Het zenuwstelsel

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 1

Het zenuwstelsel

Waar denk je aan bij het zenuwstelsel?

hersenen, ruggenmerg, denken, handelen begrijpen, centraal zenuwstelsel, perifeer zenuwstelsel enz

Het zenuwstelsel

Het zenuwstelsel stuurt bijna alle activiteiten in je lichaam aan, en bliksemsnel. 

Het is van grote betekenis voor wie je bent en hoe je functioneert als mens. 

Het zenuwstelsel is het snelle besturingssysteem van je lichaam. 

 

Het zenuwstelsel

• wordt gevormd door zenuwweefsel
• dit weefsel bestaat uit miljarden zenuwcellen (neuronen) en  speciale steuncellen (neurogliacellen)
• belangrijkste onderdelen van het zenuwstelsel zijn de hersenen en het ruggenmerg, vanuit hier komen grote zenuwen tevoorschijn die zich in het lichaam verder vertakken tot fijne zenuwbanen 

De zenuw

Bestaat uit uitlopers van zenuwcellen de dendrieten en de neurieten.

Dendrieten= krijgen signaal via de zintuigen en stuurt deze door naar het cellichaam van een zenuwcel

Neurieten= geleidt de signalen uit de zenuwcel verder naar de plaats waar het moet zijn 

Zenuwen vertakken zich tot bundeltjes zenuwvezels, die overal in ons lichaam zitten

Hierdoor:

1. info vanuit hele lichaam naar hersenen
2. hersenen verwerken deze info tot instructies
3. instructies gaan naar je organen en en weefsels

Dit versturen van info en instructies komt door impulsen (zwak elektrisch signalen)

Schema zenuw

De steuncellen (neurogliacellen) beschermen, voeden en ondersteunen de zenuwvezels.

Een zenuw is omgeven door bindweefsel waar de ondersteuningscellen inzitten samen met kleine bloedvaatjes

Anatomische indeling(bouw en ligging)

• Centraal zenuwstelsel (hersenen en ruggenmerg)
• Perifeer zenuwstelsel (zenuwen in rest van het lichaam) 

We onderscheiden in dit perifere zenuwstelsel:

1. aanvoerende (sensorische) zenuwen
2. afvoerende (motorische) zenuwen
3. gemengde zenuwen zijn zowel sensorisch als motorisch)

Fysiologische indeling (werking)

• willekeurig zenuwstelsel (kun je sturen =somatisch) bv iets vastpakken
• onwillekeurig zenuwstelsel (kun je niet sturen=autonoom bv bloedcirculatie

De hersenen bestaan uit...

1. Grote hersenen, kleine hersenen en ruggenmerg
2. Grote hersenen, hersenstam en kleine hersenen
3. Kleine hersenen, hersenstam en ruggenmerg
4. Groter hersenen, kleine hersenen, tussen hersenen en hersenstam

Nog even op een rij

Centraal zenuwstelsel:

Grote hersenen

Kleine hersenen

   

Ruggenmerg

Perifeer
zenuwstelsel:

ruggenmergzenuwen

hersenzenuwen

Grote hersenen (Cerebrum)

• Buitenkant van de grote hersenen wordt bedekt door de hersenschors (grijze stof) ontvangt alle info uit je lichaam
• Binnenkant bestaat met name uit zenuwvezels (neurieten) en noem je de (witte stof) 
• Zijn verdeeld in 2 helften (hemisfeer) die diep in het hoofd met elkaar zijn verbonden door de hersenbalk
• Deze 2 helften worden verdeeld in 4 hersenkwabben  

Hersenkwabben

1.  Voorhoofdskwab (frontale kwab), denken, plannen, doelgericht handelen, gedrag, gevoel, bewustzijn en motivatie 
2. Wandbeenkwab (pariëtale kwab) ruimtelijk, aandacht, lezen en rekenen
3. Slaapbeenkwab (temporale kwab) horen, herkennen, ophalen herinneringen en begrip taal
4. Achterhoofdkwab (occipitale kwab)  betekenis geven aan wat je ziet

Hersenkamers

4 hersenkamers: 1+2 aan onderkant van elke hersenhelft, 

                                     3 in de tussen hersenen 

                                     4  in de hersenstam

Deze 4 staan  met elkaar in verbindingen hebben open verbinding met de ruimte tussen de hersen- en ruggenmergvliezen.

Gevuld met hersenvocht (liquor)

Tussen hersenen

Bestaat uit

1. Pijnappelklier (maakt melatonine)
2. Thalamus (dient als filter voor signalen als aanraking/pijn/temp)
3. Hypothalamus (belangrijk bij hormonale stuurmechanisme) kunnen hierdoor samenwerken maar ook besturen van hoger/dorst, dag/nachtritme. gevoel, onwillekeurige zenuwstelsel als hartslag en bloeddruk

Hersenstam

De hersenstam bestuurt vitale levensfuncties als hartslag, ademhaling en bloeddruk.

Verbinding tussen de grote hersenen, de kleine hersenen en het ruggenmerg

 

Hersenstam

Verlengde merg

•  onderste deel van de hersenstam
• Belangrijk voor  ademhaling, bloeddruk en reflexen (hoesten, niezen, overgeven en slikken) 
• Zitten nog 12 hersenzenuwen in

Ruggenmerg

Hersenstam

Hersenen

Grote hersenen

Kleine hersenen

perifere zenuwstelsel

Deel van de hersenen dat gaat over bewuste waarneming en beweging, onthouden en nadenken.

Bestaan uit grote en kleine hersenen en de hersenstam.

Deel van de hersenen dat bewegingen coördineert.

Deel van de hersenen dat de grote en kleine hersenen met het ruggenmerg verbindt.

Grote hersenen

Hersenen

Kleine hersenen

Hersenstam

Kleine hersenen

• Bevatten meer dan de helft van alle zenuwcellen van de totale hersenmassa
• Betrokken bij spierbewegingen, lichaamshouding en evenwicht zodat je handelingen nauwkeurig en soepel kunt laten verlopen

Het ruggenmerg

• Bestaat uit bundels van zenuwvezels die impulsen door het    hele lichaam bedienen. van en naar de hersenen toe
•  Het bevind zich in de opening van je wervels
• kan zelf bewegingen aansturen (reflexen) zonder tussenkomst van de hersenen

Bescherming centrale zenuwstelsel

• door botten (schedel en wervels)
• door bekleding van 3 vliezen aan binnenkant bot, (hersenvlies en ruggenmergvlies)
• door hersenvocht (liquor)

harde vlies (dura mater): stevig, dik en doorschijnend, bestaand uit stevig bindweefsel. I

n de schedel ligt het vlies tegen het schedelbot aan, in het wervelkanaal ligt het los van de wervels;

spinnenwebvlies (arachnoïdea): ligt tegen het harde vlies aan, is dun, teer en door talloze balkjes van bindweefsel verbonden met het onderliggende zachte vlies. Door de balkjes ontstaat onder het spinnenwebvlies ruimte, wat extra beschermingsmogelijkheden geeft;

zachte vlies (pia mater): vast verbonden met het ruggenmerg en de hersenen, volgt alle groeven en instulpingen van de hersenen, is rijk aan bloedvaten en voorziet het centrale zenuwstelsel van voeding.

Perifeer zenuwstelsel

1. 12 paar hersenzenuwen

• ontstaan direct aan de hersenstam, verantwoordelijk voor het uitvoeren van verschillende taken bv reukzenuw, oogzenuw behalve de zwervende zenuw (nervus vagus) die is verbonden aan de slikspieren en stembanden maar loopt ook verder het lichaam in.

1. 31 paar ruggenmergzenuwen 

• ontstaan direct aan het ruggenmerg, via linker en rechterkant door openingen tussen de wervels behalve bij de halszenuw en bij het heiligbeen en stuitbeen.

hersenzenuwen

ruggenmergzenuwen

Willekeurig zenuwstelsel (somatisch)

• Is onder invloed van je wil
• Door aanvoerend systeem (gevoelsprikkels) dus info vanuit omgeving mbv je zintuigen worden ontvangen, verder geleid en verwerkt.
• Door afvoerend systeem (bewegingsprikkels) zorgen ervoor dat je kunt reageren op je omgeving 

Onwillekeurig zenuwstelsel (autonome zenuwstelsel)

• Functioneert zonder dat je daar grip op hebt bv hart, bloeddruk, bewegen voedsel in darmen
• Met name de lichaamsfuncties die zich bezig houden met overleven (vitale functies)
• Staat onder invloed van je emoties
• 2 delen (sympatisch en parasympatisch zenuwstelsel

Sympathisch zenuwstelsel

Zorgt voor actie

Parasympatisch zenuwstelsel

Zorgt voor rust en herstel