Les 2 CE: Signaalwoorden & tekstverbanden

• Nederlands
• MBO
• Studiejaar 2

Les 2 CE: Signaalwoorden en tekstverbanden

Opfrisser vorige les: Tekstdoelen

1. Welke tekstdoelen weet je nog?

2. Wat is de hoofdgedachte? 

3. Waar staat de hoofdgedachte in 

de tekst?

4. Wat is een kernzin?

Wat leer je vandaag?

Na deze les kun je met behulp van signaalwoorden verbanden in een tekst uitleggen.

• Ooit heb je geleerd wat voegwoorden zijn;
• Voegwoorden noemen we ook wel signaalwoorden;
• Signaalwoorden verbinden zinnen en woorden met elkaar;

Waarom gebruik je signaalwoorden in een zin?

• Je verbindt zinnen en woorden met elkaar;
• Je maakt verbanden in je tekst duidelijk;
• Daardoor kan de lezer jouw tekst beter begrijpen;
• Welke signaalwoorden zijn er?

Welke voegwoorden/signaalwoorden heb je onthouden ?

Welke signaalwoorden zijn er?

Ik hou van zon, strand en zee.

Ik wil graag die sneakers kopen, maar ik heb mijn salaris nog niet binnen.

Omdat het regent, blijf ik binnen.

Een verband kan zijn:

• Volgorde: eerst, daarna, tenslotte.
• Opsomming: en, ook.
• reden of argument: want, omdat.
• tegenstelling: maar, echter, toch.
• oorzaak-gevolg: doordat, waardoor, daardoor.

Signaalwoorden maken een verband duidelijk; ze geven de lezer een signaal.

Een soort verband is bijvoorbeeld volgorde:

Eerst pak je de trein naar Arnhem. Daarna pak je de bus naar de Thorbeckestraat. Vervolgens loop je nog 2 minuten. Dan heb je jouw bestemming bereikt.

Volgorde

Nog een voorbeeld:

Eerst ga ik ontbijten. Daarna stap ik onder de douche. Ten slotte kleed ik mij aan.

Wat als je de signaalwoorden niet gebruikt:

Ik ga ontbijten. Ik stap onder de douche. Ik kleed mij aan .... wat vind je beter?

Volgorde

Wat is het signaalwoord?

Eerst ga ik op bezoek bij mijn moeder. Daarna ga ik wat drinken met mijn vrienden.

1. Eerst
2. Met
3. Op
4. Daarna

Opsomming

In de supermarkt koop ik eieren, melk en brood.

Als ik op vakantie ga neem ik een zwembroek, tandenborstel en handdoek mee. Ook neem ik mijn telefoon mee.

Opsomming

Ik wil graag nog een keer naar Japan en Australië op vakantie.

Welke signaalwoord staat in deze zin?

1. Nog
2. Een
3. En
4. Op

Een ander verband: reden (iemand doet een uitspraak en geeft een reden). 

Ik ga vanmiddag naar de kapper (uitspraak), want mijn haar is veel te lang (reden).

Ik ga niet met het vliegtuig (uitspraak), omdat ik hoogtevrees heb (reden).

'Want' en 'omdat' zijn signaalwoorden.

Reden

Ik ga morgen niet naar school, [ ...] ik ben ziek.

Welke signaalwoord hoort tussen de haakjes?

1. En
2. Eerst
3. Want
4. Maar

Een ander verband: oorzaak-gevolg

Doordat ik al mijn brood heb opgegeten (oorzaak), heb ik nu geen lunch meer (gevolg).

Bij de bakker was al het brood al verkocht (oorzaak). Daardoor moest Ahmed naar de supermarkt om brood te halen (gevolg).

Oorzaak-gevolg

Er is kortsluiting geweest in de fabriek. [ ... ] werken de machines niet.

Welke signaalwoord hoort tussen de haakjes?

1. Daardoor
2. Want
3. En
4. Ten slotte

Oorzaak/gevolg en reden lijken op elkaar.

Het verschil:

Bij reden/argument heb je de vrijheid om te kiezen. Je kunt dus kiezen wat je wilt doen. Doe je het wel of doe je het niet?

Ik ga mijn kamer niet schoonmaken, want ik heb geen zin.

> je hebt de keuze om je kamer schoon te maken. Je kunt het ook niet doen.

Bij oorzaak/gevolg geen keuze. Als de treinen niet rijden, kun jij daar niks aan doen.

Een ander verband: tegenstelling

Biniam was op tijd, maar Fnan was te laat.

Jij zou het geld overmaken, echter heb ik nog niks ontvangen.

In Arnhem is het mooi weer, maar in Nijmegen regent het heel hard.

Tegenstelling

• Voegwoorden noemen we dus ook wel signaalwoorden;
• Ze voegen niet alleen woorden of zinnen aan elkaar, maar ze geven ook verbanden aan in de tekst (signaal);
• Voegwoorden/signaalwoorden hebben dus echt een functie!

En nu samen oefenen !