VSO - Allemaal Burgers - WvR 2024
1 / 14
Lesduur is: 40 minIntroductie
Burgerschap staat weer bovenaan de menukaart van het onderwijs! Het is de bedoeling dat scholen goede burgers ‘bakken’. Maar hoe doe je dat eigenlijk, een burger zijn? Wat moet je als ‘goede’ burger eigenlijk allemaal weten, kunnen en doen?
In deze les gaan we aan de slag met de burgers die we zelf willen zijn.
Wat vinden we belangrijk? Als we weten wat we gezamenlijk belangrijk vinden, kunnen we bedenken hoe we dat gaan doen met elkaar, in de klas, de school en in de rest van de wereld.
Instructies
Doel van de les
Samen bespreken en verkennen we wat een burger in Nederland moet weten, kunnen en doen en wat we hierin zelf belangrijk vinden.
Werkvormen
Klassikale introductie en brainstorm, overleggen, individueel nadenken, keuzes maken, uitwisselen in duo’s en reflecteren
Benodigdheden / voorbereiding
• Kopieer het kopieerblad op A3 of A4 formaat in kleur voor de leerlingen in jouw klas.
• Selecteer welk van de twee filmpjes je wil laten zien (slide 4 en 5). Je kunt slide 4 en 5 ook in zijn geheel eruithalen als je een kortere les wil doen zonder filmpje.
Bijlage
• Kopieerblad Allemaal Burgers VSO
Kennis:
De leerling...
…leert wat democratie inhoudt
…leert wat burgerschap betekent
…leert de basiswaarden van onze democratie zijn
…verkent wat burgerschap inhoudt
…geeft betekenis aan wat een ‘goede’ burger zou moeten doen, weten en kunnen
Vaardigheden:
... oefenen met samenwerken en samen keuzes maken
... oefenen met een eigen mening vormen
... oefenen met kritisch kijken naar meningen (van zichzelf en anderen)
… in staat zijn (eigen) keuzes te maken
... oefenen met keuzes onderbouwen
Houding:
Reflectief, respectvol, nieuwsgierig, actief en open
Burgerschap
• Kerndoel 1. Veilige schoolcultuur:
• Zorgen voor een veilige schoolomgeving met aandacht voor diversiteit en inclusie.
• Stimuleren van kritische denkvaardigheden, morele en ethische oordeelsvorming en het offline en online respectvol communiceren daarover.
• Kerndoel 2. Diversiteit:
• Kerndoel 3. Democratische waarden:
• Kennis over de ontwikkeling en de betekenis van de democratische waarden vrijheid, gelijkheid en solidariteit.
• Verkennen van de grenzen aan vrijheid, gelijkheid en solidariteit op individueel, collectief en planetair niveau.
• Kerndoel 5. Democratische betrokkenheid
• Kerndoel 6. Maatschappelijke vraagstukken:
• Uitdrukken van persoonlijke idealen en opvattingen.
• Reflecteren hoe de eigen identiteit en waarden het handelen kunnen beïnvloeden.
Samen bespreken en verkennen we wat een burger in Nederland moet weten, kunnen en doen en wat we hierin zelf belangrijk vinden.
Werkvormen
Klassikale introductie en brainstorm, overleggen, individueel nadenken, keuzes maken, uitwisselen in duo’s en reflecteren
Benodigdheden / voorbereiding
• Kopieer het kopieerblad op A3 of A4 formaat in kleur voor de leerlingen in jouw klas.
• Selecteer welk van de twee filmpjes je wil laten zien (slide 4 en 5). Je kunt slide 4 en 5 ook in zijn geheel eruithalen als je een kortere les wil doen zonder filmpje.
Bijlage
• Kopieerblad Allemaal Burgers VSO
Kennis:
De leerling...
…leert wat democratie inhoudt
…leert wat burgerschap betekent
…leert de basiswaarden van onze democratie zijn
…verkent wat burgerschap inhoudt
…geeft betekenis aan wat een ‘goede’ burger zou moeten doen, weten en kunnen
Vaardigheden:
... oefenen met samenwerken en samen keuzes maken
... oefenen met een eigen mening vormen
... oefenen met kritisch kijken naar meningen (van zichzelf en anderen)
… in staat zijn (eigen) keuzes te maken
... oefenen met keuzes onderbouwen
Houding:
Reflectief, respectvol, nieuwsgierig, actief en open
Burgerschap
Met deze les werk je aan de volgende actuele burgerschapskerndoelen:
• Zorgen voor een veilige schoolomgeving met aandacht voor diversiteit en inclusie.
• Stimuleren van kritische denkvaardigheden, morele en ethische oordeelsvorming en het offline en online respectvol communiceren daarover.
• Samen met leerlingen vormgeven van een democratische cultuur
• In gedrag rekening houden met ervaringen en perspectieven van anderen.
• Kennis over de ontwikkeling en de betekenis van de democratische waarden vrijheid, gelijkheid en solidariteit.
• Verkennen van de grenzen aan vrijheid, gelijkheid en solidariteit op individueel, collectief en planetair niveau.
• Verkennen op basis van morele en ethische perspectieven wat met rechtvaardigheid en verantwoordelijkheid handelen betekent voor jezelf
• Communiceren op een respectvolle wijze
• Uitdrukken van persoonlijke idealen en opvattingen.
• Reflecteren hoe de eigen identiteit en waarden het handelen kunnen beïnvloeden.
Werkbladen
Onderdelen in deze les
Slide 1 - Tekstslide
Introductie
Burgerschap staat weer bovenaan de menukaart van het onderwijs! Het is de bedoeling dat scholen goede burgers ‘bakken’. Maar hoe doe je dat eigenlijk, een burger zijn? Wat moet je als ‘goede’ burger eigenlijk allemaal weten, kunnen en doen?
In deze les gaan we aan de slag met de burgers die we zelf willen zijn.
Wat vinden we belangrijk? Als we weten wat we gezamenlijk belangrijk vinden, kunnen we bedenken hoe we dat gaan doen met elkaar, in de klas, de school en in de rest van de wereld.
Burgerschap staat weer bovenaan de menukaart van het onderwijs! Het is de bedoeling dat scholen goede burgers ‘bakken’. Maar hoe doe je dat eigenlijk, een burger zijn? Wat moet je als ‘goede’ burger eigenlijk allemaal weten, kunnen en doen?
In deze les gaan we aan de slag met de burgers die we zelf willen zijn.
Wat vinden we belangrijk? Als we weten wat we gezamenlijk belangrijk vinden, kunnen we bedenken hoe we dat gaan doen met elkaar, in de klas, de school en in de rest van de wereld.
Slide 2 - Tekstslide
Burgers
Vraag aan de klas:
Stel, je krijgt nu een menukaart voor je neus met alle verschillende burgers die je je kan bedenken. Welke zou jij dan bestellen?
Is jouw hamburger van vlees, vis of misschien vega? Zitten en sausjes op? En toppings?
Het staat vast dat een burger altijd bestaat uit een broodje, een burger en toppings. Maar de één houdt van bruin brood, de ander wil halal, weer iemand anders wil extra kaas en een ander wil zijn burger vegetarisch zonder saus.
Vraag aan de klas:
Stel, je krijgt nu een menukaart voor je neus met alle verschillende burgers die je je kan bedenken. Welke zou jij dan bestellen?
Is jouw hamburger van vlees, vis of misschien vega? Zitten en sausjes op? En toppings?
Het staat vast dat een burger altijd bestaat uit een broodje, een burger en toppings. Maar de één houdt van bruin brood, de ander wil halal, weer iemand anders wil extra kaas en een ander wil zijn burger vegetarisch zonder saus.
Zo zie je dat iedereen andere dingen lekker vindt, want iedereen is anders!
Slide 3 - Tekstslide
Burgers en burgers
Leg klassikaal uit:
Met burgerschap in Nederland is dat precies hetzelfde. Iedereen vindt andere dingen belangrijk!
In Nederland hebben we het ook over 'burgers' als we het over inwoners hebben. Wij zijn allemaal burgers van Nederland. En we willen allemaal fijn kunnen samenleven. Sommige dingen vinden we namelijk wél allemaal belangrijk. Zoals vrijheid en onze democratie en dat we allemaal eerlijk worden behandeld.
We hebben hier afspraken over gemaakt, dat zijn bijvoorbeeld regels en wetten waar we ons allemaal aan houden.
Leg klassikaal uit:
Met burgerschap in Nederland is dat precies hetzelfde. Iedereen vindt andere dingen belangrijk!
In Nederland hebben we het ook over 'burgers' als we het over inwoners hebben. Wij zijn allemaal burgers van Nederland. En we willen allemaal fijn kunnen samenleven. Sommige dingen vinden we namelijk wél allemaal belangrijk. Zoals vrijheid en onze democratie en dat we allemaal eerlijk worden behandeld.
We hebben hier afspraken over gemaakt, dat zijn bijvoorbeeld regels en wetten waar we ons allemaal aan houden.
Slide 4 - Tekstslide
Kies welk van de twee filmpjes beter aansluit bij jouw klas.
Filmpje 1: Nederland is een democratie, van ProDemos
Nederland is dus een democratie. Met respect voor elkaar en elkaars vrijheid om dingen te doen en te vinden. Om mee te doen moet je een betrokken, actieve en kritische burger zijn. Maar wat is dat eigenlijk?
https://youtu.be/OXPkLzLnAF0
Filmpje 2: Vrachtwagenchauffeuses:
Dit filmpje gaat met een hele grote knipoog over de Nederlandse democratie en rechtsstaat, hier hebben de leerlingen al wel wat voorkennis voor nodig.
Wat gebeurt er als één iemand zijn zin kan doordrijven en een dictator wordt? Kies dit filmpje als jullie al wat voorkennis hebben over hoe onze democratie en rechtsstaat werken.
https://www.youtube.com/watch?v=MOXzGY9fn_o
Filmpje 1: Nederland is een democratie, van ProDemos
Nederland is dus een democratie. Met respect voor elkaar en elkaars vrijheid om dingen te doen en te vinden. Om mee te doen moet je een betrokken, actieve en kritische burger zijn. Maar wat is dat eigenlijk?
https://youtu.be/OXPkLzLnAF0
Filmpje 2: Vrachtwagenchauffeuses:
Als ik de politiek inga, dan wil ik een gezellig Nederland!
Wat gebeurt er als één iemand zijn zin kan doordrijven en een dictator wordt? Kies dit filmpje als jullie al wat voorkennis hebben over hoe onze democratie en rechtsstaat werken.
https://www.youtube.com/watch?v=MOXzGY9fn_o
Slide 5 - Tekstslide
Wat hebben we gezien en gehoord?
Bespreek het filmpje klassikaal na.
Filmpje 1:
- Wat is een democratie? (Alle mensen van 18+ en met een Nederlandse identiteit mogen meedenken en meebeslissen over ons land)
- Waarom gaan we stemmen? (zodat we gezamenlijk kunnen kiezen wie er in de politiek de leiding heeft)
- Zou jij de politiek in willen?
Filmpje 2:
- Hoe heet het als één iemand alle macht heeft over het land en er geen vrijheid van meningsuiting meer is? (dictator)
- Kunnen jullie de verschillen opnoemen tussen onze democratische rechtstaat en een dictatorschap? (democratisch beslissen, grondrechten, onafhankelijke rechtspraak, scheiding van macht en recht, vrijheid van meningsuiting, vrijheid van pers... enz )
- Wanneer waren wij geen 'vrij' land? (tijdens de Tweede Wereldoorlog)
Sluit het gesprek af met de conclusie dat wij gelukkig in een democratie leven waarin alle mensen gelijkwaardig zijn, met regels waar iedereen zich aan moet houden, ook de regering.
Bespreek het filmpje klassikaal na.
Filmpje 1:
- Wat is een democratie? (Alle mensen van 18+ en met een Nederlandse identiteit mogen meedenken en meebeslissen over ons land)
- Waarom gaan we stemmen? (zodat we gezamenlijk kunnen kiezen wie er in de politiek de leiding heeft)
- Zou jij de politiek in willen?
Filmpje 2:
- Hoe heet het als één iemand alle macht heeft over het land en er geen vrijheid van meningsuiting meer is? (dictator)
- Kunnen jullie de verschillen opnoemen tussen onze democratische rechtstaat en een dictatorschap? (democratisch beslissen, grondrechten, onafhankelijke rechtspraak, scheiding van macht en recht, vrijheid van meningsuiting, vrijheid van pers... enz )
- Wanneer waren wij geen 'vrij' land? (tijdens de Tweede Wereldoorlog)
Sluit het gesprek af met de conclusie dat wij gelukkig in een democratie leven waarin alle mensen gelijkwaardig zijn, met regels waar iedereen zich aan moet houden, ook de regering.
Slide 6 - Tekstslide
In Nederland samenleven doe je zo:
1: Respect voor elkaar!
2: We bepalen hier dingen met elkaar (democratie).
3: We zijn hier allemaal vrij; we mogen ook denken en zeggen wat we willen.
Het is belangrijk dat we ons aan die afspraken houden, zodat we met zoveel verschillende mensen in vrede met elkaar kunnen samenleven.
Nu is het de bedoeling dat jullie hier op school leren wat die afspraken zijn en ook hoe je je daaraan houdt. Oftewel, dat je leert wat je moet weten, kunnen en doen om een goede burger te zijn.
1: Respect voor elkaar!
2: We bepalen hier dingen met elkaar (democratie).
3: We zijn hier allemaal vrij; we mogen ook denken en zeggen wat we willen.
Het is belangrijk dat we ons aan die afspraken houden, zodat we met zoveel verschillende mensen in vrede met elkaar kunnen samenleven.
Nu is het de bedoeling dat jullie hier op school leren wat die afspraken zijn en ook hoe je je daaraan houdt. Oftewel, dat je leert wat je moet weten, kunnen en doen om een goede burger te zijn.
Slide 7 - Tekstslide
Waaruit bestaat de ideale burger?
We gaan ervan uit dat het gedrag van een burger net als een echte (ham)burger is opgebouwd uit verschillende lagen. Met de klas gaan we nu drie lagen invullen en hier betekenis aan geven. We gaan bekijken hoe de ideale burger eruit zou kunnen zien!
Slide 8 - Tekstslide
Deel de werkbladen uit en leg de opdracht uit:
Met de klas gaan we nu drie lagen invullen en hier betekenis aan geven.
In de volgende slides gaan we hier per laag mee aan de slag!
Met de klas gaan we nu drie lagen invullen en hier betekenis aan geven.
- Wat moet hij allemaal weten; welke kennis heb je nodig om in Nederland prettig samen te leven met de andere burgers?
- Wat moet hij kunnen; welke vaardigheden heb je nodig?
- Hoe zou hij zich moeten opstellen; welke houding heb je nodig?
Slide 9 - Tekstslide
Laag 1:
Welke houding heb je nodig? Wat doet een ideale burger? Roep maar...
Denk hierbij aan:
- Goed voor jezelf en anderen zorgen
- Meedoen in de samenleving door naar school te gaan en te werken
- Belasting betalen
- Anderen helpen
- Je aan de wetten houden
- Beleefd doen tegen elkaar
- Recyclen
- Je in kunnen leven in een ander;
- Etc...
Na een korte klassikale brainstorm neemt iedere leerling zijn/haar werkblad voor zich en schrijft in het groene vakje wat hij/zij het belangrijkst vindt.
- Recyclen
- Je in kunnen leven in een ander;
- Etc...
Na een korte klassikale brainstorm neemt iedere leerling zijn/haar werkblad voor zich en schrijft in het groene vakje wat hij/zij het belangrijkst vindt.
Slide 10 - Tekstslide
Laag 2: welke vaardigheden heb je nodig? Wat kan een ideale burger?
Denk hierbij aan:
• Met anderen kunnen praten;
• Met anderen kunnen samenwerken;
• Goed om kunnen gaan met veranderingen;
• Je in kunnen leven in een ander;
• Etc...
Roep maar…
Denk hierbij aan:
• Met anderen kunnen praten;
• Met anderen kunnen samenwerken;
• Goed om kunnen gaan met veranderingen;
• Je in kunnen leven in een ander;
• Etc...
Roep maar…
Na een korte klassikale brainstorm neemt iedere leerling zijn/haar werkblad voor zich en schrijft in het bruine vakje wat hij/zij het belangrijkst vindt.
Slide 11 - Tekstslide
Laag 3: welke kennis heb je nodig? Wat weet een ideale burger?
Denk hierbij aan:
- Hoe je ruzies op moet lossen;
- Dat niet iedereen hetzelfde kan;
- Dat niet iedereen hetzelfde doet;
- Dat niet iedereen hetzelfde wil;
- Etc...
Roep maar...
Na een korte klassikale brainstorm neemt iedere leerling zijn/haar werkblad voor zich en schrijft in het gele vakje wat hij/zij het belangrijkst vindt.
Denk hierbij aan:
- Hoe je ruzies op moet lossen;
- Dat niet iedereen hetzelfde kan;
- Dat niet iedereen hetzelfde doet;
- Dat niet iedereen hetzelfde wil;
- Etc...
Roep maar...
Na een korte klassikale brainstorm neemt iedere leerling zijn/haar werkblad voor zich en schrijft in het gele vakje wat hij/zij het belangrijkst vindt.
Slide 12 - Tekstslide
Wissel uit in tweetallen
Slide 13 - Tekstslide
Klassikale evaluatie:
Zullen we hier afspraken over maken?
Zo kun je samen met je klas komen tot democratische omgangsafspraken en geven jullie vorm aan jullie eigen burgerschap(sonderwijs)!
TIP: Schrijf de gemaakte klassenafspraken op en hang ze in de klas! Of verwerk en deel ze digitaal.
TIP: Haal de gemaakte afspraken regelmatig aan: herinner de leerlingen aan de eigen ideale burgers en motiveer ze om zich aan hun voornemens en afspraken te houden!
Slide 14 - Tekstslide
Evaluatie invullen? Graag!
We zijn bij Respect Foundation heel blij met alle reacties, tips en feedback op onze lessen. We zijn altijd op zoek naar verbeterpunten. Alvast bedankt!
Klik op de link!