Woordvolgorde in het Nederlands

• NT2
• Beroepsopleiding

Zinsbouw

Wat leren we vandaag?

1. voegwoorden tussen 2 hoofdzinnen: en, maar, want, of
2. voegwoorden tussen een hoofdzin en een bijzin
3. zinnen met 'omdat' en 'als'

Wat weten we al over de volgorde in een hoofdzin?

• Een zin kan beginnen met wie/wat, met de tijd of met een plaats
• Het werkwoord staat op de 2e plaats
• Het hele werkwoord of het voltooid deelwoord kan aan het einde van een zin

Dat gaan we even oefenen

Wat is de goede woordvolgorde in een normale zin?

tweede werkwoord

1

2

3

4

de rest

Wie/wat

Werkwoord

Wat is de goede woordvolgorde in een normale zin?

leren

1

2

3

4

Nederlands

Zij

wil

De woordvolgorde van de rest van de zin.

De woordvolgorde in de rest van de zin.

Het meeste gebruik je:

Tijd - manier - Plaats.

Ik ben gisteren met de auto naar huis gereden.

Woordvolgorde

Schrijf de woorden in de juiste volgorde.

Denk eraan: het woord met de hoofdletter is het eerste woord van de zin.

begint-De les-negen-uur-om

geslapen-Ik-tien-uur-heb-tot

Hij-gekocht-fiets-nieuwe-heeft-een

Gisteren - ik - gekocht - heb - een Nederlands woordenboek

een paar dagen - Ik - met vrienden - ga - naar Parijs

Zullen - gaan - we - volgende week vrijdag - naar het zwembad?

je - Ben - geweest - in Amsterdam - wel eens?

ben-jij-op-school-niet-Waarom?

Staan de woorden in deze zin op de goede plaats?

Bijna elke dag ze gaan naar het buurthuis.

1. ja
2. nee

Staan de woorden in deze zin op de goede plaats?

In de bibliotheek lezen ze een boek.

1. ja
2. nee

Staan de woorden in deze zin op de goede plaats?

Dichtbij hun huis is een bioscoop.

1. ja
2. nee

Staan de woorden in deze zin op de goede plaats?

Dan ze gezellig praten met anderen.

1. ja
2. nee

Waar staan de woorden op de goede plaats?

1. Ik ga morgen toe naar school.
2. Ik morgen ga naar school toe.
3. Ik ga morgen naar school toe.
4. Ik ga naar school morgen toe.

Waar staan de woorden op de goede plaats?

1. Wij hebben een auto nieuwe gekocht.
2. Wij hebben gekocht een auto nieuwe.
3. Gekocht hebben wij een nieuwe auto.
4. Wij hebben een nieuwe auto gekocht.

Waar staan de woorden op de goede plaats?

1. Hebben jullie morgen geen huiswerk?
2. Morgen hebben jullie geen huiswerk.
3. Jullie hebben morgen geen huiswerk.
4. Jullie hebben geen huiswerk morgen.

Samengestelde zinnen.

Dat zijn 2 zinnen die door een voegwoord aan elkaar worden gemaakt.

Ik loop naar school en ik luister naar muziek.

Ik drink koffie want ik ben slaperig.

Ik drink koffie omdat ik slaperig ben.

Samengestelde zinnen

• Hebben meerdere pv's (werkwoord)
• Hoofdzin + Bijzin
• Hoofdzin + Hoofdzin

Hoofdzin (HZ)

- onderwerp en persoonsvorm staan naast elkaar

- de persoonsvorm staat op de eerste of tweede plaats

Voorbeeld:

De films van James Bond zijn beroemd.

Bijzin (BZ)

• Tussen de persoonsvorm en het onderwerp kunnen wel andere zinsdelen staan, maar dit hoeft niet
• De persoonsvorm staat vaak achter in de bijzin

Voorbeeld:

Weet je al of we vanavond uit eten gaan?

Is dit een samengestelde zin?

'Ik ben moe en ik heb geen zin om te gaan trainen.'

1. nee
2. ja

Verander tijd: 'Ik was moe en had geen zin om te gaan trainen'.

'Ben' en 'heb' veranderen, dus 2 persoonsvormen, dus samengestelde zin. 

Merk op dat in allebei de zinnen het onderwerp naast de persoonsvorm staat. Het zijn dus allebei hoofdzinnen. 

Is dit een samengestelde zin?

'Petra wil graag met haar moeder tennissen'

1. ja
2. nee

Hoofdzin of bijzin?

'Ik ga morgen naar de kapper.'

1. Hoofdzin
2. Bijzin

Het onderwerp (ik) staat naast de persoonsvorm (ga).

Hoofdzin of bijzin?

'... als ik mijn fiets heb gemaakt.'

1. Hoofdzin
2. Bijzin

Het onderwerp (ik) staat niet naast de persoonsvorm (kan).

Voegwoorden (NS)

Nevenschikkende voegwoorden: hoofdzinnen kunnen met elkaar verbonden worden door de voegwoorden en, maar, want of of. Het onderwerp en de PV staan naast elkaar.

Voorbeeld:

Het is al laat en daarom kom ik vanavond.
Het is al laat, maar ik kom toch vanmiddag.
Ik kom vanavond, want het is al laat.
Kom je vanmiddag of kom je vanavond?

Voegwoorden (OS)

Onderschikkende voegwoorden: terwijl,  voordat, toen, nadat, doordat, zodat, waardoor, omdat,  hoewel, dat (en nog veel meer). Het onderwerp en de persoonsvorm staan niet naast elkaar.

Voorbeeld:

Piet eet geen tonijn, omdat hij niet van vis houdt.

Maak een aantekening

De voegwoorden en, maar, want kunnen 2 hoofdzinnen aan elkaar maken.

De voegwoorden als, omdat, zodat, doordat maken een hoofdzin en een bijzin aan elkaar.

In de bijzin staat het werkwoord aan het einde.

Zet op volgorde.
thuis want zitten We zijn we
voorzichtig

ben ik omdat ik ziek thuis blijf

als Sinterklaas ik geeft lief ben een cadeautje

Voegwoorden van tijd

Een voorbeeld van een verband in een tekst is tijd. Door een voegwoord van tijd weet jij wanneer iets is gebeurd. Dat kan precies, maar dat kan ook niet precies.

Dit zijn voorbeelden van voegwoorden van tijd:

Toen, sinds, wanneer, als.