2.1 persoonsvorm: enkelvoud of meervoud

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo g, t, mavo
• Leerjaar 4

Stijl en formuleren

2.1 persoonsvorm enkelvoud of meervoud?

2.2 zinsbouw 

DOEL

- je kunt congruentiefoueten (incongruentie) herkennen en verbeteren

- je weet wat congruentie betekent

- je weet wat incongruentie betekent

- je formuleert correcte samengestelde zinnen

CONGRUENTIE

Onderwerp en persoonsvorm moeten gelijk zijn in getal.

Dus als het onderwerp enkelvoudig is, moet de persoonsvorm ook enkelvoudig zijn. En als het onderwerp meervoudig is, moet de persoonsvorm ook meervoudig zijn. 

Gelijkheid in getal noemen we congruentie.

CONGRUENTIEFOUTEN

We noemen dit ook wel INCONGRUENTIE.

Incongruentie betekent niet gelijk of niet passend.

Dat wil zeggen dat het getal (ev/mv) van het onderwerp en de persoonsvorm niet gelijk zijn.

Dit komt vaak voor bij onderwerpen die voor ons gevoel meervoud zijn, maar taalkundig enkelvoud.

Bekijk het filmpje!

Wat is het belangrijkste woord in het onderwerp:

de kudde koeien

1. de
2. kudde
3. koeien

Wat is goed / congruent?

1. De kudde koeien staan in de wei
2. De kudde koeien staat in de wei

Wat is het belangrijkste woord in het onderwerp:

een groep wielrenners

1. een
2. groep
3. wielrenners

Wat is goed / congruent?

1. Een groep wielrenners viel vlak voor de finish
2. Een groep wielrenners vielen vlak voor de finish

Wat is het onderwerp in:

Men zien/ziet door de bomen het bos niet meer

1. Men
2. zien/ziet
3. door de bomen
4. het bos

Wat is goed / congruent?

1. Men zien door de bomen het bos niet meer
2. Men ziet door de bomen het bos niet meer

Wat is het belangrijkste woord in het onderwerp:

drie pakken rijst

1. drie
2. pakken
3. rijst

Wat is goed / congruent?

1. Er stonden nog drie pakken rijst in de voorraadkamer
2. Er stond nog drie pakken rijst in de voorraadkamer

Wat is het belangrijkste woord in het onderwerp:

twintigduizend mensen

1. twintigduizend
2. mensen

Wat is goed / congruent?

1. Twintigduizend mensen bezocht het festival
2. Twintigduizend mensen bezochten het festival

Wat is het belangrijkste woord in het onderwerp:

een partij sportschoenen

1. een
2. partij
3. sportschoenen

Wat is goed / congruent?

1. Een partij sportschoenen spoelde aan op het strand
2. Een partij sportschoenen spoelden aan op het strand

Wat is het belangrijkste woord in het onderwerp:

de meeste musea

1. de
2. meeste
3. musea

Wat is goed / congruent?

1. Op Museumdag is de meeste musea gratis toegankelijk.
2. Op Museumdag zijn de meeste musea gratis toegankelijk.

GELEERD?

- je kunt congruentiefouten (incongruentie) herkennen en verbeteren

- je weet wat congruentie betekent

- je weet wat incongruentie betekent

Maken:

Opdrachten 2.1 

boek B blz. 226 en 227

Tijd: 10 minuten

Inversie

Het omkeren van de gewone volgorde

onderwerp + persoonsvorm

Morgen gaat hij naar Limburg

1. inversie
2. geen inversie

Hij gaat daar carnaval vieren

1. inversie
2. geen inversie

Gaat hij dan 's zondags wel naar de kerk?

1. inversie
2. geen inversie

Ik denk het niet.

1. inversie
2. geen inversie

Maakt hij het niet te bont?

1. inversie
2. geen inversie

Thuis houdt hij het altijd rustig.

1. inversie
2. geen inversie

Inversie mag alleen als..

- een zin vragend is > Maakt hij het niet te bont?

- een zin begint met een ander zinsdeel dan het onderwerp > 

Morgen ga ik naar de kapper.

- er een bijzin voor de (hoofd)zin staat > Omdat ik ziek ben, ga ik naar huis.

Waar gaat het vaak mis?

Bij samengestelde zinnen. Dan is er sprake van een onjuiste inversie.

Bepaal bij de volgende zinnen

A: of er sprake is van inversie

B: of het mag

C: hoe je het op kunt lossen wanneer het niet mag.

Vanochtend stapte hij in de douche en waste hij zich daarna snel.

Hij poetste zijn tanden en kleedde hij zich aan.

Zijn moeder maakte het ontbijt, maar hij lustte de pindakaas niet.

Ontstemd sprong hij op de fiets en trapte hij daarna naar school.

Samengestelde zin

In een samengestelde zin mag je woorden weglaten. 

Je gebruikt dan een samentrekking.

Dit mag alleen als de woorden precies 

dezelfde betekenis, vorm en functie hebben. 

Foute voorbeelden: 

Je boeken liggen hier, maar je pen daar. 

Deze tas is afgeprijsd en heb ik daarom meteen gekocht.

Eerst zetten we de bar neer en dan de partytenten op. 

Het pakket is groot, maar inmiddels wel verzonden. 

Maken: 

2.2 opdracht 1 t/m 4

 blz. 228 t/m 231

Extra oefenen?
Dit kan op www.cambiumned.nl