsing warme en koude lucht.

Stuwingsregen -> bij gebergten

Loefzijde = kant waar het regent

Aanlandige wind moet opstijgen tegen het gebergte. De lucht koelt hierdoor af (hoe hoger hoe kouder!) en het gaat regenen.

Lijzijde = regenschaduw = droge kant van het gebergte.

Lijzijde: de lucht daalt aan de andere kant van de berg en de wolken lossen weer op. Aan deze kant valt er dus niet of nauwelijks neerslag.

Stijgingsregen

Warme lucht stijgt op -> koelt af -> condensatie -> het regent.

Dit soort neerslag komt in het warme binnenland van Spanje voor. Omdat het zo warm is, verdampt de neerslag snel...

Frontale neerslag

Warme en koude lucht botsen tegen elkaar -> koude lucht is zwaar en de warme lucht is gedwongen op te stijgen. Als warme lucht opstijgt, koelt hij af. Hierdoor ontstaan er wolken en gaat het regenen.

Frontale regen komt veel veel in Nederland. Wij liggen aan zee en  hebben geen bergen. Wel komt de wind bijna altijd uit het zuidwesten.

Een front = plek waar warme en koude lucht elkaar tegenkomen.

Waterproblemen in Spanje

1. Teveel neerslag
2. Te weinig neerslag
3. Hoge verdamping

Hoe onstaan deze problemen?

• De neerslag is ongelijk over het land verdeeld.
• Hoge neerslagintensiteit -> dit is de hoeveelheid neerslag die in 1 regenbui valt.
• Hoge variabiliteit
• Hoge verdamping (evaporatie)-> nuttige (effectieve) neerslag is laag
• Evapotranspiratie (verdamping via vegetatie)
• Nuttige neerslag is laag => neerslag ^_ verdamping

Oplossingen?

• Stuwdammen 
• Aanvoer water via kanalen en pijpleidingen

Foto: stuwdam in de Pyreneeën

Welke landschapszone is er in het Middelandse zeegebied?

1. Tropische zone
2. Aride zone
3. Subtropische zone
4. Gematigde zone

Tekst

Tekst

Af

Aw

As

Cf

Cs

BS

Df

ET

ITCZ ten zuiden van de evenaar (januari)

ITCZ ten noorden van de evenaar (juli)

Welk beeld heb jij?

Andesgebergte

Atacama desert

Amazone

Pampa's

Vegetatiezones

Waarom Alpen / Andes verschil boomgrens bijv.?

Grenzen linkerplaatje recht. Eigenlijk klopt dat niet. Verschil schaduwkant en zonkant dus grenzen beetje scheef.

In de Alpen ligt de boomgrens ongeveer tussen de 1800 en 2200 meter, Andes 3000 meter. Hoe komt dat verschil.

Basistemperatuur Andes hoger vanwege breedteligging.

Caatinga (Doornstruiksavanne)

Selva

LLanos (grassavanne)

Cerrado (boomsavanne)

Mangrove

Pantanal (moeras)

Pampa's (grasvlaktes)

Kenmerken Selva

• Altijd warm (min. 18 gr)
• Neerslag (> 2000 mm/jaar)
• Biodiversiteit hoog
• Begroeiing in etages
• Bodem = latosol
• Vruchtbaarheid LAAG

Wat was ook alweer de volgorde?

1.

2.

3. 

4. 

Caatinga (Doornstruiksavanne)

Selva

LLanos (grassavanne)

Cerrado (boomsavanne)

Mangrove

Pantanal (moeras)

Pampa's (grasvlaktes)

juli

januari

Vegetatie Brazilië

• Selva: tropisch regenwoud
• Caatinga: droogbestendige vegetatie, zoals doornstruiken en cactussen (deels BS-klimaat).
• Cerrado: boomsavanne.

Klimaatclassificatie volgens Köppen

A: Tropisch

B: Aride

C: Maritiem

D: Continentaal

E: Polair

(H2) Klimaatgebied is niet hetzelfde als landschapszone

En dan nu toepassen op Zuid-Amerika

Klimaatfactoren

Ligging van klimaat- vegetatie- en landschapszones wordt bepaald door klimaatfactoren:

• breedteligging
• hoogteligging
• loef- / lijzijde
• invloed van zee- en luchtstromen
  

Klimaatfactoren

Ligging van klimaat- vegetatie- en landschapszones wordt bepaald door klimaatfactoren:

• breedteligging
• hoogteligging
• loef- / lijzijde
• invloed van zee- en luchtstromen
  

Verklaar

Verklaar het verschil tussen A (BW) en F (Af).

Antwoord

Overheersende windrichting (zuidoostpassaat) zorgt voor veel regen aan de oostkust van het continent. De westkant van de Andes is de lijzijde.

Verklaar

Verklaar het verschil tussen 1 en 2.

1 (BW)

2 (Cf)

Antwoord

1 (BW)

2 (Cf)

Loef- en lijzijde Andes

30º en 60º ZB: westenwinden -> De westkant van het Andesgebergte is hier de loefzijde (regen) en de oostkant de lijzijde (droog). 

Zuid-Chili: overgangszone (Cs, mediteraan) tussen droge noorden (BW) en zeeklimaat (Cf).

Zuid-Argentinië: pampa's (grasvlakten) in  Patagonië.

Mangrove en pampa's

In kustgebieden met een (sub)tropisch klimaat groeien onafhankelijk van de hoeveelheid neerslag in dat gebied mangrovebossen.

Pampa's in Patagonië.

Savanne

Llanes: grassavanne met bomen.

Cerrado: boomsavanne.

El Niño

Leerdoelen

• Je kunt aan de hand van verschillende factoren beschrijven waardoor er verschillende klimaatzones in Zuid-Amerika te onderscheiden zijn.
• Je kunt de belangrijkste klimaatzones in Zuid-Amerika benoemen en de ligging ervan aanwijzen op de kaart.

Klimaatdiagram. Welk klimaat?

Middellandse Zeegebied: klimaat

Cs-klimaat overheerst

• Droge, hete zomers
  
• Milde, natte winters
  

Neerslag: hoge variabiliteit, hoge intensiteit

Maar grote verschillen!

Verschillen verklaren

Zomer-winter

Winter: 

• subtropisch hogedrukgebied (30° NB) schuift omlaag
  
• lage drukgebieden (60° NB) bewegen oostelijk over Middellandse Zeegebied.
  
• Lage drukgebieden zuigen lucht aan. Koud uit noorden, warm uit zuiden. 
  
• Deze botsen, stijgende lucht, depressie.
  

Verschillen verklaren

Verschillen tussen landen

Grote verschillen door:

• Hoogteligging / Loefzijde-Lijzijde
• Ligging t.o.v. zee / oceaan
• Oriëntatie van gebergten
• Geografische breedte

De mediterrane vegetatie is veel gevarieerder dan veel mensen denken!

 

-zowel loof- als naaldbos

-lage struikachtige planten

-woestijn / woestijnsteppe

De foto’s tonen grote variatie in begroeiing. Welke geofactoren veroorzaken die verschillen?

- klimaat

- ondergrond

Mediterrane vegetatie heeft zich aangepast aan de extreme omstandigheden:

droogte, hoge temperaturen, veel reliëf, branden en rotsachtige bodems.

De vegetatie heeft kleine naald- en leerachtige bladeren en lange wortels >> 

- de bladeren gaan de verdamping tegen tijdens de hete en droge zomer. 

- lange wortels halen water uit diepere lagen.

Badlands

Badlands ontstaan door een combinatie van (geo)factoren:

- buien met zeer grote intensiteit

- instabiele ondergrond

- reliëf

- weinig vegetatie

Rivieren in de zomer staan vrijwel helemaal droog, terwijl ze in de winter veranderen in kolkende stromen.

Ze vervoeren niet alleen water, maar ook grote hoeveelheden sediment afkomstig uit de bergen.