Repatriëring uit Nederlands-Indië
1 / 25
Lesduur is: 45 minIntroductie
Tijdens de Tweede Wereldoorlog wordt de kolonie Nederlands-Indië overgenomen door de Japanners. Na de Japanse capitulatie roept Sukarno de Indonesische onafhankelijkheid uit op 17 augustus 1945. Wat volgt is de onafhankelijkheidsoorlog in Indonesië waarin veel mensen met banden met de voormalige Nederlandse kolonisten worden vervolgd. Nadat Nederland zich in 1949 terugtrekt, komen Indische Nederlanders en Molukkers met duizenden tegelijk aan in de havens van Amsterdam en Rotterdam. Rotterdam wordt voor deze Indische Nederlanders hun eerste kennismaking met Nederland. Dat verloopt niet altijd even goed, de kou en kille houding van het moederland, vallen soms bar tegen.
In deze les focussen we op de reis die de Indische Nederlanders, Molukkers, Chinezen en Papua's maakten vanuit Indonesië naar Rotterdam; de ervaringen, verhalen en ontberingen die zij meemaakten; en hoe zij werden ontvangen in Rotterdam. In de les leren leerlingen over het onderwerp middels kennisvragen, quizvragen, sleepvragen, visible thinking opdrachten en historische achtergrondinformatie. De les is aangevuld met bronnen uit het Rotterdams Stadsarchief in de vorm van foto's, secundaire literatuur en dagboeken.
Naast de informatie en teksten in de slides kan de leraar toelichting en antwoorden tot de opdrachten vinden in de notities onder elke slide.
Onderdelen in deze les
Slide 1 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Slide 2 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Slide 3 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Wat betekent repatriëring?
Opdracht
A
Vluchten naar een ander land
B
Opnieuw overnemen van een kolonie
C
Verhuizen naar een kolonie
D
Terugkeren naar het vaderland
Slide 4 - Quizvraag
Deze slide heeft geen instructies
Waarom is het eigenlijk gek om het te hebben over "repatriëring" uit Nederlands-Indië?
Opdracht
Slide 5 - Open vraag
Antwoord/toelichting
Bijna alle Indische-Nederlanders die na de Tweede Wereldoorlog van Nederlands-Indië naar Nederland geëvacueerd werden, waren nog niet eerder in Europees Nederland geweest. Het is dus raar om het over een terugkeer naar het vaderland (repatriëring) te hebben. Het kan beter een evacuatie genoemd worden. Veel Indische-Nederlanders zagen Nederland nu eenmaal niet als hun thuis. Ook waren er veel die hun verblijf in Nederland als iets tijdelijks en niet iets definitief zagen. Zij waren in de veronderstelling dat ze weer terug zouden keren naar de Indische eilanden.
Er zijn bronnen die laten zien dat opvarenden ook liever 'evacués' genoemd werden dan 'repatrianten'.
Wat weet je al over de repatriëring uit
Nederlands-Indië na
de Tweede Wereldoorlog?
Slide 6 - Woordweb
Deze slide heeft geen instructies
Slide 7 - Tekstslide
Antwoord/toelichting
Deze slide dient als historische context voor de repatriëring uit Nederlands-Indië naar Nederland. Het geeft samengevat weer wat er zich afspeelde in voormalig Nederlands-Indië en geeft de reden waarom velen na 1949 naar Nederland repatriëerden.
Wie repatriëren er naar Nederland?
Opdracht
Slide 8 - Open vraag
Antwoord/toelichting
Indische Nederlanders (totok's) (Indo-Europeanen), Molukkers, Chinezen, & Papua's.
Alhoewel er veel mensen al tijdens de Tweede Wereldoorlog van Nederlands-Indië naar Europees Nederland repatriëren, arriveren de meesten tussen 1946 en 1967. Het precieze aantal mensen dat naar Nederland trekt is onbekend maar naar schatting zijn het zo'n 430.000 die uiteindelijk tussen 1946 en 1967 de reis naar Nederland maken.
Hoe lang duurt de reis per schip van Jakarta (Indonesië) naar Rotterdam ongeveer?
Opdracht
A
16 uur
B
2 weken
C
1 maand
D
2 maanden
Slide 9 - Quizvraag
Toelichting
Niet alleen de duur van de reis naar Nederland was heftig, ook de reisomstandigheden aan boord waren niet even fijn.
Veel van de schepen die gebruikt worden voor de overtocht zijn oude oorlogsschepen. In 1946 vonden de eerste Nederlands-Indische migranten bijv. gaarkeukens, alarmsystemen, kanonnen aan boord. Men sliep in hangmatten of in stapelbedden van 4 hoog, mannen en vrouwen in aparte afdelingen.
Ook zijn er gevallen van ziekte uitbraken aan boord zoals waterpokken en de mazelen. Tijdens de reis van de Nieuw-Amsterdam die op 8 december 1945 vertrok, breekt er een mazelen epidemie uit en veel kinderen aan boord raken besmet. Door zwakte, ondervoeding en kou raken ze ernstig ziek. Uiteindelijk sterven er tijdens de reis tussen de 50 en 150 kinderen aan de mazelen.
Van Semarang naar Rotterdam met de Willem Ruys
Weet jij waar alle tussenstops zich bevinden op kaart?
Southampton
Ouessant
Algiers
Genua
Messina
Port Said
Derim
Colombo
Sabang
Singapore
Slide 10 - Sleepvraag
Deze slide heeft geen instructies
Slide 11 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Slide 12 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Slide 13 - Tekstslide
Toelichting
Slide 14 - Tekstslide
Toelichting
Aan het begin van de reis van de Nieuw Amsterdam op 16 maart 1946 horen alle passagiers een informatief boekje te krijgen. Het boekje wordt echter pas op 27 maart uitgedeeld (11 dagen later). In het boekje staat bijv. de vraag of - indien men geen familie in Nederland heeft - het wel een goed idee is om de tocht naar Nederland te maken. Deze belangrijke informatie komt dus voor veel passagiers veel te laat.
Slide 15 - Tekstslide
Toelichting
In deze dia's wordt de tool Visible Thinking toegepast, een tool die de betrokkenheid van kinderen en jongeren vergroot en hen bij de les houdt tijdens de lessonup-les. Door met hen een dialoog te forceren wordt de gepresenteerde bron/afbeelding meer vanuit een persoonlijk standpunt benadert. Laat de leerlingen hardop zeggen of opschrijven wat ze zien in elke dia.
Uitleg bron
Te zien zijn medewerkers van het Rode Kruis die zich ontfermen over repatrianten uit Indonesie, gearriveerd met de Sibajak aan de Lloydkade op 19 januari 1958. Het is januari en het is koud in Nederland. Zoals te zien is de vrouw in het midden dik ingepakt tegen het winterse weer.
Slide 16 - Tekstslide
Toelichting
In deze dia's wordt de tool Visible Thinking toegepast, een tool die de betrokkenheid van kinderen en jongeren vergroot en hen bij de les houdt tijdens de lessonup-les. Door met hen een dialoog te forceren wordt de gepresenteerde bron/afbeelding meer vanuit een persoonlijk standpunt benadert. Laat de leerlingen hardop zeggen of opschrijven wat ze zien in elke dia.
Uitleg bron
Te zien zijn medewerkers van het Rode Kruis die zich ontfermen over repatrianten uit Indonesie, gearriveerd met de Sibajak aan de Lloydkade op 19 januari 1958. Het is januari en het is koud in Nederland. Zoals te zien is de vrouw in het midden dik ingepakt tegen het winterse weer.
Alhoewel er veel mensen al tijdens de Tweede Wereldoorlog van Nederlands-Indië naar Europees Nederland repatriëren, arriveren de meesten tussen 1946 en 1968.
Slide 17 - Tekstslide
Toelichting
In deze dia's wordt de tool Visible Thinking toegepast, een tool die de betrokkenheid van kinderen en jongeren vergroot en hen bij de les houdt tijdens de lessonup-les. Door met hen een dialoog te forceren wordt de gepresenteerde bron/afbeelding meer vanuit een persoonlijk standpunt benadert. Laat de leerlingen hardop zeggen of opschrijven wat ze zien in elke dia.
Uitleg bron
Te zien zijn medewerkers van het Rode Kruis die zich ontfermen over repatrianten uit Indonesie, gearriveerd met de Sibajak aan de Lloydkade op 19 januari 1958. Het is januari en het is koud in Nederland. Zoals te zien is de vrouw in het midden dik ingepakt tegen het winterse weer.
Alhoewel er veel mensen al tijdens de Tweede Wereldoorlog van Nederlands-Indië naar Europees Nederland repatriëren, arriveren de meesten tussen 1946 en 1968.
Slide 18 - Tekstslide
Toelichting
In deze dia's wordt de tool Visible Thinking toegepast, een tool die de betrokkenheid van kinderen en jongeren vergroot en hen bij de les houdt tijdens de lessonup-les. Door met hen een dialoog te forceren wordt de gepresenteerde bron/afbeelding meer vanuit een persoonlijk standpunt benadert. Laat de leerlingen hardop zeggen of opschrijven wat ze zien in elke dia.
Uitleg bron
Te zien zijn medewerkers van het Rode Kruis die zich ontfermen over repatrianten uit Indonesie, gearriveerd met de Sibajak aan de Lloydkade op 19 januari 1958. Het is januari en het is koud in Nederland. Zoals te zien is de vrouw in het midden dik ingepakt tegen het winterse weer.
Alhoewel er veel mensen al tijdens de Tweede Wereldoorlog van Nederlands-Indië naar Europees Nederland repatriëren, arriveren de meesten tussen 1946 en 1968.
Slide 19 - Tekstslide
Toelichting
In deze dia's wordt de tool Visible Thinking toegepast, een tool die de betrokkenheid van kinderen en jongeren vergroot en hen bij de les houdt tijdens de lessonup-les. Door met hen een dialoog te forceren wordt de gepresenteerde bron/afbeelding meer vanuit een persoonlijk standpunt benadert. Laat de leerlingen hardop zeggen of opschrijven wat ze zien in elke dia.
Uitleg bron
Te zien zijn medewerkers van het Rode Kruis die zich ontfermen over repatrianten uit Indonesie, gearriveerd met de Sibajak aan de Lloydkade op 19 januari 1958. Het is januari en het is koud in Nederland. Zoals te zien is de vrouw in het midden dik ingepakt tegen het winterse weer.
Alhoewel er veel mensen al tijdens de Tweede Wereldoorlog van Nederlands-Indië naar Europees Nederland repatriëren, arriveren de meesten tussen 1946 en 1968.
Wie betaalde er voor de reis en de extra kleding, meubels en onderkomen voor de repatrianten uit Indonesië?
Opdracht
Slide 20 - Open vraag
Toelichting
Het antwoord wordt gegeven in de volgende slide.
Slide 21 - Tekstslide
Toelichting
Veel repatrianten zijn niet gewend aan het koude weer en moeten extra kleding aanschaffen. Ook moet er betaald worden voor meubels, onderdak en de reis zelf. De Nederlandse staat schiet alles voor. Dit wordt als een lening beschouwd en veel Indische repatrianten moeten die kosten weer terug betalen.
Interview met een Indonesische scheepsofficier
van de Rotterdamse Lloyd in 1953:
"Dit waren Nederlanders die noodgedwongen terugkwamen, en moesten betalen voor hun eigen reis, terwijl ze álles achter hebben moeten laten, dat is het wrange. En daarna zijn ze inderdaad gaan werken om hun schuld terug te betalen, dat is... dat is iets wat bijzonder markant is voor die groepering."
Foto 1 (links): Repatrianten komen aan met de Sibajak aan de Lloydkade en worden opgevangen door medewerkers van het Rode Kruis in de Nederlandse kou op 19 januari 1958.
Foto 2 (rechts): Gerepatriëerde kinderen maken kennis met de sneeuw na aankomst van de Sibajak op de Lloydkade op 19 januari 1958.
Stel je voor. Hoe zou jij het vinden als je alles voor de repatriatie zelf moet betalen?
Opdracht
Slide 22 - Open vraag
Antwoord/toelichting
Laat meerdere leerlingen aan het woord. Probeer hun antwoorden naast elkaar te leggen & laat ze nadenken over hoe het gevoeld moet hebben voor de repatrianten uit Nederlands-Indië toen zij in het koude Nederland aankwamen.
Na deze les wil ik ...
Terugkijken
de uitleg nog 1 keer horen
meer voorbeelden krijgen
meer oefeningen maken
dit onderwerp thuis nog even bekijken
overgaan naar een nieuw onderwerp
nog meer te weten komen over dit onderwerp
niet meer te weten komen over dit onderwerp
nog iets anders (vul de vraag op de volgende slide in)
Slide 23 - Poll
Deze slide heeft geen instructies
Terugkijken
Nog iets anders, namelijk...
Slide 24 - Open vraag
Deze slide heeft geen instructies
Terugkijken
Hoe vond je deze les?
😒🙁😐🙂😃
Slide 25 - Poll
Deze slide heeft geen instructies