VSO - Alles inclusief

• Mentorles
• Culturele en kunstzinnige vorming
• +2
• Speciaal Onderwijs

Introductie

Alles inclusief Wist je dat mensen al van jongs af aan focussen op overeenkomsten en verschillen? Zelfs baby’s zien al fysieke verschillen tussen mensen. Die met die bruine ronde ogen en zachte stem geeft me eten, en die met die lichte haren doet spelletjes met mij. We zijn, van jongs af aan, gericht op uiterlijke verschillen, dit doen we om de wereld om ons heen sneller te kunnen begrijpen. Hoe dit zit, wat het betekent en vooral hoe je samen een positief verschil kan maken, gaan we ervaren met de les.

Instructies

Lesinstructie
De docententekst vind je bij elke slide in de notities. De opbouw, volgorde en docententeksten zijn zorgvuldig samengesteld om met je groep de leerdoelen te behalen.

Je kunt de slides aanpassen en eigen input toevoegen mocht je dat nodig vinden. Met de printknop kun je gemakkelijk een uitdraai maken van de slides en teksten.

Mocht de les te lang zijn dan is deze goed op te knippen in twee delen bij slide 6. Deel 1 bestaat dan uit een introductie, kennis overdracht, een filmpje en een nabespreking. Deel 2 begin de volgende keer weer met deze slide 6 en bestaat uit een individuele opdracht, uitwisseling en nabespreking.

Benodigdheden
Voor iedere leerling een geprinte hand-out van de werkvorm (zie bijlage).

Doel van de les
Met deze les behandel je waarom wij als mensen eerder naar verschillen kijken dan overeenkomsten zoeken, gaan leerlingen zelf actief op zoek naar overeenkomsten die je van de buitenkant niet direct ziet. Door deze overeenkomsten bespreekbaar/zichtbaar te maken, kunnen leerlingen ontdekken wat hen onderling verbindt.

Leerdoelen
De leerling…
…kan verklaren waarom wij mensen eerder geneigd zijn om te kijken naar verschillen dan overeenkomsten.
…kan uitleggen hoe groepen worden gevormd op basis van overeenkomsten en verschillen.
…kan eigenschappen van zichzelf herkennen en benoemen.
…luistert actief naar een ander.
…kan overeenkomsten noemen tussen zichzelf en anderen, die niet altijd zichtbaar zijn.

Burgerschap
Met deze les werk je aan de volgende actuele burgerschapskerndoelen:

• Kerndoel 1. Veilige schoolcultuur:
• Zorgen voor een veilige schoolomgeving met aandacht voor diversiteit en inclusie.
• Stimuleren van kritische denkvaardigheden, morele en ethische oordeelsvorming en het offline en online respectvol communiceren daarover.
• Samen met leerlingen vormgeven van een democratische cultuur.

• Kerndoel 2. Diversiteit:
• Verkennen van en reflecteren op de eigen offline en online identiteit in relatie tot anderen
• In gedrag rekening houden met ervaringen en perspectieven van anderen.

• Kerndoel 3. Democratische waarden:
• Onderzoeken van de grenzen van vrijheid, gelijkheid en solidariteit op individueel, collectief en planetair niveau
• Bevragen van morele en ethische perspectieven op rechtvaardigheid en verantwoordelijkheid
• Reflecteren op de effecten van het eigen handelen op de omgeving en het welzijn van anderen, nu en in de toekomst.

• Kerndoel 4. Maatschappelijke betrokkenheid:
• Benoemen en waarderen van de eigen bijdrage aan de samenleving in dagelijkse situaties.
• Afwegingen maken van de eigen mogelijkheden om maatschappelijke betrokkenheid vorm te geven.

• Kerndoel 5: Democratische betrokkenheid:
• Communiceren op een respectvolle wijze.

• Kerndoel 6. Maatschappelijke vraagstukken:
• Uitdrukken van persoonlijke idealen en opvattingen.
• Reflecteren hoe de eigen identiteit en waarden het handelen kunnen beïnvloeden.
• Verkennen welke individuele en collectieve bijdragen aan oplossingen mogelijk zijn.

Werkbladen

Inside-out werkblad_VSO.pdf

Alles Inclusief

Wist je dat mensen zich van jongs af aan al focussen op overeenkomsten en verschillen? Als baby zie je al de fysieke verschillen tussen de mensen om je heen. 

Bijvoorbeeld:

"Die met die bruine ronde ogen en zachte stem geeft mij te eten. En die met die lichte haren doet spelletjes met mij."

Dit doen we om de wereld om ons heen sneller (en beter) te kunnen begrijpen.

Hoe dit zit, wat het betekent en vooral hoe je samen een positief verschil kunt maken, gaan we ervaren met deze les.

Verschillen, overeenkomsten en ons brein

Klassikaal: We zijn als mensen best wel gefocust op verschillen. Maar waarom eigenlijk? Hoe komt dat?

Het focussen op verschillen heeft te maken met hoe onze hersenen werken. Ons brein is geprogrammeerd om dingen die we herkennen snel te verwerken en conclusies te trekken.

Dingen die we niet direct kunnen herkennen of anders zijn, krijgen van ons brein extra aandacht. Dat kost energie. 

Je brein is alert op verschillen en op datgene dat afwijkt. Simpelweg omdat je met die informatie nieuwe inschattingen moet maken en aan de slag moet.

Groepsvorming [Klassikaal] 

Het focussen op verschillen heeft ook een functie in het vormen van groepen. Op basis van verschillen en overeenkomsten zijn we geneigd om indelingen te maken. Dat doen we soms bewust en soms onbewust.

We helpen ons brein ook graag door groepen duidelijk te markeren. Denk bijvoorbeeld aan de hesjes die je aantrekt bij gym om teams te vormen of een uniform om snel een beroep te herkennen.

Wij zijn als mensen gewend om samen te leven in groepen. Je bent zelf ook onderdeel van verschillende groepen: je familie, je klas, een sportteam... In de ene groep pas je heel goed en in een andere val je misschien meer op omdat je anders bent of doet.

In de volgende slide gaan we een filmpje kijken over groepsvorming, deze duurt 3 minuten.

Filmpje “All that we share”

Dit filmpje is gemaakt voor de Deense televisie. Het laat zien hoe je in een groep bij elkaar kan horen en hoe we van elkaar verschillen. Het laat ook zien hoe mensen geneigd zijn om groepen te vormen op basis van verschillende kenmerken. 

Vertel vooraf niet te veel over het filmpje maar zorg voor voldoende tijd en ruimte voor het behandelen van de reflectievragen.

Het filmpje is gemaakt voor de Deense televisie en duurt 3 min.
Het is Deens- en Engelstalig met Nederlandse ondertiteling.
 
https://www.youtube.com/watch?v=CyKzeBQB_Gw

Wat zagen en hoorden jullie?

Reflectievragen

1. Wat zag je gebeuren in het filmpje?
2. Waar gaat het filmpje over?
3. Wat viel je op aan de verschillende groepen?
4. Wat viel je op aan de vragen die er gesteld werden?
5. Wat vond je van dit filmpje?
6. Welke vraag vond je het meest opvallend of sprak je aan (en waarom)?
7. Pas je zelf in verschillende groepen van het filmpje?
8. Zijn de mensen in het filmpje bang om te kiezen (en waarom denk je dat)?

Sluit het gesprek af door de nadruk te leggen op ‘all that we share’ (alles wat ons verbindt). Benadruk dat het filmpje juist laat zien dat er meer is dat we ‘delen’ met elkaar dan dat wat we aan de buitenkant misschien zien.

Buitenkant, binnenkant

Klassikaal: Zoals we hebben gezien zijn er veel meer overeenkomsten tussen mensen dan je kunt zien aan de buitenkant. Maar eigenschappen en overeenkomsten aan de binnenkant verbinden meer, zijn soms krachtiger en zorgen voor gesprekken. 

Hoe goed kennen jullie elkaar eigenlijk?

Daar gaan we nu een opdracht mee doen!

Inside out!

Klassikaal: Oké,  je klasgenoten kennen je natuurlijk al een beetje. Maar zijn er ook dingen die ze misschien niet bij je verwachten en wel écht bij je horen? Dat gaan we ontdekken met het werkblad 'Inside out'.

Deel de werkbladen uit (elke leerling krijgt een eigen werkblad).

Stap 1, individueel (Inside out!)

De leerlingen kiezen individueel drie woorden van het werkblad die ze voor zichzelf belangrijk vinden én die ze bij zichzelf vinden passen. 

Deze schrijven ze op in het eerste vakje.

Stap 2, in duo's of klassikaal (Inside out!)

Je hebt als docent twee opties om deze uitwisseling te doen. Kies wat het beste bij jouw groep past. 

Optie 1: Uitwisselen in duo's.
Optie 2: Klassikaal uitwisselen.

Opdracht:

Kies één woord die je bij stap 1 hebt opgeschreven en schrijf bij stap 2 waarom je dit woord bij jezelf vindt passen. Hier ga je met je duo over in gesprek!

Optie 1: Uitwisselen in duo's
De leerlingen vormen duo's. Kies allemaal één van je woorden om te delen met je klasgenoot. Vertel zo goed mogelijk waarom je dit woord hebt gekozen. Je klasgenoot mag ook vragen stellen of vragen naar voorbeelden.

Heeft de één verteld? Dan is de ander!

Optie 2: Klassikaal uitwisselen
Vraag de leerlingen beurtelings wie welk woord heeft gekozen en waarom. Vraag goed door en vraag ook naar voorbeelden. 

Leuk om ook nog te vragen: Waar vinden de klasgenoten dat deze leerling nog meer goed in is?

TIP: Bij  stap 2 kan het wat onrustig worden in de klas. Leerlingen hebben soms de neiging om ook met andere groepjes te praten of zelfs rond te lopen (opzoek naar overeenkomsten, net als in het filmpje). Geef hier ruimte voor tijdens deze opdracht. Bedenk van tevoren alvast welke ruimte jij als docent hierin toestaat.

Let op: Het is een makkelijke valkuil om onbewust een waardeoordeel aan een karaktereigenschap te hangen, door positiever te reageren op dat iemand 'zorgzaam' is dan dat iemand 'druk' is. Let er op dat alle karaktereigenschappen neutraal of dan wel positief benadrukt worden!

Conclusie

Zo zie je maar, we zijn allemaal mensen met verschillende kleuren en smaken!
Dat blijft altijd zo en dat is maar goed ook. Het is wel belangrijk wat vaker verder te kijken dan je eigen kleur of smaak… er is nog zo veel te ontdekken wat je op het eerste gezicht niet ziet.

Afsluiting

Bespreek met de klas hoe deze les was aan de hand van de volgende voorbeeldvragen.

Reflectie op de les:

• Wat heb je geleerd over verschillen en overeenkomsten?
• Wat heb je geleerd over groepsvorming?
• Hoe was het om over jezelf te vertellen?
• Ben je ergens door verrast?
• Heb je iets gehoord van een klasgenoot dat je wil vertellen?
• Welke overeenkomsten hebben jullie gevonden?
• Heeft iemand zich herkend in een ander?
• Wist je dat vooraf al?

Klik hier

Evaluatie

Vul deze vragenlijst zelf in of klassikaal met je klas! 

Klik op de link:
https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSeBB-MwAoG6tl7erKNDvcEqYr3fNdxzk2KL63GFFbRXfJSDog/viewform?usp=pp_url

Namens de Respect Foundation zijn wij heel erg blij met alle reacties, tips en feedback op onze lessen.
Alvast bedankt!

Lege slide

Deze slide is in te zetten als je zelf iets wil toevoegen in of aan de les.