Hoofdstuk 4: De pest van muren en geloof

• Mens & Maatschappij
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

Hoofdstuk 4

De pest van muren en geloof

Wat leerde ik het vorige hoofdstuk?

• Wat de Frankische Expansie is en wie daarin een belangrijke rol speelden
  
• Wie Karel de Grote is en hoe hij zijn rijk bestuurde
  
• Wat het feodalisme is
  
• Wat kerstening is
  
• Hoe de Islam is ontstaan en welke personen en stromingen er belangrijk zijn in deze religie
  
• Over het Arabische Rijk
  
• Wat terpen en dijken zijn
  
• Wie de Vikingen zijn
  
• Over de reizen van de Vikingen

Ik leerde...

Wat leer ik dit hoofdstuk?

Ik leer...

• Wat landbouw is en welke vormen van landbouw bestaan
•  Wat de gevolgen van verstedelijking en efficiëntere landbouw zijn voor de samenleving
• Welke soorten rivieren er bestaan
• Wat centralisatiepolitiek inhoudt
• Hoe het christelijke geloof zich steeds verder verspreidde

Welk beeld heb jij van de late middeleeuwen?

Welk beeld heb jij van de late middeleeuwen?

§1 Landbouw

***

no one cares - https://unsplash.com/photos/l_5MJnbrmrs 

Landbouw

Landbouw is het houden van dieren of het verbouwen van gewassen voor menselijk gebruik. 

Sectoren (1/2)

Primaire sector: 

Producten direct uit de natuur

Secundaire sector: 

Industrie

Sectoren (2/2)

Tertiaire sector: 

Commerciële diensten

Quartaire sector: 

Niet-commerciële diensten

Bij welke sector past de mijnbouw?

Bij welke sector past de mijnbouw?

1. Primaire sector
2. Secundaire sector
3. Tertaire sector
4. Quartaire sector

Bij welke sector past de horeca?

Bij welke sector past de horeca?

1. Primaire sector
2. Secundaire sector
3. Tertiaire sector
4. Quartaire sector

Vormen van landbouw

Akkerbouw

Veeteelt

Tuinbouw

Bosbouw

Monocultuur

Vroeger: gemengd bedrijf

Tegenwoordig: specialisatie

Monocultuur

Monocultuur in ontwikkelingslanden? Ja: 

- Plantages

- Productie voor rijke landen

- Traditionele monoculturen

Wat is een nadeel van een monocultuur?

Wat is een nadeel van een 

monocultuur?

Voorbeeld antwoord: 

Een land is met een monocultuur erg afhankelijk van dat ene product. Als de vraag bijvoorbeeld daalt, zit een land met een overschot aan dat product en verliest het een groot deel van haar inkomen. 

Hoe draagt de monocultuur van cacaoplantages bij aan de vatbaarheid voor ziekten en schade door klimaatveranderingen?

Hoe draagt de monocultuur van cacaoplantages bij aan de vatbaarheid voor ziekten en schade door klimaatveranderingen?

Intensieve en extensieve veeteelt

Intensieve veeteelt:

Wordt gestreefd naar zo hoog mogelijke opbrengst.

Extensieve veeteelt:

Op relatief grote oppervlakten, worden er weinig dieren gehouden.

Ruimtelijke inrichting

Ruilverkaveling: 

Grond opnieuw inrichten

Landbouw en water

Draineren: 

Grondwater peil kunstmatig verlagen

Irrigatie: 

Water toevoegen aan de akkers

Irrigatie

• Oppervlakte irrigatie
• Beregening
• Druppelirrigatie

Bij welke vorm van irrigatie gaat er geen water verloren?

Bij welke vorm van irrigatie gaat er geen water verloren?

1. Oppervlakte irrigatie
2. Beregening
3. Druppelirrigatie

§2 De argrarisch-urbanische samenleving

https://unsplash.com/photos/grass-field-IQVFVH0ajag

Dan Meyers

Stedelijke groei

• Toename van de veiligheid 
• Groei in handel
• Politieke veranderingen

Drieslagstelsel

Is een landbouwmethode uit de vroege middeleeuuwen. Hierbij werden de akkergronden in drie stukken verdeeld, waarbij eens in de drie jaar 1 stuk niet werd ingezaaid om te herstellen.

Hoe zou deze methode bij kunnen dragen aan de stijging van de voedselproductie?

Hoe zou deze methode bij kunnen dragen aan de stijging van de voedselproductie?

Arbeidsproductiviteit

De hoeveelheid productie die per tijdseenheid geproduceerd wordt door één arbeider.

Gilden

Ambachtslieden binnen een sector die samen kennis uitdelen en prijsafspraken maken.

Burgerij

Een nieuwe klasse in de bevolking die opkomt in

de steden.

Hanzesteden

Grote groep steden die samen intensief handel bedrijven.

Wat is een hanzestad bij jou in de buurt?

Wat is een hanzestad bij jou in de buurt?

§3 Rivieren

Jon Flobrant - https://unsplash.com/photos/rB7-LCa_diU 

Rivier

Een waterstroom die op natuurlijke wijze ontstaat en water afvoert uit een gebied.

Regenrivier

Een regenrivier wordt gevoed door regenwater. 

Bekende regenrivieren zijn: de Maas en de Donau. 

Gletsjer- of smeltwaterrivier

Wordt gevoed door water dat ontstaat door het smelten van gletsjers.

Deze rivier vind je alleen in de bovenloop. 

Gemengde rivier

Wordt gevoed door zowel hemelwater als smeltwater. 

Voorbeelden zijn: de Rijn en de Po.

Hoe verschillen de waterstanden in de zomer tussen een regenrivier en een gletsjerrivier?

Hoe verschillen de waterstanden in de zomer tussen een regenrivier en een gletsjerrivier?

Stroomstelsel

Hoofdrivier met zijrivieren en beekjes. Elk stroomstelsel heeft zijn eigen stroomgebied: een gebied waar binnen al het water afwatert op één hoofdrivier.

Opbouw rivier

Bovenloop

Middenloop

Benedenloop

Verklaar waarom de rivier het snelst stroomt in de bovenloop en het langzaamst in de onderloop.

Verklaar waarom de rivier het snelst stroomt in de bovenloop en het langzaamst in de onderloop.

§4 Centralisatie en staatsvorming

William Krause - https://unsplash.com/photos/IkYuzPneQWs 

Feodale stelsel

Het leenstelsel dat in Europa bestond vanaf de val van het West-Romeinse rijk tot in de nieuwe tijd. De adel speelde een belangrijke rol.

Centralisatie

Vorsten streven ernaar om hun hele gebied te regeren vanuit een hoofdstad.

Wat is het verschil tussen centralisatie en feodalisme?

Wat is het verschil tussen centralisatie en feodalisme?

Let ook hier op de opmaak (doe dat ook nog ff bij de andere vragen van deze paragraaf. Je hebt deze paragraaf wel alleen maar openvragen dus miss kun je hier ergens nog een ander soort vraag toevoegen.) 

Centralisatiepolitiek

Staatorganisatie waarbij de macht zoveel mogelijk bij een persoon of een plaats ligt.

Minder macht voor de adel

• Koninklijke adviesraad
• Belastingen
•  Verbod op de uitbreiding van de bezittingen van de monnikenorden

Nationale staat

Een gebied met duidelijke grenzen waarbij een gevoel van saamhorigheid ontstaat, met als basis bv. de gemeenschappelijke taal, geschiedenis, cultuur etc.

Hoe beïnvloedt de onafhankelijkheidsbeweging in Catalonië het gevoel van saamhorigheid binnen de Spaanse nationale staat?

Hoe beïnvloedt de onafhankelijkheidsbeweging in Catalonië het gevoel van saamhorigheid binnen de Spaanse nationale staat?

Wat was de oorzaak van de honderdjarige oorlog?

Wat was de oorzaak van de honderdjarige oorlog?

Zwarte dood/ Pest

Is de epidemie die van 1347-1352 door Europa woedde,  en vele slachtoffers maakte. De epidemie werd veroorzaakt door de pestbacterie. 

Hoe speelde schaalvergroting een rol binnen de centralisatiepolitiek?

Hoe speelde schaalvergroting een rol binnen de centralisatiepolitiek?

§5 De christelijke expansie

Toa Heftiba - https://unsplash.com/photos/QUeJRmJTzT0 

Christelijke expansie

Uitbreiding van het christelijke geloof

Islamitisch rijk

• In opkomst
• Fatimiden
• Jeruzalem werd onderdeel van het Islamitische rijk

Wat zijn kruisvaardersstaten?

Wat zijn kruisvaardersstaten?

Wat konden de kruisvaarders leren van het Midden-Oosten?

Wat konden de kruisvaarders leren van het Midden-Oosten?

Wat heb je geleerd deze les?

Wat heb je geleerd deze les?

Wat vind je nog lastig?

Wat vind je nog lastig?

Wat leerde ik deze les?

Ik leerde...

• Wat landbouw is en welke vormen van landbouw bestaan
  
•  Wat de gevolgen van verstedelijking en efficiëntere landbouw zijn voor de samenleving
  
• Welke soorten rivieren er bestaan
  
• Wat centralisatiepolitiek inhoudt
  
• Woe het christelijke geloof zich steeds verder verspreidde

mens-en-maatschappij.nl

Let alleen nog ff op deze dia en de volgende