Schoolblocks
Schoolblocks maakt toekomstgericht lesmateriaal voor scholen
lesplan

Docentenhandleiding algemeen Burgerschap

Wil je met dit lesplan aan de slag? Klik op de knop hieronder om een eigen kopie te maken in 'Mijn Lessen'. Vervolgens kun je de lessen aanpassen naar jouw wensen.

Burgerschap Schoolblocks 

Inhoudsopgave 

  1. Materialen
  2. Leerlijn & verantwoording
  3. Jaarplanning & vakintegratie
  4. Opbouw thema
  5. Didactiek van de les
  6. Rol van de docent
  7. Voor de les
  8. Tijdens de les 
  9. Na de les 
  10. Visie methode en succesfactoren
  11. Informatie kerndoelen

Materialen

De methode Burgerschap Schoolblocks bestaat uit digitale lessen die los van elkaar zijn in te zetten. Alle lessen horen bij een thema. In totaal zijn er 12 thema's. Het thema overzicht kun je vinden onder het hoofdstuk 'Leerlijn'.

De lessen zijn digitaal, maar elke les bevat een werkvorm of een werkblad waarmee de leerlingen fysiek aan de slag gaan. 

Open de link hiernaast om de lessen te bekijken.

Leerlijn & verantwoording 

De leerlijn bevat 12 thema's. Elk thema bevat twee lessen voor zowel vmbo, als havo/vwo. De thema's zijn hetzelfde voor allebei de niveaus. De differentiatie zit in de vraagstellingen en de hulp bij opdrachten. Open de link hiernaast voor een overzicht van de thema's en de lessen. 
In de leerlijn worden alle kerndoelen van SLO behandeld. Het document 'Kerndoelen SLO burgerschap per les' geeft een overzicht van welke kerndoelen in welke les terugkomen. Dit document kan worden gebruikt bij de verantwoording van het schoolvak burgerschap. Klik op de link hiernaast om het bestand te openen.

Jaarplanning & Vakintegratie

We bieden twee manieren om een jaarplanning te maken.
  • Manier 1 stimuleert vakintegratie en een eigen invulling, maar vraagt hierdoor wel meer werk.
  • Manier 2 stimuleert ook vakintegratie, maar focust zich meer op logische volgorde voor het uitvoeren van de lessen. Deze jaarplanning is door ons gemaakt en hierdoor minder werk. 
Manier 1: vakintegratie
Open de spreadsheets. Maak een kopie om te bewerken.

Bevraag de secties en vul bij het tablad Vakintegratie in welke les een sectie uitvoert. Vink het selectievakje aan. Let op: de lesideeën staan als notitie bij het selectievakje. Bij het tablad planning zie je als opsomming welke les de secties uitvoeren. Je hebt de mogelijkheid om een maand uit te kiezen (geef de cel een kleur).

Het zijn 48 lessen in totaal. Je kunt als school natuurlijk een keuze maken om thema's niet te behandelen. Ons advies is:
  • Basis: thema 1 tot en met thema 6 als basis en thema 7 of thema 10
  • Afhankelijk van de visie van de school aanvullen met thema 8, 9, 11 en 12.
Manier 2: voorbeeldplanning
Open de spreadsheets. Maak een kopie om deze zelf te kunnen bewerken. In de tabbladen zie je een voorbeeldplanning voor jaar 1 en jaar 2.

De thema's vrijheid en gelijkheid, je stem laten horen, democratie in actie, jouw verhaal, iedereen is anders, samen leven en digitale wijsheid zijn al ingevuld. De overige thema's kun je afhankelijk van de visie van de school indelen. Klik op het dropdownmenu en kies een thema. De lessen verschijnen vanzelf. 

Opbouw thema

De 11 thema's zijn hetzelfde opgebouwd. 
Het thema Jouw verhaal nemen we als voorbeeld.

Jouw verhaal 
vmbo - havo/vwo
leerjaar 1 - leerjaar 2

Jaar 1
Wat is mijn identiteit?
Invloed & influencers

Jaar 2
De skillsfabriek
Leven met presetatiedruk 

Elk leerjaar bestaat dus uit 12 thema's en 24 lessen. 

Didactiek

Elke les is opgebouwd volgens een vast didactisch model.
Dit zijn de fasen van de les:

  1. Introductie
    De les wordt activerend geopend. De voorkennis wordt geactiveerd en de leerlingen komen in de leerstand. 
  2. Theorie
    Er worden stukjes theorie behandeld die horen bij het thema van de les en die belangrijk zijn voor de fase 'Doen'.
  3. Doen 
    De leerlingen gaan actief aan de slag met een werkvorm, een werkblad of een opdracht. 
  4. Nabespreking 
    De nabespreking hoort echt nog bij de les en is een belangrijke fase. De leerlingen reflecteren op de ervaring die ze hebben opgedaan bij de fase 'Doen'.  
Open de link hiernaast om het didactische model van een les te bekijken. 

Rol van de docent

De lessen zijn los van elkaar in te zetten en passen bij verschillende vakken. In de docentenhandleiding van de les kun je de vakintegratie lezen. Als de les past bij je vak, heb je veel ruimte om  vakkennis toe te voegen. 

De fasen van de les vragen om verschillende mate van begeleiding. De fase 'Introductie' is klassikaal, de fase 'Theorie' kan het beste klassikaal gegeven worden, de fase 'Doen' is een fase waar de leerlingen actief aan de slag gaan en de fase 'Nabespreking' is een fase waar de leerlingen reflecteren.  

Voor de les

De lessen zijn gemaakt om klassikaal en zelfstandig te geven. 
In LessonUp kun je de les helemaal klassikaal geven of de les uitdelen voor zelfstandig werken. 

Gebruik bij klassikaal lesgeven de knop: Geef les.
Gebruik bij les uitdelen de knop: Deel met leerlingen.
Je kunt ook per slide bepalen of je klassikaal wilt uitleggen en zelfstandig wilt leren of verwerken. Dit kun je doen met de differentiatieknoppen: het oogje voor de klassikale les en het poppetje voor zelfstandig leren en verwerken. 

Zet de lessen van te voren klaar. 
Print de werkbladen die horen bij de lessen. 

Sommige lessen vragen eventueel om voorbereiding op het onderwerp. 

Tijdens de les

De leerlingen en jij doorlopen de didactische lesfasen.
Je hebt van te voren bepaald of je de hele les klassikaal wilt geven of de les wilt uitdelen voor zelfstandig leren of zelfstandige verwerking. 

Na de les

De antwoorden die de leerlingen in LessonUp geven, kunnen waardevol zijn om te bekijken na de les. Als je de eerste les uit het leerjaar hebt gegeven, kun je ervoor kiezen ook de tweede les te geven. 

Beoordeling

De leerlingen bouwen met de doenopdrachten een portfolio op. De nabespreking vraagt om een reflectieve houding. Dit maakt het mogelijk om de leerlingen een portfolio te laten vullen met reflectieverslagen. 

Visie methode en succesfactoren

Bij het ontwerpen van burgerschapsonderwijs kun je uitgaan van twee perspectieven, namelijk 'vormen van de samenleving' en de 'voegen in de samenleving'. Vormen van de samenleving richt zich op de vaardigheden en het handelen. Voegen in de samenleving richt zich op beleid en regelgeving. De methode Burgerschap Schoolblocks richt zich vooral op het vormen van de samenleving. Dit zie je terug in de activerende doenopdrachten en de reflectieve nabespreking. We vinden het naast vormen van de samenleving ook belangrijk dat de leerlingen voldoende kennis meekrijgen van de basiswaarden van onze samenleving om met vertrouwen in de maatschappij te bewegen. Daarom krijgen de leerlingen bij de fase theorie kennis mee over bijvoorbeeld regelgeving, procedures en de rechtsstaat. Dit richt zich op het voegen in de samenleving.

De lessen zijn geschreven vanuit perspectieven uit het verleden, het heden en de toekomst en de leerlingen worden uitgedaagd daadwerkelijk te oefenen met de basiswaarden van onze samenleving.

Aan de methode liggen de volgende uitgangspunten ten grondslag:
  1. One stop shop
    De methode is een one stop shop. Dit wil zeggen dat je "klaar" bent met burgerschapsonderwijs als je met de methode aan de slag gaat. De methode is makkelijk hanteerbaar, in te zetten bij verschillende vakken en uit te breiden met vakkennis. 
  2. Doen
    De methode vindt het belangrijk dat de leerlingen daadwerkelijk ervaren wat de theorie betekent voor hun eigen leven. Wat betekent dit voor mij en mijn omgeving en hoe ga ik hier dan mee om?
  3. Belevingswereld
    De methode burgerschap kan niet los staan van de belevingswereld van de leerlingen. De thema's en de namen van de thema's sluiten aan bij het niveau en de interesses van de leerlingen. De inhoud van de lessen zijn activerend en stimuleren een reflectieve houding. 

Informatie kerndoelen

Je houdt als school ruimte om zelf inhoud en vorm te geven aan burgerschapsonderwijs. Er is wel een kern verplicht gesteld voor alle scholen waarop het onderwijs zich in ieder geval herkenbaar moet richten. Dit is vastgelegd in de wet.

De thema´s en lessen van Burgerschap Schoolblocks zijn gebaseerd op de bouwstenen die curriculum.nu heeft ontwikkeld voor het leergebied burgerschap en de handreiking Burgerschap funderend onderwijs van SLO. In 2024 komen er nieuwe kerndoelen burgerschap, zodat het gemakkelijker wordt om de wet goed uit te voeren. De bouwstenen die curriculum.nu heeft ontwikkeld zijn een bron voor de verdere kerndoelenontwikkeling. 

De bouwstenen zijn verdeeld over drie grote thema´s: democratie, diversiteit en mondiaal. In de docentenhandleiding van de les kun je lezen bij welke bouwsteen de les hoort en welke doelen ten grondslag liggen aan de les. 

Wil je meer lezen over beleid en regelgeving en de thema's? Open de link. 

Wil je meer lezen over de wettelijke opdracht en een doelgericht en samenhangend curriculum? Open het bestand voor een handreiking. 
-
Document