Hoofdstuk 2 paragraaf 3

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo g, t, mavo
• Leerjaar 3,4

De industriële samenleving 

van Nederland

Paragraaf 3 De positie van arbeiders en vrouwen wordt sterker

Sociale Kwestie

• De slechte woon- en werkomstandigheden van de arbeiders zijn duidelijk zichtbaar.

• Eind 19e eeuw.

• Vooral in de steden.
  

Sociale Kwestie?

• ‘De rijken worden rijker, de armen worden armer’

• Alleen ‘de rijken’ mogen stemmen

• Hierdoor blijven ‘de rijken’ aan de macht

Let op: De weekinkomsten van een mannelijke arbeider

was ongeveer 900 cent (9 gulden)

Samen sterk

• Arbeiders gaan staken: dit werkt alleen als iedereen gaat staken, en dat was moeilijk vol te houden

• Arbeiders gaan samenwerken in vakbonden.
• Vereniging van mensen die opkomen voor de belangen van hun leden.

Nederland kent drie grote politieke groepen: socialisten, confessionelen en liberalen 

• Deze politieke groepen hebben allemaal een andere oplossing voor de Sociale Kwestie, maar ook allemaal eigen belangen

Liberalen

• Nachtwakersstaat: overheid zorgt alleen voor orde en veiligheid
  
• Vrijheid is belangrijk

• De overheid moest zich niet bemoeien met arbeidsomstandigheden, lengte van werkdagen en hoogte van de lonen.

Socialisten

• Iedreen is gelijk.
• De overheid moet daarvoor zorgen.

• Betere omstandigheden (o.a. meer loon)

• Om dit te bereiken: strijd voor algemeen kiesrecht (ook met stakingen en demonstraties)

Confessionelen

• Confessie=geloof (Protestant/Rooms-katholiek)

• Zij wilden voorkomen dat gelovigen lid werden van socialistische vakbonden.
• Minder fel maar wel hetzelfde doel, betere arbeidsomstandigheden.

Nieuwe wetten

Eerste sociale wetten vanaf 1874: Kinderwetje van Van Houten.
Kinderen onder de 12 jaar mochten niet meer werken in de fabrieken. Werken op het platteland en in het huishouden mocht nog wel.

1889 Arbeidswet
Deze wet verbood, lange werkdagen, gevaarlijk werk en nachtarbeid in fabrieken en werkplaatsen voor vrouwen en kinderen.

1901 Leerplichtwet
Kinderen moesten vanaf hun 6e tot hun 12e jaar naar school.

Vanaf nu werden de omstandigheden voor kinderenpas echt beter.

1919 Nieuwe arbeidswet

De werkdagen werden korter.

Een werkweek van 6 dagen mocht nog maar 45 uur bedragen en maximaal 8 uur per dag.

Vóór de Woningwet...

...na de Woningwet

(1901)

Algemeen kiesrecht

Censuskiesrecht:

Alleen mannen die een bepaald bedrag aan belasting betaalde mochten stemmen.

1886 uitbreiding kiesrecht 

Mannen die konden lezen en schrijven mochten stemmen. 

Arbeiders hadden nauwelijks invloed op de politiek.

Om invloed te krijgen hadden ze algemeen kiesrecht nodig.

1917 wordt dit doel bereikt. Alle mannen vanaf 25 jaar mochten stemmen.

Feministen

Rond 1900 waren mannen en

vrouwen voor de wet ongelijk.

Vrouwen kregen minder betaald

Mochten niet beslissen wat ze met hun geld deden 

en niet stemmen.

Er ontstond een vrouwenbeweging.

Deze vrouwen worden feministen genoemd.

Zij strijden voor betere onderwijskansen en vrouwenkiesrecht

Nu echt algemeen kiesrecht

De vrouwenbeweging begon in de middenklasse en hogere burgerij.

Ook veel arbeidersvrouwen gingen meedoen.

1919 vrouwenkiesrecht. Alle vrouwen vanaf 25 jaar mochten stemmen