Water. Te weinig, te veel of te vuil - Mei - 2023

• Basisschool
• Middelbare school
• Praktijkonderwijs
• Voortgezet speciaal onderwijs
• MBO

Introductie

Waar in de wereld is er te weinig water en dus veel droogte? En waar is juist het tegenovergestelde aan de hand, overstromingen? Wat doet het Rode Kruis en wat kun je zelf doen? Water is van levensbelang, maar kan soms ook een stortvloed aan uitdagingen met zich mee brengen.

WATER

TE WEINIG

TE VEEL

TE VUIL

Water is van levensbelang, maar kan ook een stortvloed aan uitdagingen met zich meebrengen. Vraag aan de leerlingen: aan welke gevolgen ze denken bij te weinig, te veel of te vuil water? 

Juiste antoord: te weinig water veroorzaakt verwoestende droogte, te veel water leidt tot zware overstromingen en te vuil water kan leiden tot ernstige gezondheidsproblemen.

DROOGTE

Door klimaatverandering blijven regenseizoenen uit en wordt de droogte steeds extremer. 

Het tekort aan water heeft grote gevolgen op de economie en gezondheid in een land. 

Vraag aan de leerlingen aan welk land ze denken als het gaat over droogte? Stuur ze in de richting van Afrika en dan specifiek: de Hoorn van Afrika. 

Het vee kan daar niet drinken en sterft in grote getalen. Ook is lastig om gewassen te verbouwen en mislukken veel van de oogsten, waardoor steeds meer mensen honger lijden. 

Hoeveel water heeft één persoon

per dag minimaal nodig?

2,5 liter

7 liter

15 liter

Het juiste antwoord is 15 liter. 

Dat lijkt veel, maar is slechts anderhalve emmer. In Nederland gebruiken we gemiddeld 119 liter water per persoon per dag. Dat zijn 12 volle emmers.

Vraag de leerlingen waarvoor we dat gebruiken? Enkele juiste antwoorden: drinken, koken, handen wassen, douchen, wc doorspoelen, etc. 

Tip: focus ook op de aankomende (zomer)vakantie: zwembad vullen met water, de tuin sproeien, auto wassen, 

3x wc doorspoelen

1x vaatwasser draaien

Zwembadje in de tuin

5 min. douchen

Waarmee verbruik je het meeste water? Aantal liter per actie:

1x vaatwasser draaien; 10 tot 14 liter

3x wc doorspoelen: 17 liter water 

5 minuten douchen: 30 liter

Zwembadje 3m x 2m: 3.000 liter

Conclusie: Drinkwater uit de kraan lijkt oneindig te zijn, maar dat is niet zo. We oeten dus zuinig omgaan met water. Als we te weinig water hebben gebeurt hetzelfde als in Afrika, de landbouw en natuur hebben eronder te leiden. 

“Ik ben Aseged van het Rode Kruis in Ethiopië. Gezinnen hebben te weinig water om vee te laten drinken en groente of graan te verbouwen. We delen daarom speciale zaden uit die goed tegen droge ondergrond kunnen, bouwen stenen dammen om water op te vangen en leggen waterputten aan, zo maken we deze gebieden weer vruchtbaar. 

Klik uit de luidspreker en vraag één van de leerlingen om het verhaal van Aseged voor te lezen in de klas. 

Je kunt nog toevoegen dat: veel mensen zijn afhankelijk van hun gewassen of vee. Niet alleen om zelf te eten, maar ook om door te verkopen en van rond te komen. 

Optioneel: kijk samen de video over de gevaren van droogte. Het is een relatief lange video. Zet hem indien gewenst tussendoor stil om een hoofdstukje samen te vatten en te bespreken. 

OVERSTROMING

Naast te weinig water komt het op de wereld ook vaak voor dat er te veel water is. Klimaatverandering betekent ook dat de aarde opwarmt, zeewater wordt warmer en hoerdoor worden orkanen heviger. Door die enorme regenbuien onstaan er overstromingen en modderstromen. 

Kunnen leerlingen een grote overstroming noemen in een land? Natuurlijk kun je verwijzen naar Nederland, Limburg. 

Op de afbeelding zie je Bangladesh, dit land heeft elk jaar last van overstromingen, doordat het een zeer vlak land is dat opgedeeld wordt door drie extreem grote rivieren.

Waterstress in Bangladesh

"Ons vluchtelingenkamp staat op een heuvel. Eerst moesten we al een lange afstanden afleggen voor veilig water, na de grote regenbuien nog verder. Door de waterkranen van het Rode Kruis hebben we nu veilig drinkwater dichtbij, dat maakt ons leven een stuk fijner en veiliger."

Laat een leerling het verhaal voorlezen.

Doel: bewustwording creëren. Bij ons stroomt het water uit de kraan, maar dat is zeker niet vanzelfsprekend. 

Natuurgeweld is helaas niet te voorkomen. Welke maatregelen kunnen de gevolgen beperken? 

1. Bomen planten die het water tegenhouden
2. Waarschuwings-systeem aanleggen
3. Dammen en dijken aanleggen
4. Bevolking trainingen geven over de risico's

Het Rode Kruis helpt vaak nadat een ramp heeft plaatsgevonden, maar we doen ook heel veel voorafgaand aan de ramp, ter voorbereiding en preventie. 

Alle antwoorden zijn goed! Misschien weten de kinderen nog wel meer maatregelen of hebben ze ideeën bij een waarschuwingssysteem, hoe gaat dat in zijn werk? 

ZIEKTES

Te weinig of te veel water leidt vaak tot het drinken van onveilig water. Slechte of geen toiletten, kranen, riolering zorgen voor vervuild water.

Mensen hebben dan geen andere keuze dan water drinken dat vol zit met bacteriën en virussen die ziektes kunnen veroorzaken waar je dood aan kan gaan. 

 Hoeveel mensen hebben wereldwijd

 geen toegang tot veilig drinkwater?

1 op de 4 mensen

1 op de 8 mensen

1 op de 15 mensen

Wist je dat zo’n ongeveer 1 op de 4 mensen geen toegang heeft tot veilig drinkwater? Bedenk samen met de klas waardoor het kan komen dat men geen toegang heeft? 

Juiste antwoorden: overstromingen, aardbevingen, droogte, oorlog.. 

Dat is een groot probleem want door een gebrek hieraan drinken ze uit besmette waterbronnen zoals rivieren, meren en vijvers: hierdoor lopen ze ernstige ziektes op (noem eventueel cholera). 

Maart 2023 - NOS Nieuws: In Malawi laat storm Freddy diepe sporen na

Storm Freddy raasde ruim 6 weken over het zuiden van Afrika en kwam twee keer aan land. Hier en daar waren er modderstromen, soms dwars door dorpen heen. De gevolgen van de storm zijn enorm. Oogsten zijn mislukt, kinderen kunnen niet naar school, er is geen schoon drinkwater. 

Lees samen dit nieuwsartikel.

Voeg eventueel toe: doordat de mensen geen schoon drinkwater hebben is de kans op het verspreiden van ziektes enorm. Een van deze ziektes is cholera.

Cholera wordt voornamelijk overgedragen door het drinken van besmet water of het eten van besmet voedsel. Maar ook huidcontact met ontlasting of braaksel van een patiënt kan tot een besmetting leiden. De patiënt kan last krijgen van hevige, waterdunne diarree. Omdat het lichaam hierdoor veel vocht verliest, kan dit leiden tot ernstige uitdroging. Zonder behandeling is dit levensgevaarlijk.

"Mijn naam is Ammar en ik ben vrijwilliger bij het Syrische Rode Kruis. Na de aardbeving moeten we zo snel mogelijk iedereen schoon drinkwater geven. 

Dit is één van de eerste dingen die wij regelen na een ramp. Voordat mensen ziek worden en we er nóg een ramp bij krijgen."

Elk jaar helpt het Rode Kruis meer dan 100 miljoen mensen om toegang tot water te krijgen en de waterkwaliteit te verbeteren. 

Maar dat niet alleen, we redden ook levens door het bouwen en verbeteren van wc’s én het informeren over het belang van handen wassen en andere vormen van persoonlijk hygiëne. 

Wat kun je zelf doen?

TE WEINIG

TE VEEL

TE VUIL

Water is van levensbelang, hoe ga je goed om met water? Laat de kinderen bedenken hoe ze zelf wat kunnen besparen:

Wat kun je zelf doen - TE VEEL

- Tegels uit de tuin halen en ruilen voor gras of planten. Hoe zit dat met het schoolplein?

- Regenwater opvangen in een ton

- Als er een overstroming komt, weet dan wat je moet doen: ga naar een hoge plek, breng waardevolle spullen in veiligheid en neem een noodpakket mee (voedsel, medicijnen, dekens, zaklamp etc.).

Wat kun je zelf doen - TE WEINIG

- Probeer geen water te verspillen, ook in Nederland hebben we ons drinkwater hard nodig. 

- Douche 5 minuten per keer, gebruik eens een timer om dit te testen

- Kies altijd voor de korte doorspoelfunctie op de wc

- Stop zo veel mogelijk was in 1x in de wasmachine i.p.v. kleine wasjes

- Besproei planten in de ochtend, in de middag verdampt het water

- Eet minder veel: er is veel water nodig voor de productie van vlees.

Wat kun je zelf doen? - TE VUIL

We hebben geluk, is er een goede watervoorziening in Nederland en het kraanwater is veilig. 

- Laat geen afval rondslingeren, dat kan ons drinkwater vervuilen

- Was de auto bij een (milieuvriendelijke) wasstraat zodat het vuil niet in de grond trekt)

- Door de tips hierboven toe te passen, bespaar je op goed en veilig drinkwater zodat we er langer van kunenn genieten. 

Vat kort samen wat ze hieruit meenemen.