Havo 5: Examenopgaven Landschapsvorming

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

De torens in de Baai van Ha Long in Vietnam bestaan uit kalksteen. Beschrijf de wijze waarop kalksteen ontstaat.

De volgende vragen komen uit het examen 2016, eerste tijdvak

Zowel in Vietnam als in West-Europa vindt chemische verwering van kalksteen plaats. De snelheid waarmee kalksteen in Vietnam door chemische verwering wordt afgebroken, verschilt echter van de snelheid waarmee dat gebeurt in West-Europa.
Geef de twee oorzaken van dit verschil.

Gebruik de bron.
Hoewel chemische verwering van kalksteen in de
Baai van Ha Long overheerst, vindt er ook mechanische
(of fysische) verwering plaats. Hierbij speelt de vegetatie
op de kalksteentorens een rol.
Beschrijf de wijze waarop de vegetatie op de kalksteentorens
bijdraagt aan mechanische verwering.

Gebruik de bron.
De kalksteentorens in de Baai van Ha Long worden
niet alleen afgebroken door verwering. Ook erosie
draagt bij aan de afbraak en het uiteindelijke verdwijnen
van de kalksteentorens.
Beschrijf de wijze waarop erosie bijdraagt aan het verdwijnen
van de kalksteentorens.

Gebruik de bronnen (zie volgende dia) en de atlas.
Geef
− de naam van het gesteente waaruit Giant’s causeway bestaat;
− het kaartblad dat aanwijzingen geeft voor de wijze waarop dit
gesteente daar is ontstaan.

De volgende vragen komen uit het examen 2016, 2e tijdvak

Gebruik de atlas.
De gesteenten in The Burren zijn honderden miljoenen jaren oud. In de laatste 200.000 jaar is het landschap sterk afgevlakt.
Welke vorm van erosie heeft de grootste rol gespeeld bij het afvlakken van het landschap van The Burren?

Nadat The Burren was afgevlakt door erosie zijn door een andere exogene kracht allerlei diepe gleuven en spleten ontstaan (zie bron 2) die de kalksteen verdelen in blokken.
Geef de oorzaak van het ontstaan van de gleuven en spleten in de kalksteen.

Gebruik bronnen.
Bij de kliffen bij Moher staat een stenen pilaar in zee,
die bestaat uit hetzelfde gesteente als de kliffen.
Beschrijf de wijze waarop de pilaar is ontstaan.

Gebruik de atlas.
Ierland ligt op ongeveer dezelfde breedte als Labrador in het oosten van Canada (zie atlaskaart 212). Toch ligt Ierland in een andere landschapszone dan Labrador. Dit heeft te maken met grote verschillen in temperatuur tussen Ierland en Labrador.
Geef aan:
- in welke landschapszone Ierland ligt en in welke landschapszone het grootste deel van Labrador ligt;
- wat de oorzaak is van de grote verschillen in temperatuur tussen Ierland en Labrador.

Gebruik de atlas.
Banff National Park ligt in Canada ten westen van Calgary. Het park maakt deel uit van een groot plooiingsgebergte.
Geef
- de naam van dit grote plooiingsgebergte;
- de naam van de plooiingsfase waarin dit grote plooiingsgebergte is gevormd.

De volgende vragen komen uit het examen 2015, 2e tijdvak

Gebruik de bron.
Op de steile berghellingen in Banff National Park
vindt mechanische verwering plaats.
Beschrijf de wijze waarop mechanische verwering
daar plaatsvindt.

Gebruik de bron.
De landschapsvorm bij de letter a in de bron
is ontstaan als gevolg van exogene processen.
Met welk begrip wordt deze landschapsvorm aangeduid?
Kies uit: delta, lawine, modderstroom, puinhelling.

Het ontstaan van Moraine Lake (zie de bron) is ongeveer 65 miljoen jaar geleden begonnen en heeft een aantal stappen doorlopen. De volgende stappen zijn te onderscheiden:
a Er werd een morene gevormd.
b Gletsjers breidden zich uit en vormden een U-dal.
c Er vormde zich een smeltwatermeer.
d De gesteenten in Banff National Park werden geplooid.
e Erosie door stromend water vormde een V-dal.
Noteer op je antwoordblad de letters a tot en met e in de juiste volgorde van oud naar jong.

De Dolomieten vormen een gebergte in Noord-Italië met toppen tot meer dan 3.000 meter hoog. Het gesteente waaruit deze bergen zijn ontstaan is gevormd uit koraalriffen.
Beschrijf de wijze waarop dit gesteente door plaattektoniek zo hoog is komen te liggen.

De volgende vragen komen uit het examen 2014, eerste tijdvak

Bij het cijfer 1 in de bron vindt veel mechanische
verwering plaats. Dit type verwering wordt ook wel
fysische verwering genoemd. Beschrijf twee manieren
waarop dit type verwering bij het cijfer 1 plaatsvindt.

Bij de letter A in bron 1 heeft een aardverschuiving plaatsgevonden. Leg uit dat dergelijke aardverschuivingen in de Dolomieten vooral in het voorjaar ontstaan.
Je uitleg moet een oorzaak-gevolgrelatie bevatten.

Gebruik kaartblad 110-111.
De Dolomieten maken deel uit van de Alpen. Er bestaat een relatie tussen de exogene processen in de Alpen en het overheersende exogene proces in de Povlakte ten zuiden van de Alpen.
Beschrijf deze relatie.

In Turkije is bodemerosie de meest voorkomende vorm van landdegradatie. Meer dan 80 procent van het landoppervlak wordt er ernstig of zeer ernstig door bedreigd.

Gebruik voor de volgende vragen onderstaande bronnen.

Gebruik de bron. In het op de foto afgebeelde
gebied vindt bodemerosie plaats. Welke twee
aanwijzingen vind je daarvoor op de foto?

Gebruik de bron en kaartblad 122-123.
In een deel van Turkije vindt relatief weinig bodemerosie plaats.
Dit is het droogste deel van Turkije.
Leg uit dat juist dit deel van Turkije droog is.
Je uitleg moet een oorzaak-gevolgrelatie bevatten.

In het zuidoosten van Turkije vindt op grote schaal irrigatie plaats. Beschrijf de wijze waarop irrigatie hier kan leiden tot landdegradatie.

In het Taurusgebergte, in het zuidwesten van Turkije, vindt veel ontbossing plaats. Dit leidt in het omliggende gebied regelmatig tot overstromingen.
Leg uit dat ontbossing in het Taurusgebergte kan leiden tot overstromingen in het omliggende gebied.
Je uitleg moet een oorzaak-gevolgrelatie bevatten.

In het midden van Turkije ligt de regio Cappadocië. Miljoenen jaren geleden was hier sprake van actief vulkanisme, waarbij een 150 meter dikke laag van vulkanische gesteenten werd gevormd. In deze gesteenten is vooral door erosie een kenmerkend landschap ontstaan van pilaren of ‘schoorstenen’ (zie bron 1). Deze schoorstenen bestaan onder andere uit lagen van tufsteen (aan elkaar gekitte vulkanische as) en lava.

Gebruik voor de volgende vragen de volgende bron.

De volgende vragen komen uit het examen 2014, 2e tijdvak

Gebruik de bron.
De gesteenten waaruit de pilaren of ‘schoorstenen’
bestaan, zijn niet allemaal even hard.
Welk van de gesteenten a, b of c is het zachtst?

Cappadocië kent een steppeklimaat en is één van de droogste delen van Turkije. Toch vindt er veel erosie door stromend water plaats. Dit wordt onder andere veroorzaakt door het zachte gesteente en het aanwezige reliëf.
Geef nog twee oorzaken die bijdragen aan de erosie door stromend water in Cappadocië.

Gebruik kaartblad 222.
In het binnenland van Turkije komt naast het BS-klimaat nog een ander klimaat uit de indeling van Köppen voor. Het gebied waar dit klimaat voorkomt, ontvangt meer neerslag dan Cappadocië.
Geef aan
- welk klimaat uit de indeling van Köppen nog meer in het binnenland van Turkije voorkomt;
- waardoor in het gebied waar dit klimaat voorkomt meer neerslag valt dan in Cappadocië.

Gebruik de atlas. Hieronder staan twee stellingen die betrekking hebben op Cappadocië.
stelling 1: Cappadocië is binnen Turkije één van de meest kwetsbare gebieden voor verwoestijning.
stelling 2: In Cappadocië is het in januari zo koud dat er sneeuw kan blijven liggen.
Neem de cijfers 1 en 2 over op je antwoordblad. Geef achter elk cijfer aan:
- of de stelling juist of onjuist is;
-welke atlaskaart het meest geschikt is om dit aan te tonen.

De volgende bronnen horen bij de volgende opgave

De volgende opgave komt uit het examen 2013, 1e tijdvak

Gebruik de bronnen op de volgende dia en atlaskaart 198.
De foto’s van zijn genomen op vier van de zes plaatsen die zijn afgebeeld in de kaart.
Schrijf de letters a tot en met d uit de bron op je antwoordblad en zet achter elke letter waar de betreffende foto is genomen.
Kies uit de cijfers 1 tot en met 6.

Atlaskaart GB 53

Gebruik de foto's
Welk kenmerk van het klimaat bepaalt het verschil tussen het landschap van foto a en het landschap van foto d?

Leg met behulp van een kenmerk van het klimaat uit hoe het verschil tussen het landschap van foto b en het landschap van foto c ontstaat. Je uitleg moet een oorzaak-gevolg relatie bevatten.

Gebruik de atlas.
In Siberië, tussen Jekaterinburg en de Noordelijke IJszee, bevinden zich de taiga en de toendra.
Beredeneer in welke richting de taiga zal verschuiven als gevolg van de verwachte klimaatverandering zoals gegeven op atlaskaart 217B?