De Koude Oorlog (1970-1991)

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 3

Introductie

Aan het eind van deze presentatie kun je herkennen en uitleggen welke gebeurtenissen de Koude Oorlog in de jaren '70 en '80 bepaalden, en op welke manier de Koude Oorlog eindigde.

De Koude Oorlog

Periode 1970-1991

Leerdoel

Aan het eind van deze presentatie kun je herkennen en uitleggen welke gebeurtenissen de Koude Oorlog in de jaren '70 en '80 bepaalden, en op welke manier de Koude Oorlog eindigde.

Detente

[de·ten·te (de; v) politieke ontspanning]

Ontspanning in de jaren '70 tussen de Verenigde Staten 

en de communistische wereld

Waarom ontspanning?

• Betere communicatie sinds de Cuba Crisis (Hotline)

• De wereld was inmiddels wel gewend aan de Koude Oorlog
  

• De dominotheorie bleek (deels) niet waar te zijn
  

• Amerika was militair en financieel onderuit gegaan in Vietnam
  

• Economisch en politiek begon de Sovjet-Unie vast te lopen (stagnatie)

Voorbeelden

• Ping Pong-diplomatie tussen China en de Verenigde Staten (1971)
  

• Bezoek van Nixon aan China en de Sovjet-Unie (1972)
  

• Bezoek van Sovjet-leider Breznjev aan de Verenigde Staten (1973)
  

• Vrede met Noord-Vietnam (1973)
  

• Serie verdragen over beperking (atoom)wapens: non-proliferatievedrag, SALT I en SALT II 

Ontmoeting in de ruimte

juli 1975

De ruimterace was inmiddels, met het brengen van de eerste mens op de maan, gewonnen door de Verenigde Staten

Inval van Afghanistan

door de Sovjet-Unie 

december 1979

Einde van de detente

Van ontspanning 

naar grote spanning

eerste helft van de jaren '80

Wat weet jij eigenlijk
van een atoomoorlog?

Wat is er aan de hand?

• Wederzijdse boycot van de Olympische Spelen (Moskou 1980, Los Angeles 1984)

• Nieuwe president in de Verenigde Staten, Ronald Reagan, is agressief richting de Sovjet-Unie en spreekt over 'The Evil Empire' en de Sovjet-Unie moet naar de 'schroothoop der geschiedenis'
  

• Sovjet-Unie schiet een passagiersvliegtuig van Zuid-Korea uit de lucht (269 doden)

Wat is er aan de hand?

• Star Wars, SDI (Strategic Defense Initiative), een ruimteschild tegen raketten uit de Sovjet-Unie
  

• Spierballen laten zien: plaatsing van nóg meer kruisraketten in Europa en opzichtige militaire oefeningen (Able Archer, 1983)

• Vergeet dit ook niet: de VS wilden de SU militair en economisch kapot maken door hen te dwingen nieuwe wapens te plaatsen.
  

Star Wars

Technisch haalbaar, financieel volstrekt onhaalbaar

Leven met de Muur

Foto's uit 1986

De Koude Oorlog ontdooit

tweede helft van de jaren '80

Waarom?

• Reagan wordt herkozen als president van de VS in 1984: hij kan nu iets vriendelijker richting de Sovjet-Unie zijn

• Nieuwe leider voor de Sovjet-Unie, Mikhail Gorbatsjov, brengt een ander geluid
  

Mikhail Gorbatsjov

• Glasnost: openheid
  

• Perestrojka: economische hervormingen
  

• Bezuinigen op militaire activiteiten: minder wapens, minder soldaten. 

• Dus ook minder Sovjet-soldaten buiten de Sovjet-Unie
  

• Vergeet dit ook niet: wat betreft Gorbatsjov is de wapenwedloop voorbij. De Sovjet-Unie doet in ieder geval niet meer mee.
  

Gevolgen

• Gorbatsjov wil een betere relatie hebben met de Westerse landen

• Verschillende, belangrijke ontmoetingen tussen Reagan en de Gorbatsjov

• Eenzijdige ontwapening van de Sovjet-Unie
  

• Terugtrekking van de Sovjet-troepen uit Afghanistan
  

• Vergeet dit ook niet: Gorbatsjov wil graag dat zijn ideeën ook in andere communistische landen van Oost-Europa worden ingevoerd. Deze landen willen, kunnen en durven dit niet.
  

Video

Toespraak van Reagan in West-Berlijn, juni 1987

Revolutiejaar 1989

De val van het communisme in Oost-Europa

Oorzaken

 

• De ideeën van Gorbatsjov (glasnost, perestrojka)...
  

• ...botsen met de oude, vastgeroeste, ideeën van de Oosteuropese leiders...
  

• ...maar zijn wél populair bij het volk van die landen!
  

Hongarije zet de grens 

met Oostenrijk open

mei 1989

Veel andere inwoners van Oost-Europese landen vluchten 

via Hongarije naar het westen.

Deze Oost-Europese leider begrijpt wél de ideeën van Glasnost en Perestrojka: hij wil zijn volk meer vrijheid geven.

Val van de Berlijnse Muur

9 november 1989

Wat is er aan de hand?

• Bevolking van Oost-Berlijn en Oost-Duitsland wil meer vrijheid en openzetten van de grens

• ... maar de Oost-Duitse regering wil dit absoluut niet!
  

• Grote demonstraties tegen de regering in Oost-Berlijn
  

• Ook tijdens het 40e verjaardagsfeest van de DDR, in oktober 1989

Gorbatsjov is eregast...

...hij komt niet om feest te vieren, maar om de leiders van Oost-Duitsland te waarschuwen: de Sovjet-Unie helpt niet meer bij het neerslaan van demonstraties

Elke avond zijn er demonstraties in Berlijn

De druk op de Oost-Duitse regering neemt toe, 

terwijl de wereldpers kijkt naar de situatie in Oost-Berlijn

Video: 

Tagesschau van 9 november 1989, 

met de persconferentie van Günter Schabowski

Eén van de partijleiders van de DDR geeft, twijfelend, aan: 

We hebben besloten dat iedere DDR-burger de grens over mag. 

Dat geldt - voor zover ik weet - ... vanaf nu.

Video

De Berlijnse Muur: 

2. De val

Video

Een terugblik op de val 

van De Berlijnse Muur

Daarna gaat het snel...

Totale ineenstorting 

van het communisme in Oost-Europa

• 16 november 1989: communistische leider van Bulgarije wordt afgezet

• 28 november 1989: communistische partij van Tjecho-Slowakije staat haar macht af

• 25 december 1989: communistische leider Roemenië wordt terechtgesteld

• april 1990: vrije verkiezingen in delen van Joegoslavië

Duitsland herenigd

3 oktober 1990

Einde van de Sovjet-Unie

25 december 1991

Eind goed, 

al goed?

Nee, in sommige delen van het voormalige Oost-blok ontstaan grote en kleine problemen

• Economische achterstand 'Oost-Duitsers' t.o.v. 'West-Duitsers'

• Sommigen, niet alleen Oost-Duitsers, moesten wennen aan het kapitalisme (ongeveer 65% vond het communisme beter)
  

• Joegoslavische Burgeroorlogen (1991-2001)

Begrippen uit deze les

• Detente
• SDI (Star Wars)
• perestrojka
• glasnost

Personen uit deze les

• Mikhail Gorbatsjov
• Ronald Reagan

Schrijf 3 dingen op die je deze les hebt geleerd

Stel 1 vraag over iets dat je deze les nog niet zo goed hebt begrepen