PO - Pssst! - Week tegen pesten 2024

• Mentorles
• Burgerschapskunde
• Basisschool
• Groep 6-8

Introductie

Verhalen vertellen en roddelen, wij mensen doen het al vanaf de oertijd. De verhalen die we delen, willen we het liefst zo mooi of spannend mogelijk maken en hier en daar vullen we dingen in en verzinnen we er nieuwe dingen bij. Voor spannende verhalen is dat natuurlijk prima, maar hoe zit dit als je iets deelt over iemand? Hoe zorg je ervoor dat je niet roddelt? In deze les gaan we op zoek naar wat roddelen nu precies is, hoe het werkt en wat je zelf kunt doen tegen roddels. Want sterke verhalen zijn leuk, maar roddels…

Instructies

Doel van de les       
Bespreken wat roddelen is, waar het vandaan komt en hoe je roddelen ook voor positiviteit in kunt inzetten.

Werkvormen
Klassikale overdracht, klassikaal gesprek, individueel nadenken over positieve gebeurtenissen, speeddaten (uitwisselen), klassikaal nabespreken

Bijlagen en voorbereiding
-    Werkblad_PO_Pssst! – printen, 1 per leerling
-    Bedenken welke roddelwerkvorm het beste bij de klas past. (stap 3 op het werkblad, slide 10)

Deze les is getest in de klas bij Juf Amber op een basisschool in Utrecht bedankt juf Amber!

Kennis:
De leerling...
… leert wat roddelen betekent
… leert waar roddelen vandaan komt
… leert dat roddelen bij ons als mens hoort
… leert dat roddelen schadelijk kan zijn
… leert dat positief roddelen veel leuker is dan negatief roddelen!


Vaardigheden:
… oefent met positief roddelen
….oefent met denken, delen, uitwisselen
… speeddaten
… kan reflecteren op de les en zichzelf

Houding:

Reflectief, respectvol, nieuwsgierig, actief en open.

Burgerschap

Met deze les werk je aan de volgende actuele burgerschapskerndoelen:

•    Kerndoel 1. Veilige schoolcultuur:
•    Zorgen voor een veilige schoolomgeving met aandacht voor diversiteit en inclusie.

•    Stimuleren van kritische denkvaardigheden, morele en ethische oordeelsvorming en het offline en online respectvol communiceren daarover.

•    Kerndoel 2. Diversiteit:

•    In gedrag rekening houden met ervaringen en perspectieven van anderen.

•    Kerndoel 3. Democratische waarden:

•    Verkennen op basis van morele en ethische perspectieven wat rechtvaardigheid en met verantwoordelijkheid handelen betekent voor jezelf

•    Kerndoel 5. Democratische betrokkenheid

•    Communiceren op een respectvolle wijze

•    Kerndoel 6. Maatschappelijke vraagstukken:
•    Reflecteren hoe de eigen identiteit en waarden het handelen kunnen beïnvloeden.

Werkbladen

Werkblad_PO_Pssst.pdf

Intro Pssst!

Verhalen vertellen en roddelen, wij mensen doen het al vanaf de oertijd. De verhalen die we delen, willen we het liefst zo mooi of spannend mogelijk maken en hier en daar vullen we dingen in en verzinnen we er nieuwe dingen bij. Voor spannende verhalen is dat natuurlijk prima, maar hoe zit dit als je iets deelt over iemand? Hoe zorg je ervoor dat je niet roddelt? In deze les gaan we op zoek naar wat roddelen nu precies is, hoe het werkt en wat je zelf kunt doen tegen roddels. Want sterke verhalen zijn leuk, maar roddels…

Begin voorafgaand aan de les eventueel met een woordspin over roddelen op het bord. Waar denken de leerlingen aan bij roddelen? Welke emoties zou je hier aan koppelen? Zo zijn de leerlingen meteen actief betrokken en kan je de voorkennis toetsen.

Geschiedenis

Roddelen gebeurt al vanaf de oertijd, het zit diep geworteld in ons om informatie via verhalen te delen. Vroeger vertelden we elkaar verhalen rond het kampvuur. En verhalen met bijzondere en opvallende elementen kunnen we nu eenmaal beter onthouden. Men denkt dat het kampvuur de bron is van storytelling, en dus ook van roddelen.

Daarnaast gebruikten we verhalen om status te verkrijgen. Degene over wie werd verteld dat hij de grootste mammoet had gedood, werd door anderen gezien als de sterkste van de tribe.

Of denk maar eens aan de pre-middeleeuwen waar verhalen werden verzonnen over heksen en soms hele volkeren in oorlog waren met een ander volk omdat hun koning iets kwalijks had verzonnen over een andere koning… OMG, wat een roddeltantes!

Kortom…

Het zit in ons om verhalen te delen, deze af en toe te verdraaien of aan te dikken, en dan vaak zó dat wij er zelf beter uitkomen! Dit doen we om verbindingen aan te gaan met anderen en geaccepteerd of bewonderd te worden. Niets nieuws dus en belangrijk voor sociale banden.

Vandaag de dag gaat communicatie veel sneller. Een roddel over die mammoet-killer was vroeger niet 1-2-3 doorge-appt naar alle stammen in de buurt. ;)

Klassengesprek:

Vraag de leerlingen of ze zelf weleens een verhaal hebben aangedikt of een beetje hebben verdraaid. Iedereen doet het weleens! Maar het is soms toch ingewikkeld om toe te geven. Wie durft?!
Let hierbij op dat er geen vingers naar anderen worden gewezen met een nare ondertoon. Wees nieuwsgierig naar elkaar en complimenteer elkaar als iemand wat durft te vertellen!  

Leuke tip: doe hier het doorfluisterspel. Verzin een zinnetje die je aan een leerling fluistert. Als het bij alle leerlingen in door-gefluistert komt er aan het eind een hele andere zin uit! Zo zie je meteen dat doorvertelde verhalen altijd anders zijn dan de waarheid!

Gevaar van roddelen

Roddels kunnen gevaarlijk zijn en verdeeldheid en ruzie veroorzaken. Dat kan in een klas of op school, maar ook tussen staten of landen.

Als je de leider van een groep bent of iemand met veel bereik (denk bijvoorbeeld aan een politiek leider of een popster met een grote sociale-media-achterban), dan moet je extra oppassen met wat je over de ander zegt. Want mensen kunnen dat, zonder het echt goed te checken, zomaar geloven, overnemen EN weer doorvertellen!

Het gebeurt overal

Roddelen kan echt een naar effect hebben.  Ook als je geen ‘bekend persoon’ bent. Als je iemand in een slecht daglicht zet achter zijn rug om dan kan dat diegene veel pijn doen, het kan anderen beïnvloeden en zelfs iemand uitsluiten. Dat is geen goede zaak!

Want vergis je niet, roddelen wordt op iedere leeftijd gedaan en in iedere omgeving. Juist om groepjes te creëren en daar zelf een sterke positie in te verkrijgen. In de klas, in appgroepjes, op school, later op je studie en nog later ook op de werkvloer.

Vraag de klas of zij plekken kunnen benoemen waar zij roddelen hebben meegemaakt. Zonder verder op de roddels in te gaan.

Onderzoek
 
Dat roddelen, tja, het is ook ingewikkeld.

We weten nu uit onderzoek dat het bij ons hoort en dus moeilijk is om helemaal te cancelen. Zo simpel als ‘niet doen!’ is het dus niet.

En er is zelfs onderzocht dat roddelen vriendschappen sterker kan maken. Maar te veel roddelen maakt je lang niet altijd populair. En is het echt een goede vriendschap als ie alleen op roddelen is gebaseerd….? *

En niemand wil eigenlijk écht een ander bewust pijn doen en buitensluiten, toch?

* Meer weten? Lees het onderzoek van professor Lea Ellwardt over roddelen https://www.rug.nl/news/2011/06/100_promotieellwardt

Tijd om een positief verschil te maken!

Hoe goed is de sfeer eigenlijk in jullie klas? Wordt er wel eens geroddeld? We gaan met deze opdracht werken aan een positieve groepsdynamiek om ervoor te zorgen dat er zo min mogelijk ruimte is voor negatief roddelen.

Hier gaan we actief mee aan de slag door positief roddelen!

Stap 1 Individueel

Iedereen bedenkt voor zichzelf iets leuks wat je laatst, gisteren of vandaag hebt meegemaakt en wat nog niemand in de groep weet. Het kan iets kleins en positiefs zijn wat je voor jezelf hebt gedaan of iets groters wat je bijvoorbeeld voor iemand anders hebt gedaan of betekend. Je kunt ook kiezen voor een thema, zoals selfcare, familie, op weg hiernaartoe, karma, vrienden of vreemden, een onverwacht cadeau, etc.

Stap 2  Speeddate (1 min per keer)

Zet eventueel een timer op het bord van 1 minuut per duo om uit te wisselen.

Heeft iedereen iets in gedachten? Iedereen staat nu op en loopt naar een willekeurig persoon in de ruimte. 

Vraag naar het verhaal of de gebeurtenis van diegene en schrijf deze in steekwoorden op in vakje 1. Ga nu snel door naar de volgende. Welk verhaal heeft die? En wat heeft diegene nog meer gehoord? Verzamel zo snel mogelijk vier verhalen!

Stap 3  optie A - Actief doorroddelen
Nu gaan we ook een ronde flink roddelen! Zet de timer op 5 minuten en verdeel de groep in viertallen. Iedereen vertelt een positieve roddel van iemand door in dit kleine groepje. Bespreek het vervolgens klassikaal na: wat hebben jullie gehoord? En hoe voelt het om te horen dat iemand jouw positieve roddel hardop uitspreekt...?

Stap 3 optie B -  Zelfstandig roddelen
Nu jullie allemaal verschillende roddels hebben gehoord is het aan jullie om ze de rest van de week te verspreiden. Lukt het jullie om één van de roddels de hele school of buurt door te krijgen?

Zo roddelen jullie er lekker op los met al die positieve vibes. Je leert elkaar beter kennen en het zorgt tegelijk voor een positieve boost in de groep!

Jij hebt de macht er een positieve wereld van te maken!

Bij jou kan een roddel stoppen of zelfs pesten stoppen. Je mag iemand bedanken voor de roddel en die roddel vervolgens in de prullenbak gooien om samen iets leuks te gaan doen of een positief verhaal te vertellen over diegene.

Roddelen gebeurt overal om je heen en je gaat het nog veel meemaken in je leven, maar jij kan er écht een verschil in maken! Als jij laat zien dat de roddel helemaal niet zo boeiend is en je veel leukere dingen kunt doen om de verbinding aan te gaan dan verliest de roddel zijn kracht. En let maar op, anderen gaan je voorbeeld overnemen want het leven is eigenlijk veel leuker als het gevuld is met positiviteit. ;)

Bespreek de les na aan de hand van de onderstaande vragen:

- Hoe was het om het zo uitgebreid over roddelen te hebben?

- Wat is het gevaar van roddelen?

- Wat heb je nu geleerd over roddelen?

- Hoe was het om positieve roddels te verspreiden?

- Ga je nu in de toekomst anders met roddelen om denk je?

Link

Evaluatie invullen? Graag!

We zijn bij Respect Foundation heel blij met alle reacties, tips en feedback op onze lessen. We zijn altijd op zoek naar verbeterpunten. Vul onderstaande vragenlijst in, als docent of samen met je klas! Klik op de link!