lesplan
Maatschappijkunde: Criminaliteit
Een lesplan van Seneca Burgerschap
Wil je met dit lesplan aan de slag? Klik op de knop hieronder om een eigen kopie te maken in 'Mijn Lessen'. Vervolgens kun je de lessen aanpassen naar jouw wensen.
Wat leer je bij maatschappijkunde? Welke onderwerpen worden behandeld? Bij dit vak leer je dingen over jezelf, over je klasgenoten en over de samenleving. Maatschappijkunde gaat over mensen en over hoe mensen met elkaar leven. Dat gebeurt in de samenleving. Of de maatschappij, zoals we het ook wel noemen. Maar wat houdt dat eigenlijk in?
Criminaliteit
Ben je een crimineel als je voor je 18e alcohol drinkt? Of als je zonder helm op je scooter rijdt? Wat is criminaliteit eigenlijk? In de wet staat beschreven wat wel en wat niet mag. Waarom plegen mensen dan toch criminele daden? En hoe moeten we die mensen straffen?
De overheid speelt een grote rol in het bestrijden van criminaliteit. Hoe doet de overheid dat? Sommige mensen vinden het belangrijk om criminelen hard te straffen. Maar kunnen we criminaliteit in Nederland ook voorkomen? En kan alleen de overheid dat of kun jij daar ook bij helpen?
Hoe kunt u deze lessen gebruiken?
- Maak met het oogje aan de rechterkant van de dia’s in de bewerkmodus een dia onzichtbaar tijdens het geven van de les.
- Pas differentiatie toe in uw les. Alle dia’s met een blauw bolletje in de bewerkmodus zijn enkel voor BK, alle dia’s met een geel bolletje zijn enkel voor KGT en alle dia’s zonder gekleurd bolletje zijn voor zowel BK als KGT.
- Maak gebruik van timers bij quizvragen. Onder de quizvragen staat nu een timer maar deze kunt u handmatig uitzetten. Zo kunt u langer stilstaan bij de opdrachten voordat uw leerlingen antwoord moeten geven.
- De notities bevatten belangrijke informatie. Naast lestips staat er ook toelichting bij bepaalde dia’s of opdrachten. Dit zijn aantekeningen voor u als docent.
Wat is criminaliteit?
Een middelvinger opsteken naar een automobilist of een harde boer laten in het openbaar vinden de meeste mensen asociaal. Toch kun je daar geen boete voor krijgen. Dat is dus geen criminaliteit? Maar wat dan wel? Voor wildplassen kun je een boete krijgen van 140 euro, maar ben je dan gelijk een crimineel?
Doelen die dit hoofdstuk centraal staan (voor zowel bb als kgt):
- Ik kan het begrip criminaliteit uitleggen.
- Ik kan het verschil tussen overtredingen en misdrijven uitleggen.
- Ik kan voorbeelden noemen van misdrijven en overtredingen.
- Ik kan de betekenis uitleggen van de begrippen waarde, norm, geschreven en ongeschreven regel en rechtsregel.
- Ik kan uitleggen wat een maatschappelijk probleem is.
- Ik kan met behulp van de kenmerken van een maatschappelijk probleem uitleggen dat criminaliteit een maatschappelijk probleem is.
- Ik kan materiële en immateriële gevolgen van criminaliteit noemen.
- Ik kan 4 kenmerken van veelvoorkomende criminaliteit noemen.
Waarom worden mensen crimineel?
Is er van jou weleens iets gestolen? Of is de spiegel van je scooter er weleens van afgetrapt? Misschien heb je weleens een misdrijf zien gebeuren of heb je er zelfs mee te maken gehad. Criminaliteit heeft grote gevolgen. Niet alleen voor jou, maar voor de hele samenleving. Waarom plegen mensen dan strafbare feiten? Waarom worden mensen crimineel?
Doelen die dit hoofdstuk centraal staan voor bb:
- Ik kan de risicofactoren opnoemen die de kans op crimineel gedrag vergroten.
- Ik kan de beschermende factoren noemen die de kans op crimineel gedrag verkleinen.
- Ik kan uitleggen wat delinquenten en recidivisten zijn.
Doelen die dit hoofdstuk centraal staan voor kgt:
- Ik kan de risicofactoren opnoemen die de kans op crimineel gedrag vergroten.
- Ik kan de beschermende factoren noemen die de kans op crimineel gedrag verkleinen.
- Ik kan verschillende theorieën noemen om crimineel gedrag te verklaren.
- Ik kan uitleggen wat de verschillende theorieën betekenen.
- Ik kan uitleggen wat delinquenten en recidivisten zijn.
Het strafproces: wie doet onderzoek?
"Twee maanden cel voor relschopper (19) voor het gooien van stenen naar politiebus". Dat was de straf voor de tiener die meedeed aan de rellen in de Haagse Schilderswijk tijdens de coronacrisis. In het nieuws hoor je wel vaker welke straf iemand krijgt voor een strafbaar feit. Maar hoe worden deze mensen opgespoord? En wie spelen daarin een rol?
Doelen die dit hoofdstuk centraal staan (voor zowel bb als kgt):
- Ik kan de taken en bevoegdheden van de politie opnoemen.
- Ik kan de belangrijkste taken van de boa opnoemen.
- Ik kan uitleggen welke rol de officier van justitie speelt bij de opsporing van strafbare feiten.
- Ik kan de taken van de officier van justitie opnoemen.
- Ik kan uitleggen wat een proces-verbaal is.
- Ik kan het verschil uitleggen tussen seponeren, vervolgen, een transactie en een strafbeschikking.
het strafproces: wat is het strafrecht
Het bezit van softdrugs is strafbaar, maar voor het bezit van maximaal 5 gram cannabis word je niet vervolgd. Het is ook toegestaan om thuis hennepplanten te telen, maar je wordt niet vervolgd wanneer je 5 hennepplanten hebt. Dat wordt gezien als bedoel voor eigen gebruik. Volgens het strafrecht word je wel vervogld als je wiet kweet om dat te verkopen. Waar staan al die regels geschreven en wat is het strafrecht precies?
Doelen die dit hoofdstuk centraal staan:
Voor bb:
- Ik kan 4 voorbeelden van wetboeken noemen.
- Ik kan de uitgangspunten van het strafrecht noemen.
- Ik kan de aspecten van het jeugdstrafrecht noemen.
- Ik kan uitleggen wat onschuldpresumptie betekent.
Voor kgt:
- Ik kan 4 voorbeelden van wetboeken noemen.
- Ik kan de uitgangspunten van het strafrecht noemen.
- Ik kan de aspecten van het jeugdstrafrecht noemen.
- Ik kan uitleggen wat onschuldpresumptie betekent.
- Ik kan 3 rechtsbronnen noemen.
het strafproces: hoe verloopt een rechtszaak
Hoe zou jij je voelen als niemand je zou helpen bij het oplossen van een ruzie? Of als de docent je geen kans geeft om jouw kant van het verhaal te vertellen? Tijdens een rechtszaak kunnen ook verdachten geholpen worden door een advocaat. Ze hebben recht op een eerlijk proces. Maar hoe verloopt zo'n proces? Hoe verloopt een rechtszaak?
Doelen die dit hoofdstuk centraal staan:
Voor bb:
- Ik kan het verschil uitleggen tussen de kantonrechter, de politierechter en de meervoudige kamer.
- Ik kan uitleggen hoe een rechtszaak verloopt en de juiste volgorde en onderdelen van een rechtszitting noemen.
- Ik kan de uitgangspunten van het strafprocesrecht noemen.
- Ik kan de rechten en plichten van de verdachte in de Nederlandse rechtsstaat noemen.
- Ik kan opnoemen welke rechten slachtoffers hebben.
Voor kgt:
- Ik kan het verschil uitleggen tussen de kantonrechter, de politierechter en de meervoudige kamer.
- Ik kan uitleggen hoe een rechtszaak verloopt en de juiste volgorde en onderdelen van een rechtszitting noemen.
- Ik kan de uitgangspunten van het strafprocesrecht noemen.
- Ik kan de rechten en plichten van de verdachte in de Nederlandse rechtsstaat noemen.
- Ik kan opnoemen welke rechten slachtoffers hebben.
- Ik kan uitleggen wanneer er sprake is van klassenjustitie.
Het strafproces: wat gebeurt er na de rechtszaak
Heb je in het nieuws weleens een deel van een rechtszaak gezien? Soms zie je dat de verdachte door de rechter wordt veroordeeld. Ook kan het zijn dat de rechter een uitspraak doet na de rechtszaak. Welke uitspraken zijn er mogelijk en wat gebeurt er nog meer na een rechtszaak?
Doelen die dit hoofdstuk centraal staan:
Voor bb en kgt:
- Ik kan het verschil tussen hoofdstraffen, bijkomende straffen en maatregelen noemen.
- Bij deze verschillende sancties in de wet kan ik verschillende voorbeelden noemen.
- Ik kan de doelen van straffen noemen en uitleggen.
- Ik kan uitleggen welke rol de reclassering heeft.
- Ik kan de 3 rechterlijke instanties noemen en het verschil daartussen uitleggen.
- Ik kan het verschil uitleggen tussen een voorwaarderlijke straf en een onvoorwaardelijke straf.
Wat doet de overheid?
Heb jij weleens gezien dat mensen in de politiek met elkaar botsen? Tijdens de rellen om de avondklok in 2021 zei een politicus: 'Dat tuig moet gestraft worden. Direct. Met een gevangenisstraf!' Andere politici vonden die straf veel te zwaar: 'Geef ze juist een taakstraf!' Hoe kan het dat politieke partijen zo van mening verschillen? En wat doet de overheid om dit soort rellen te voorkomen?
Doelen dit dit hoofdstuk centraal staan:
Voor bb:
- Ik kan uitleggen welke overheidsinstanties betrokken zijn bij het voorkomen en bestrijden van criminaliteit en welke rol zij vervullen.
- Ik kan de 4 beleidsterreinen opnoemen waarin verschillende aspecten van criminaliteit en veiligheid aandacht krijgen.
- Ik kan het verschil uitleggen tussen preventieve en repressieve aspecten van het overheidsbeleid.
Voor kgt:
- Ik kan uitleggen welke overheidsinstanties betrokken zijn bij het voorkomen en bestrijden van criminaliteit en welke rol zij vervullen.
- Ik kan de 4 beleidsterreinen opnoemen waarin verschillende aspecten van criminaliteit en veiligheid aandacht krijgen.
- Ik kan het verschil uitleggen tussen preventieve en repressieve aspecten van het overheidsbeleid.
- Ik kan de verschillen uitleggen tussen de politieke stromingen en progressieve en conservatieve partijen bij de bestrijding van criminaliteit.
- Ik kan uitleggen hoe je de effectiviteit en wenselijkheid van genomen beleidsmaatregelen kunt beoordelen.
hoe verandert criminaliteit
Tot 1971 was het in Nederland strafbaar om vreemd te gaan. Nu kun je er niet meer strafrechtelijk voor vervolgd worden. Je kunt wel een boete krijgen voor het drinken van alcohol als je 16 bent, terwijl dat voor 2014 nog wel mocht. Wat criminaliteit is, verandert met de tijd. Ook de hoeveelheid criminaliteit verandert, maar hoe meet je zoiets? Hoe kom je erachter of het aantal misdrijven is afgenomen? Dat komt naar voren in deze paragraaf.
Doelen die dit hoofdstuk centraal staan:
Voor bb:
- Ik kan het verschil uitleggen tussen geregistreerde criminaliteit en ongeregistreerde criminaliteit.
- Ik kan uitleggen op welke 2 manieren criminaliteit wordt gemeten.
- Ik kan uitleggen hoe de media invloed heeft op de beeldvorming van criminaliteit.
Voor kgt:
- Ik kan uitleggen waarom criminaliteit een relatief begrip is.
- Ik kan het verschil uitleggen tussen geregistreerde criminaliteit en ongeregistreerde criminaliteit.
- Ik kan uitleggen op welke 3 manieren criminaliteit wordt gemeten.
- Ik kan voor en nadelen noemen van elke manier van meten.
- Ik kan uitleggen hoe de overheid meet of burgers zich veilig voelen.
- Ik kan uitleggen hoe de media invloed heeft op beeldvorming van criminaliteit.
- Ik kan uitleggen welke gevolgen die beeldvorming van criminaliteit heeft in de samenleving.
hoe is het in andere landen
In Nederland kun je een levenslange gevangenisstraf krijgen. Dat lijkt veel, maar is nog niet vergeleken met de Verenigde Staten. Daar kun je veroordeeld worden tot wel 200 jaar gevangenisstraf. Toch heeft het Europees Hof voor de rechten van de Mens geoordeeld dat Nederland te streng straft. 'Levenslang zonder de mogelijkheid van eventuele vrijlating is onmenselijk', vindt het EHRM. Straft Nederland inderdaad te streng? Of zijn de straffen in het buitenland veel zwaarder?
Doelen die dit hoofdstuk centraal staan:
Voor bb:
- Ik kan uitleggen wat een rechtsstaat is.
- vIk kan de kenmerken van rechtsstaat noemen.
Voor kgt:
- Ik kan uitleggen wat een rechtsstaat is.
- Ik kan de kenmerken van een rechtsstaat noemen.
- Ik kan het verschil uitleggen tussen rechtshandhaving en rechtsbescherming.
- Ik kan het dilemma van de rechtsstaat uitleggen met behulp van de begrippen rechtsbescherming en rechtshandhaving.
