Seneca Burgerschap

Leermiddelen voor maatschappijkunde, maatschappijleer, maatschappijwetenschappen en burgerschap

Hoofdstuk 2 - De samenleving en bindingen | HAVO

Hoofdstuk 2

De samenleving en bindingen

1 / 67

Slide 1: Tekstslide

MaatschappijwetenschappenMiddelbare schoolhavoLeerjaar 4,5

Les van Seneca Burgerschap

In deze les zitten 67 slides, met interactieve quizzen, tekstslides en 7 videos.

Lesduur is: 120 min

Onderdelen in deze les

Hoofdstuk 2

De samenleving en bindingen

Slide 1 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Binnen de samenleving kun je maar tot één groep behoren en die bepaalt je identiteit.

Eens

Oneens

Slide 2 - Poll

Deze stelling zet leerlingen aan om na te denken over groepsvorming en sociale cohesie in relatie tot het onderwerp van vorige les, identiteit.

Het juiste antwoord is oneens en dit is gelijk een bruggetje naar de verschillende soorten identiteiten die in de vorige les besproken zijn.

Het beeld dat iemand van zichzelf heeft

Het deel dat past bij de groepen waar iemand deel van uitmaakt.

Het beeld dat de samenleving heeft van een groep en het beeld dat ze blijvend kenmerkend voor die groep vindt.

Persoonlijke identiteit

Sociale identiteit

Collectieve identiteit

Slide 3 - Sleepvraag

Terugblik op de vorige les over identiteit en cultuur.

Wat leer ik deze les?

verschillende soorten bindingen en groepen
wat sociale cohesie is en hoe het ontstaat
wat sociale instituties zijn
de cultuurdimensies van Hofstede

Ik leer...

Slide 4 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

§2.1 Groepsvorming

Slide 5 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Slide 6 - Video

Deze slide heeft geen instructies

Affectieve binding

Emotionele binding. Affectieve bindingen verwijzen naar gevoelens om ergens bij te horen, zoals familie, vrienden of een land.

Slide 7 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Met wie heb jij een affectieve binding?

Slide 8 - Woordweb

Deze slide heeft geen instructies

Cognitieve binding

Bindingen en afhankelijkheden die te maken hebben met kennisvorming en kennisoverdracht

Slide 9 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Economische binding

Binding die te maken heeft met werk, met goederen die nodig zijn voor het bestaan.

Slide 10 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Noem een voorbeeld van een economische binding.

Noem een voorbeeld van een economische

binding.

Slide 11 - Open vraag

Voorbeelden zijn: werkgever-werknemer, verkoper-koper (zoals caissière en klant) en bouwvakker-opdrachtgever.

Politieke binding

Binding die te maken heeft met zaken die geregeld moeten worden op het gebied van bijvoorbeeld onderwijs, zorg, verkeer en veiligheid.

Slide 12 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

'Bij je vriendengroep heb je vaak het gevoel dat je er wel bij hoort.'

Om welk soort binding gaat het hier?

Affectieve binding

Cognitieve binding

Economische binding

Politieke binding

Slide 13 - Quizvraag

Deze slide heeft geen instructies

Slide 14 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Om welk(e) soort(en) binding gaat het in de afbeelding?

Affectieve binding

Cognitieve binding

Economische binding

Politieke binding

Slide 15 - Quizvraag

Bij een rijles is er zowel sprake van een cognitieve binding (kennisoverdracht) en een economische binding (de leerling betaalt de rij-instructeur).

Dit voorbeeld laat zien dat bindingen elkaar niet uitsluiten, maar soms ook hand in hand gaan (pagina 30).

Slide 16 - Video

Deze slide heeft geen instructies

Groepsvorming

Bindingen tussen meer dan twee mensen die tot stand komen doordat ze elkaar beïnvloeden en gemeenschappelijke waarden en normen ontwikkelen.

Slide 17 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Van welke groep of groepen en ben jij onderdeel?

Van welke groep of groepen ben jij

onderdeel?

Slide 18 - Open vraag

Deze slide heeft geen instructies

Slide 19 - Video

Deze slide heeft geen instructies

Ingroup

De groep mensen die bij de groep horen

Outgroup

De groep mensen die niet bij de

groep horen

Slide 20 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Sociale controle

Wanneer mensen anderen ertoe bewegen (of dwingen) om zich te houden aan de normen van de groep.

Slide 21 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

(In)formele sociale controle

Informele sociale controle: wanneer groepsleden elkaar wijzen op de waarden en normen van de groep.
Formele sociale controle: wanneer iemand vanuit zijn beroep of functie iemand op de regels wijst.

Slide 22 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Slide 23 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Om welke vorm van sociale controle gaat het hier?

Om welke vorm van sociale controle gaat het op de afbeelding?

Informele sociale controle

Formele sociale controle

Slide 24 - Poll

Antwoord voor docent:

Formele sociale controle. Een scheidsrechter heeft controle door de functie die hij of zij heeft.

Welke vrouw luister het liefste naar rockmuziek?

Welke vrouw luistert er het liefst naar rockmuziek?

Slide 25 - Quizvraag

Het antwoord van de leerlingen is waarschijnlijk gebaseerd op een vooroordeel: mensen met tattoos zijn stoer en luisteren naar rockmuziek

Slide 26 - Video

Eventueel is ook het hele filmpje te bekijken, hier wordt dieper ingegaan op het ontstaan van vooroordelen en stereotypes en dat het kan leiden tot discriminatie.

https://www.youtube.com/watch?v=E7UvnPaCkbY

Stereotypen en vooroordelen

Cultureel aangeleerde beelden, gegeneraliseerde en veronderstellingen, bijvoorbeeld over bepaalde groepen mensen.

Slide 27 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Met welke vooroordelen heb jij weleens te maken gehad?

Slide 28 - Open vraag

Deze slide heeft geen instructies

Slide 29 - Video

Dit filmpje laat pijnlijk zien wat de vooroordelen van kinderen op de basisschool zijn, maar ook dat vooroordelen twee kanten op werken.

Groepsvorming

Een groep houdt niet altijd stand. Het kan zijn dat leden van de groep niet meer tot de groep te willen, mogen of kunnen behoren.

Slide 30 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

(In)formele groepen

Formele groepen

Informele groepen

Er is sprake van een hiërarchie
Alle leden van de groep hebben een rol
Regels zijn vastgelegd op papier
Er zijn doelen en normen voor de groep
Bijvoorbeeld: bedrijfsafdeling

Mensen kennen elkaar goed en voelen zich emotioneel met elkaar verbonden.
Geen officiële of vastliggende afspraken
Rollenstructuur is flexibel
Bijvoorbeeld: vriendengroep

Slide 31 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

§2.2 Sociale cohesie

Slide 32 - Tekstslide

Pagina 34

Waardoor of wanneer voelen Nederlanders zich met elkaar verbonden?

Waardoor of wanneer voelen Nederlanders
zich met elkaar verbonden?

Slide 33 - Woordweb

Bijvoorbeeld:

Als Nederland in een voetbalwedstrijd wint.

Dezelfde normen en waarden binnen tradities, bijvoorbeeld de Gay Pride

Samenhang in een samenleving

Gedeelde waarden en normen

Dwang

Samenhang en afhankelijkheid zorgt voor zorgzaamheid. Mensen bieden elkaar bijvoorbeeld hulp aan.

Wederzijdse afhankelijkheid

door:

Slide 34 - Tekstslide

Benadruk bij wederzijdse afhankelijkheid dat dit te maken heeft met eigenbelang

Hoe kan eigenbelang zorgen voor binding tussen mensen? Leg dit uit aan de hand van een voorbeeld.

Slide 35 - Open vraag

Soms kan het streven naar voordelen leiden tot het deelnemen aan een groep om door samen te werken die voordelen te bereiken of nadelen te beperken. Denk aan collectieve inkoop van zonnepanelen, elektriciteit of andere zaken.

Sociale cohesie

Sociale cohesie is het aantal en de kwaliteit van de bindingen die mensen in een ruimer sociaal kader met elkaar hebben, het gevoel een groep te zijn, lid te zijn van een gemeenschap, de mate van verantwoordelijkheid voor elkaars welzijn en de mate waarin anderen daar ook een beroep op kunnen doen.

Slide 36 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Slide 37 - Video

Deze slide heeft geen instructies

§2.3 Sociale institutie

Slide 38 - Tekstslide

Pagina 37

Slide 39 - Video

Deze slide heeft geen instructies

Sociale institutie

Sociale institutie is een complex van min of meer geformaliseerde regels die het gedrag van mensen en hun onderlinge relaties reguleren

Slide 40 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

5 kenmerken van sociale instituties

1. ze bestaan buiten het individu om

2. ze hebben vaak een lange traditie

3. ze zijn vrij stabiel, maar wel veranderlijk door de samenleving

4. ze berusten vaak op moreel gezag

5. ze zijn dwingend

Slide 41 - Tekstslide

pagina 39

"Om 20:00 op 4 mei is het respectloos om niet 2 minuten stil te zijn"
Bij welk kenmerk past dit?

"Om 20:00 op 4 mei is het respectloos om niet 2 minuten stil te zijn"

Bij welk kenmerk past dit?

Dwingend

Moreel gezag

Vrij stabiel/lange traditie

buiten individu

Slide 42 - Quizvraag

Dit voorbeeld kan dienen om alle kenmerken langs te gaan, want de 4 mei herdenking past binnen elk kenmerk

§2.4 Cultuurdimensies

Slide 43 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Culturen kunnen op verschillende niveaus van elkaar verschillen

Microniveau

Macroniveau

Mesoniveau

gezin/familie/individu

school/werk/etc.

politiek/religie/instituties

Slide 44 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Dimensies van Hofstede

Geert Hofstede heeft een indeling gemaakt om verschillende culturen in kaart te brengen.

Per dimensie kan een cultuur een score scoren van 1 tot 100.

We lopen nu alle zes dimensies af

Slide 45 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

1. Dimensie machtsafstand

Hierbij gaat het om de mate waarin de minder machtige leden in een land verwachten en accepteren dat de macht ongelijk verdeeld is.

Het gaat daarbij niet om de letterlijke machtsverdeling, maar om hoe normaal of terecht mensen dat vinden.

Slide 46 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

2. Dimensie individualistisch versus collectivistisch

Hierbij gaat het erom hoe culturen omgaan met vrijheid voor een individu ten opzichte van de groep waar dat individu bij hoort.

Individualistisch: het individuele belang gaat voor het belang van de groep.

Collectivistisch: de enkeling schikt zich naar de groep.

Slide 47 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Is Nederland een individualistisch of een collectivistisch land? Bedenk voor beide een argument

Slide 48 - Open vraag

Deze slide heeft geen instructies

3. Dimensie masculien versus feminien

Hierbij gaat het erom hoe culturen omgaan met sekse en verschillende rollen van mannen en vrouwen.

Bepaalde vormen van gedrag worden als meer passend voor mannen gevonden en andersom

Slide 49 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

3. Dimensie masculien versus feminien

Masuclien

mannelijk > verschillende rolopvattingen mannen vrouwen:

Over het algemeen worden van mannen prestaties buiten huis verwacht en van vrouwen wordt verwacht dat ze bezig zijn met zorgen. Van zowel mannen als vrouwen wordt competitie en assertiviteit verwacht.

Feminiem

vrouwelijk > mannen en vrouwen worden als gelijkwaardig beschouwd. Van zowel mannen als vrouwen wordt een samenwerkende en hulpvaardige houding verwacht.

Slide 50 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Hoe zou een feminiene samenleving

eruit zien?

Hoe zou een feminiene samenleving
eruit zien?

Slide 51 - Woordweb

Deze slide heeft geen instructies

4. Dimensie onzekerheidsvermijding

Hierbij gaat het erom hoe culturen omgaan met onzekere of onbekende situaties. Daarbij gaat het om de mate waarin mensen zich bedreigd voelen door onzekere of onbekende situaties.

Slide 52 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

5. Dimensie termijnsgerichtheid

Hierbij gaat het erom hoe culturen met het verleden, heden en de toekomst omgaan.

Slide 53 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

5. Dimensie termijnsgerichtheid

Langetermijngerichtheid: streven naar een toekomstige beloning (door te sparen en vol te houden)

Kortetermijngerichtheid: gericht op het in stand houden van tradities uit het verleden (om gezichtsverlies te voorkomen)

Slide 54 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Ben jij meer langetermijn of kortetermijn gericht?

Langetermijn

Kortetermijn

Slide 55 - Poll

Deze slide heeft geen instructies

6. Dimensie hedonisme versus soberheid

Hierbij gaat het over de vraag in hoeverre genieten van het leven en plezier maken in een samenleving centraal staat

Slide 56 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Passen de uitspraken bij soberheid of hedonisme?

Soberheid

Hedonisme

Pluk de dag!

We leven om te werken

We werken om te leven

Doe maar normaal dan doe je al gek genoeg!

Slide 57 - Sleepvraag

Pagina 45

Wat voor kritiek kan je bedenken op de dimensies van Hofstede?

Slide 58 - Open vraag

Mogelijke antwoord:

- de dimensies gaan alleen over de dominante cultuur in een land

pagina 46

00:15

Waar bestaat sociale cohesie uit volgens jou?

Slide 59 - Woordweb

Deze slide heeft geen instructies

00:30

Zat je in de buurt met jouw antwoord?

Nee

Slide 60 - Quizvraag

Deze slide heeft geen instructies

01:28

Wat zouden negatieve kanten van sociale cohesie kunnen zijn?

Slide 61 - Woordweb

Negatieve kanten:

- uitsluiten van anderen

maatschappij-wetenschappen.nl

Slide 62 - Link

Optioneel als extra materiaal bij de les.

maatschappij-wetenschappen.nl

Slide 63 - Link

Optioneel als samenvatting van het hoofdstuk.

Wat heb je geleerd deze les?

Slide 64 - Open vraag

Deze slide heeft geen instructies

Wat vind je nog lastig?

Slide 65 - Open vraag

Deze slide heeft geen instructies

Volgende les: 3 de samenleving en verschillen

Verschillende soorten bindingen en groepen
Wat sociale cohesie is en hoe het ontstaat
Wat sociale instituties zijn
De cultuurdimensies van Hofstede

Ik leerde...

Slide 66 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Einde van hoofdstuk 2

De samenleving en bindingen

Slide 67 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies