PO - I love Water

• Wereldoriëntatie
• Mentorles
• +1
• Basisschool
• Groep 6-8

Introductie

Nederland is een waterland! Overal om ons heen is water. Je ziet het misschien niet altijd maar het is er zeker wel. Hoe zit het met ons water en wat kun je eigenlijk allemaal mee? En hoe normaal is het dat het gewoon (schoon) uit de kraan komt? De hele wereld bestaat uit water, zelfs jij!! Dit zijn vast vragen waar je niet vaak bij stil staat. Al het water dat je nodig hebt, dat is er gewoon! Uit de kraan, in het zwembad én in de regenton in de schooltuin! Maar hoe ‘gewoon’ is het eigenlijk allemaal? Het is tijd voor een beetje liefde en respect voor al ons water. Wat betekent het voor ons, hoe belangrijk is het én hoe kun je op een creatieve manier met water omgaan? Duikbrillen op, zwemvesten aan en ga op ontdekkingsreis!

Instructies

Lesdoelen

• De leerling kan voorbeelden noemen van de manier waarop hij dagelijks in interactie is met water
• De leerling kan het belang van water in ons dagelijks leven verwoorden
• De leerling kan kritisch kijken naar de manier waarop hij/zij zelf met water omgaat
• De leerling kan door middel van braindrawing nadenken over nieuwe/andere manieren om met water om te gaan
• De leerling kan reflecteren op eigen ideeën en de ideeën van groepsgenoten.
• De leerling heeft kennis van verschillende manieren waarop kunstenaars oplossingen bedenken om met water om te gaan.

Instructie en bijlagen:
Deze les duurt in zijn geheel 120 min.
Hij is te verdelen in drie korte delen of een I love Water-middag.

Deel 1 : WaterWeetjes (slide 02 t/m 08)
Deel 2: Overal water (slide 09 t/m 13)

Deel 3: Waterkunst (slide 13 t/m 21)

Bijlagen:
- I love Water werkblad – twee zijdig, 1 per leerling
- Braindrawing opdrachten, 1 van de 4 per leerling. Dus bij een groepje van 4, 1 van elk.

Deze les is in samenwerking gecreëerd met Meldrid en is tevens beschikbaar bij de Wereld van Water.  Meer lessen over water? Ga naar de website van Wereld van Water!

Werkbladen

WaterWeetjes

Braindrawing_I_love_Water4.jpg

Braindrawing_I_love_Water3.jpg

Braindrawing_I_love_Water2.jpg

Braindrawing_I_love_Water1.jpg

Nederland is een waterland! 

Je ziet het misschien niet altijd maar het is er zeker wel. Hoe zit het met ons water en wat kun je eigenlijk allemaal mee? En hoe normaal is het dat het gewoon (schoon) uit de kraan komt? Overal om ons heen is water, de hele wereld bestaat er uit, zelfs jij!!

Sta je daar eigenlijk wel eens bij stil?

In Nederland is al het water dat we nodig hebben er gewoon. Het komt uit de kraan, zit in het zwembad én in de regenton in de schooltuin! Maar hoe ‘gewoon’ is dat eigenlijk? Het is tijd voor een beetje respect en liefde voor al ons water.  In deze les bekijken we wat betekent het voor ons, hoe belangrijk het is én hoe je op een creatieve manier met water om kunt gaan. 

Dus, duikbrillen op, zwemvesten aan, we gaan op ontdekkingsreis!

DEEL 1 WaterWeetjes
Water is echt overal: In de grond, in de lucht en zelf in je lichaam. Daarnaast is water essentieel voor mens en natuur. Denk maar eens aan de missies in de ruimte, het belangrijkste waar astronauten naar speuren in het heelal is - nee, niet alleen naar aliens, maar - water!
Want, waar water is, is leven! Leven hangt er vanaf. Zo belangrijk is het dus.

Weetje/Feitje
Wist je dat het menselijk lichaam voor ongeveer 65% uit water bestaat? Zelfs je tanden en kiezen bestaan voor 10% uit water! Er zijn nog veel meer verbazingwekkende weetjes over water.

Deel het I love Water werkblad uit per tweetal. Met de water weetjes naar boven.

(in duo’s)
Al het water dat we nodig hebben is er gewoon! Maar hoe ‘gewoon’ is het eigenlijk allemaal? Heel veel kun je zien, maar er is ook veel water onzichtbaar. 

Ieder duo heeft nu het I love Water-werkblad voor zich. 

Stap 1: Lees de water weetjes samen door.

Stap 2: Overleg en kruis aan welke drie weetjes jullie het meest interessant of verbazingwekkend vinden.

Bron water weetjes: www.waternet.nl 

(in viertallen)
Stap 3: Elk duo bespreekt nu welke weetjes ze hebben aangekruist met een ander duo. Leg elkaar uit welke jullie gekozen hebben en vooral waarom!! 
Samen kiezen jullie twee weetje uit om straks klassikaal iets over te zeggen. 

Afronding deel 1 - klassikaal bespreken
Stap 4: Bespreek nu klassikaal wat de viertallen hebben gekozen en waarom. Is jullie weetje al genoemd, herhaal dan niet wat je klasgenoten ook al zeiden, maar probeer iets nieuws te vertellen. 
 
Richtvragen voor de leerkracht:

• Waar zijn jullie verbaasd over?
• Waar hebben jullie het over gehad bij dit weetje?
• Wat wisten jullie nog niet?
• Heb je hier vaker over nagedacht?
• Etc. 

Bespreek aan het eind de diversiteit aan meningen. Hebben we allemaal ongeveer hetzelfde gekozen of vinden we allemaal iets anders? Hoe zit dat in jullie klas? 

DEEL 2 - Overal Water
Slide 06 BRAINSTORM (in de duo’s)
Draai het werkblad om.
We gaan goed nadenken waar we water elke dag tegen komen... 

Opdracht: Denk aan een doodgewone dag. Waar kom je water dan allemaal tegen? 
Schrijf op: Alle mogelijke manieren waarop jullie elke dag in contact zijn met water. Je kunt in gedachten een eigen dag doorlopen of fantaseer over een dag van opstaan tot slapen gaan. Waar kom je water tegen? Schrijf zoveel mogelijk op! 

Geef de leerlingen vijf minuten de tijd om woorden op te schrijven. Gebruik eventueel een timer op het smartbord. 

Als leerlingen het lastig vinden kun je ze op weg helpen: Denk aan… je ochtendritueel, eten en drinken, tuinieren, dingen in huis, misschien zelfs speelgoed met water? Maar let er op dat ze wel zelf even goed nadenken, en niet gewoon jouw voorbeelden overnemen ;)

Bespreken
Vraag de leerlingen kort één woord op te noemen (om en om). Noem (zo mogelijk) iets op wat nog niet genoemd is. Schrijf mee op het digi-bord. Moedig leerlingen aan om mee te schrijven. Bij de volgende stap heb je alle woorden nodig! 

Tip: Je kunt als docent ook alvast wat voorbeelden voorbereiden die niet voor de hand liggend zijn. Wat dacht je van ‘de verwarming’ of ‘de strijkbout van pappa die z’n overhemd strijkt’. 
Als je alvast een lijstje hebt met aanvullingen kun je de leerlingen nog wat extra input meegeven. 

Vraag vervolgens:
Bekijk nu al deze dingen. Welke dingen zijn er nu echt onmisbaar, wat zijn eerste levensbehoeften? 
En welke zijn meer een luxe om te hebben? Leg deze begrippen uit en bespreek het verschil.
Leg eventueel moeilijke woorden nog even uit.

Vraag de leerlingen om in duo’s alle woorden op één van de brainstorm bladen over te nemen. 
Daarna gaan we met twee kleuren omcirkelen: 

Blauw voor onmisbaar / eerste levensbehoefte.
Geel voor meer een luxe om te hebben.

Geen cirkel = We komen er niet uit / weet niet. Komen jullie er niet uit? Geen probleem. Geen cirkel kan ook.

Klassikaal nabespreken
Kijk samen kritisch naar de keuzes die jullie hebben gemaakt.  
Deel klassikaal enkele ervaringen en verschillende visies
(wat voor de één belangrijk is, is voor de ander anders). Bespreek dit weer kort na in drie stappen:

1) Welke dingen zijn eerste levensbehoeften en waarom? (laat de leerlingen elkaar aanvullen)
2) Welke zijn meer luxe en waarom? (laat de leerlingen elkaar aanvullen)
3) Waar kwamen jullie niet uit.. waarom kwam je er niet uit? Wat vindt de rest van de klas? Zou het luxe of noodzaak zijn? Waarom wel waarom niet? 

Afronding deel 2 - Waterhelden!

Bespreek met de leerlingen hoe in de samenleving omgegaan wordt met water. Soms is er teveel (wateroverlast). Soms te weinig (droogte). De mens is altijd op zoek naar manieren om samen te werken met water.

Op de volgende drie slides volgen drie voorbeelden over hoe er in de samenleving wordt omgegaan met water. Kies er een die bij jullie groep of thema past of bespreek ze gewoon allemaal!
Je kunt als docent natuurlijk ook zelf voorbeelden kiezen.

Optioneel: kijk het volgende filmpje: “Water, vriend of vijand” https://www.youtube.com/watch?v=U0zVq9dnEb4

Voorbeeld 1. Historisch

Foto Hans Brinker: Vinger in de dijk

Beeld van Hansje Brinker in Spaarndam-West op de Woerdersluis aan de IJdijk. Hansje Brinker is een figuur uit een in 1865 verschenen kinderboek 'Hans Brinker or the silver skates' van de Amerikaanse schrijfster Mary Mapes Dodge.

Hansje Brinker is een boek uit 1850 over de zoon van een Haarlemse sluiswachter die op een stormachtige middag een klein gaatje in een dijk in Haarlem ontdekt. De jongen weet dat als er water door blijft stromen het een steeds groter gat kan worden, dat tot een dijkdoorbraak kan leiden. Hij aarzelt geen moment en met zijn vinger houdt hij het gat dicht. Een avond en een nacht lang verdedigt hij zo, letterlijk met blote handen, stad en land tegen de dreigende zee.

Voorbeeld 2. Duurzaam

Info Justdiggit

Bij Justdiggit hebben ze een heel simpel concept. De naam ‘Justdiggit’ zegt het al; gewoon graven! In hele droge gebieden in Afrika waar helemaal niks meer groeit graven ze halvemaan vormige gaten. Zij noemen deze ‘bunds’. Die vangen het regenwater op en zorgen ervoor dat er weer planten kunnen groeien!
Zie hier een timelapse van hoe snel het weer groen wordt!: https://vimeo.com/260262971

Voorbeeld 3. Ambassade van de Noordzee 

Elk land heeft ambassades in andere landen. Daar kan je terecht met vragen over je thuisland en je kunt er bijvoorbeeld je paspoort verlengen. Ze zorgen dat de communicatie tussen landen goed verloopt. 

De Ambassade van de Noordzee bestaat sinds 2018 en staat in Den Haag. De zee en het leven in de zee is van zichzelf! Deze organisatie vecht voor het behoud en beschermen van de Noordzee. Zij vinden dat het goed is om je vaker in te leven in de zee. Als de zee een stem had, wat zou die zeggen als je er een boorplatform in bouwt? Het is tijd om op de komen voor de rechten van de Noordzee! 

Meer info: www.ambassadevandenoordzee.nl 

Kennen jullie nog meer Waterhelden?

Bespreek eerst de vorige voorbeelden na:

• Welk voorbeeld vond je het interessantst?
• Welk voorbeeld maakt het grootste verschil volgens jullie?

Bespreek vervolgens met de klas of er nog meer voorbeelden van ‘waterhelden’ zijn. Denk bijvoorbeeld aan molens die energie opwekken. Of dammen en sluizen die het land beschermen, dat zijn eigenlijk ook waterhelden. Water is overal!

Deel 3 - WaterKunst

Introductie kunstenaars & water

Een kunstenaar is een persoon die kunst maakt als beroep of omdat ze dat belangrijk vinden. Een kunstenaar gebruikt zijn/haar creativiteit om kunstwerken te maken. Kunstenaars en ontwerpers zoeken vaak op creatieve manieren naar oplossingen voor belangrijke thema’s. Ze nodigen je uit om eens op een andere manier naar iets te kijken.

Oftewel: Kunstenaars vínden vaak iets en dat laten ze zien. Dat kan op een grappige manier zijn maar tegelijk ook kritisch (denk maar aan een cartoon in de krant), soms is een kunstwerk juist heel gevoelig en soms ook gewoon heel mooi of slim.

Bekijk de volgende drie voorbeelden van kunstenaars die zich met water bezighouden.  
(voeg eventueel zelf voorbeelden toe)

Kunstwerk: Water Machine, Basma Bouzo, Noura Bouzo, 2016

Het is leuk om de leerlingen eerst te laten filosoferen over de wat ze zien en wat het zou kunnen betekenen voordat je het hele verhaal verklapt.

Gebruik de onderstaande vragen als kapstok voor het bespreken van het kunstwerk.

•    Wat is je eerste indruk?
•    Wat zie je precies?
•    Wat betekent het, denk je?
•    Hoe weet je dat?
•    Wat vind je ervan?

UITLEG: Je ziet kleine glazen bollen met daarin kraakhelder water zitten. Het lijkt wel een soort snoepballen automaat en er liggen balletjes kwetsbaar op de vloer. Water Machine heet deze installatie die staat in een monumentale kamer van Somerset House, een cultuurplatform in Londen. Met deze watermachine heeft een Saoedi-Arabisch ontwerpstudio een toekomstbeeld geschetst in hun woestijnland. Wat als water straks zo schaars is dat het alleen nog maar in kleine units kan worden gekocht? Het zet je aan het denken…

Bespreek met de klas dit werk. 
Wat vinden jullie er van? Mooi? Vreemd? Goed? Interessant? Ga vooral in op ‘waarom’ je iets vindt. Elke mening telt en goed of fout bestaat niet bij het kijken naar een kunstwerk. 

The Polluted Water Popsicles Project, 2017

Het is leuk om de leerlingen eerst te laten filosoferen over wat ze zien en wat het zou kunnen betekenen voordat je het hele verhaal verklapt.

Gebruik de onderstaande vragen als kapstok voor het bespreken van het kunstwerk.

•    Wat is je eerste indruk?
•    Wat zie je precies?
•    Wat betekent het, denk je?
•    Hoe weet je dat?
•    Wat vind je ervan?

UITLEG: Een groep kunststudenten uit Taiwan hebben van 100 verschillende waterbronnen in Taiwan waterijsjes gemaakt. Ze hebben de bevroren ijsjes ondergedompeld in hars zodat ze niet smelten.
De ijsjes laten een belangrijk probleem zien, je ziet namelijk in een oogopslag de kwaliteit van het water. Naast de hoeveelheid plastic zie je ook hoe chemicaliën het water aantasten in bijvoorbeeld de vorm van een knalblauw ijsje. Deze studenten weten in een simpele vorm een heel groot en werelds probleem aan te kaarten!

Bespreek met de klas dit werk.
Wat vinden jullie er van? Mooi? Vreemd? Goed? Interessant? Ga vooral in op ‘waarom’ je iets vindt. Elke mening telt en goed of fout bestaat niet bij het kijken naar een kunstwerk.

Zadar Zeeorgel, Nikola Bašić, 2005

Het is leuk om de leerlingen eerst te laten filosoferen over wat ze zien en wat het zou kunnen betekenen voordat je het hele verhaal verklapt. 

Gebruik de onderstaande vragen als kapstok voor het bespreken van het kunstwerk.

•    Wat is je eerste indruk?
•    Wat zie je precies?
•    Wat betekent het, denk je?
•    Hoe weet je dat?
•    Wat vind je ervan?

UITLEG: Dit ‘zeeorgel’ van Nikola Bašić in het Kroatische Zadar verandert het ritme van de zee in muziek. Als de golven tegen de trappen slaan duwen ze lucht in de orgelpijpen. Die lucht komt via fluitgaten aan de oppervlakte in de stoep weer naar boven, en vormt een magisch klinkend muziekstuk.
Omdat de oude stad bijna volledig werd verwoest in de Tweede Wereldoorlog zijn veel oude monumenten verloren gegaan. Na jaren van herbouwen werd de beroemde architect Nikola Bašić ingezet om weer wat plezier terug te brengen naar de kust. 

Bespreek met de klas dit werk.
Wat vinden jullie er van? Mooi? Vreemd? Goed? Interessant? Ga vooral in op ‘waarom’ je iets vindt. Elke mening telt en goed of fout bestaat niet bij het kijken naar een kunstwerk. 

Aan de slag!

We gaan nu zelf een ontwerp maken. Hoe wil jij mensen aan het denken zetten over ‘water’?

Wat vind je belangrijk, waar maak je je zorgen om of wat vindt je mooi aan water? 
We gaan een kunstwerk bedenken door eerst een braindrawing te maken. 

Laat de braindrawing opdrachten zien.

1. Bedenk iets waarmee je anderen aan het denken kan zetten over water!
2. Verzin in uitvinding of kunstwerk die helpt met water besparen. .
3. Bedenk een uitvinding of kunstwerk wat samenwerkt met water.

Laat de leerlingen de opdrachten doorlezen en bespreek ze kort met de leerlingen. Leg de link naar de kunstwerken die jullie zojuist zagen. Elke kunstenaar gaf op zijn manier antwoord op één van deze opdrachten. Voeg eventueel voorbeelden toe.

Tip: klein denken kan ook! Om iemand aan het denken te zetten over water, kan een poster of dopje van een waterfles al genoeg zijn! 

(in groepjes van drie)
Geef elk groepje drie braindrawing werkvellen. Op ieder vel staat één van de opdrachten.

Optioneel: maak groepjes van vier, bedenk samen een opdracht, en schrijf die op het lege vel.
Dit kan als er veel input is gekomen vanuit de klas.

Leg de opdracht uit:
-    Pak ieder een vel;
-    Lees de opdracht;
-    Je krijgt nu vijf minuten de tijd om jouw eigen idee te tekenen;
-    Na de vijf minuten laat je de leerlingen allemaal hun vel met de klok mee verschuiven, naar een groepsgenoot;
-    Lees de nieuwe opdracht;
-    Bedenken nu een nieuw idee, dat voortbouwt op het idee dat al getekend is;
-    Doe dit hierna nog twee rondes.

Alle drie (of vier) de vellen zijn nu vol.

In het groepje heeft iedereen voor elke opdracht een idee bedacht. Dat zijn dus een boel ideeën in korte tijd!

Bespreken
Je hebt ook veel ideeën van je klasgenoten gezien. Kies nu allemaal één idee van een ander uit waar je meer over wil weten, en bespreek dit in je groepje. Kiezen jullie de zelfde (dat kan) dan kun je er wat langer over praten in de groep.

Beslissen!
Kies nu per vel samen één idee dat jullie het meest aanspreekt. Denk aan wat je hebt geleerd over kunst en indruk maken. Welk idee heeft echt een verhaal dat verteld moet worden? Welk idee maakt het meest verschil? Welke zou je morgen meteen willen uitvoeren? welke is echt heel bizar en opvallend en zou opvallen? Etc.  

Bespreek nu klassikaal de keuzes van de leerlingen.
Laat ieder groepje vertellen welk idee er bij hen uitsprong.
Vraag als docent even goed door en spoor de klasgenoten aan om ook vragen te stellen.
Hoe helpt dit idee ons verder in de samenwerking tussen mens en water?

Je kunt natuurlijk nog een stap verder gaan en deze ontwerpen in een creatieve les of een projectweek kunst nog een stapje verder brengen. Maak een echte water-tentoonstelling op het zomerfeest of realiseer een expositie in de buurt, bieb of gemeentehuis!

Zo zorgen jullie dat de hele school en ouders, buurt of zelfs de gemeente een beetje meer liefde en respect voelen voor al dat mooie belangrijke water ;)

Reflectie

Zo zie je maar dat zoiets eenvoudigs als water eigenlijk heel bijzonder is! Het is overal om ons heen en kan ontzettend veel. Of het nou uit de kraan komt, energie opwekt of door een kunstwerk heen stroomt. We love Water! 

Bespreek samen met de leerlingen deze les na:
-    Hoe vond je deze les?
-    Wat heb je geleerd?
-    Wat vond je het interessantst?
-    Was je verbaasd over iets wat we besproken hebben?
-    Denk je nu anders over water?

-    Wat voel je als je nu aan water denkt?

Deze les is in samenwerking gecreëerd met Meldrid en is tevens beschikbaar bij de Wereld van Water.  Meer lessen over water? Ga naar de website van Wereld van Water!