Hoofdstuk 2 - De samenleving en verschillen | VWO

• Maatschappijwetenschappen
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4-6

Hoofdstuk 2

'de samenleving en verschillen'

Welke (sociale) verhoudingen zijn er in dit klaslokaal?

Welke (sociale) verhoudingen zijn er in dit klaslokaal?

Wat leer ik dit hoofdstuk?

• verschillende aspecten van identiteit
  
• wat socialisatie is en hoe dit tot stand komt
  
• de functies van socialisatie
  
• verschillende elementen van cultuur
  
• individualisering, globalisering en de gevolgen hiervan

Vorig hoofdstuk...

Wat leer ik dit hoofdstuk?

• ik weet wat sociale ongelijkheid is
• ik kan macht en dwang onderscheiden en relateren
• ik snap het begrip gezag
• ik begrijp de tegenpolen samenwerking en conflict
• ik ken de gevolgen van democratisering en globalisering

Leerdoelen

§2.1 sociale ongelijkheid

Sociale ongelijkheid

Sociale ongelijkheid is een situatie waarin verschillen tussen mensen, al dan niet aangeboren kenmerken, consequenties hebben voor hun maatschappelijke positie en die leiden tot een ongelijke verdeling van schaarse en hooggewaarde zaken, van waardering en behandeling.

pagina 33

Sociale ongelijkheid

• verschillen waar een waardering aan verbonden is
• sociale ongelijkheid is niet altijd discriminatie
• er zijn vier soorten sociale ongelijkheid

Sleep de soort sociale ongelijkheid naar de juiste afbeelding.

ongelijke verdeling van sociale hulpbronnen

ongelijke verdeling van symbolische hulpbronnen

ongelijke verdeling van economische hulpbronnen

ongelijke verdeling van politieke hulpbronnen

Sociale mobiliteit

• jouw plek op de maatschappelijke ladder staat niet vast
• sociale mobiliteit kan verklaard worden door positie toewijzing of positieverwerving

pagina 36

Iris gaat als eerste van haar familie naar de universiteit. Is hier sprake van sociale mobiliteit?

Iris gaat als eerste van haar familie naar de universiteit. Is hier sprake van sociale mobiliteit?

1. Nee, het gaat hier niet om sociale mobiliteit
2. Ja, via het proces van positietoewijzing
3. Ja, via het proces van positieverwerving
4. Ja, zowel via het proces positietoewijzing als positieverwerving

§2.2 Macht

Macht

Het vermogen om hulpbronnen in te zetten om bepaalde doelstellingen te bereiken en de mogelijkheden van anderen te beperken of te vergroten.

Het dilemma van collectieve actie

• Als mensen samenwerken om een collectief goed te realiseren is dat collectieve actie

• Mensen kunnen profiteren van collectieve actie, zonder mee te werken
• Dit zijn free riders

pagina 38

Hoe is de corona pandemie een voorbeeld van het dilemma van collectieve actie?

Hoe is de corona pandemie een voorbeeld van het dilemma van collectieve actie?

Wat kan een oplossing zijn voor het dilemma van collectieve actie?

Wat kan een oplossing zijn voor
het dilemma van collectieve actie?

De oplossing

• Dwang is de oplossing
• Een actor met macht kan dwang gebruiken
• Hoe meer hulpbronnen een actor heeft, hoe meer macht hij of zij heeft

pagina 39

Welke machtsbron heeft Jaap van Dissel?

Welke machtsbron heeft Jaap van Dissel?

1. affectieve machtsbron
2. cognitieve machtsbron
3. economische machtsbron
4. politieke machtsbron

Machtsbronnen

Gretha Thunberg gebruikt twee soorten machtsbronnen in het volgende filmpje. Welke twee?

0

Je kan stellen dat Gretha twee soorten machtsbronnen gebruikt, welke twee?

Je kan stellen dat Gretha twee soorten machtsbronnen gebruikt, welke twee?

Antwoord

Gretha Thunberg gebruikt cognitieve en affectieve machtsbronnen in het filmpje

Informele en formele macht

• Formele macht is vastgelegd in regels of wetten
• Informele macht is niet officieel vastgeled

§2.3 Gezag en niveaus

Gezag

Gezag is macht die als legitiem wordt beschouwd.

pagina 42

Micro-, meso- en macroniveau

Microniveau = gedrag van individuele personen

Mesoniveau = hoe gedragen groepen zich onderling

Macroniveau = gedrag op het niveau van samenlevingen

Op welk niveau is gezag hier bestudeerd? "Op 17 maart won de VVD met 34 zetels de Tweede Kamerverkiezingen"

Op welk niveau is gezag hier bestudeerd?

"Op 17 maart won de VVD met 34 zetels de Tweede Kamerverkiezingen"

1. Microniveau
2. Mesoniveau
3. Macroniveau

§2.4 Samenwerking en conflict

Samenwerking

Samenwerking is het proces waarin individuen, groepen en/of staten relaties vormen om hun handelen op elkaar af te stemmen voor een gemeenschappelijk doel.

pagina 46

Wat is nodig voor samenwerking?

Wat is nodig voor samenwerking?

Samenwerking

Voorbeelden van antwoorden:

• compromisbereidheid
• onderling vertrouwen
• wederzijdse acceptatie

Conflict

Conflict is een situatie waarin individuen, groepen en/of staten elkaar tegenwerken om de eigen doelen te bereiken.

Karl Marx (1818-1883)

Filosoof

Samuel Huntington (1927-2008)

Politicoloog

Confictbenadering van Marx en Huntington

Pagina 48

Photo credits S. Huntington:

Copyright World Economic Forum (www.weforum.org), swiss-image.ch/Photo by Photo by Peter Lauth - Samuel P. Huntington - World Economic Forum Annual Meeting Davos 2004

Sleep de denker naar de juiste opvatting

Conflict wordt veroorzaakt door materiële verschillen tussen de bezittende en de bezitlose klasse

Door sociale en culturele verschillen ontstaat conflict

Manifeste en latente conflicten

• Manifest conflict = er wordt openlijk tegengewerkt, het conflict is zichtbaar.

• Latent conflict = het conflict is subtieler, verborgen.

Gemeenschappelijk doel

samenwerking

Eigen doel

conflict

Elkaar tegenwerken

Handelen op elkaar afstemmen

§2.5 Verhouding in een veranderende samenleving

Democratisering

Democratisering is het proces van verandering van machts- en gezagsverhoudingen door een grotere inspraak en medezeggenschap van degene met minder macht.

Het democratiseringsproces heeft geleid tot drie soorten grondrechten.
Welke hoort er niet bij?

Het democratiseringsproces heeft geleid tot drie soorten grondrechten.

Welke hoort er niet bij?

1. Klassieke vrijheidsrechten
2. Mensenrechten
3. Politieke rechten
4. Sociale rechten

Pagina 50

Globalisering

Globalisering is het proces van uitbreiding en intensivering van contacten en afhankelijkheden over zeer grote afstanden en over landsgrenzen heen.

Globalisering

Hyperglobalisten wijzen op het groeiperspectief van globalisering en zijn voorstanders

Andersglobalisten vinden dat overproductie en overconsumptie moet worden gestopt en zijn tegenstanders

Ben jij een hyperglobalist of een andersglobalist? Verzin voor beide kampen een argument

Ben jij een hyperglobalist of een andersglobalist? Verzin voor beide kampen een argument

maatschappij-wetenschappen.nl

Optioneel als samenvatting van het hoofdstuk/de paragraaf

maatschappij-wetenschappen.nl

Optioneel als extra materiaal bij de les

Wat heb je geleerd deze les?

Wat heb je geleerd deze les?

Wat vind je nog lastig?https://www.youtube.com/watch?v=YmkjIuOTq1g

Wat vind je nog lastig?

Wat heb ik geleerd dit hoofdstuk?

• ik weet wat sociale ongelijkheid is
• ik kan macht en dwang onderscheiden en relateren
• ik snap het begrip gezag
• ik begrijp de tegenpolen samenwerking en conflict
• ik ken de gevolgen van democratisering en globalisering

Ik leerde...

Einde van hoofdstuk 2

De samenleving en verschillen