Kaapverdianen in Rotterdam 1: Het ontstaan van de Kaapverdiaanse gemeenschap
1 / 21
Lesduur is: 30 minIntroductie
Vandaag de dag kent de stad Rotterdam een grote gemeenschap Kaapverdianen; er zijn zo'n 20.000 Rotterdammers met Kaapverdische roots. Hoe komt dat? Op welke manier kwamen de eerste Kaapverdianen in Rotterdam terecht? Wat kwamen ze hier doen?
In de les wordt het ontstaan en de ontwikkeling van de Kaapverdische gemeenschap in Rotterdam uiteengezet middels informatieve dia's en opdrachten in de vorm van woordwebben, open vragen, sleepvragen, meerkeuze vragen & een visible thinking opdracht. De les is aangevuld met bronnen uit het Rotterdamse Stadsarchief, bestaande uit foto's en video's.
Informatie die de leraren kunnen voordragen aan de klas over de betreffende dias kan gevonden worden onder 'notities' bij elke dia (zie hieronder).
Onderdelen in deze les
Slide 1 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Slide 2 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Slide 3 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Slide 4 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Wat weet je al over Kaapverdië?
Slide 5 - Woordweb
Toelichting
Vraag de leerlingen naar wat zij al weten over Kaapverdië. Weten ze bijv. dat het een eilandengroep is? Kennen ze iemand uit Kaapverdië? Weten ze van het bestaan van een groot aantal Rotterdammers met Kaapverdische roots?Weet jij waar de Kaapverdische Eilanden liggen?
De Kaapverdische Eilanden
Slide 6 - Sleepvraag
Toelichting
Van welk land was Kaapverdië tot 1975 een kolonie?
Opdracht
A
De Verenigde Staten
B
Engeland
C
Portugal
D
Frankrijk
Slide 7 - Quizvraag
Deze slide heeft geen instructies
Slide 8 - Tekstslide
Toelichting
1460 - 1975
Kaapverdië is een kolonie van Portugal. Er heerst veel armoede en honger. Veel jonge Kaapverdianen worden zeeman om hun families te onderhouden1949 - 1975
Kaapverdische zeemannen komen in Rotterdam aan. Ze ontwikkelen een hechte gemeenschap. Velen van hen steunen de strijd voor onafhankelijkheid.
1956 - 1975
In 1956 wordt de Afrikaanse Partij voor de Onafhankelijkheid voor Guinea en Kaapverdië (PAIGC) opgericht met de Kaapverdiaanse Amílcar Cabral als leider. Guinea-Bissau ligt op het vasteland van Afrika en was ook een Portugese kolonie. Hier werd de onafhankelijkheidsstrijd fysiek uitgevochten. Op Kaapverdië werd niet fysiek gevochten, maar vond er wel een culturele strijd plaats. In onze andere les over Kaapverdianen in Rotterdam gaan we dieper op deze culturele strijd in.
5 juli 1975
Kaapverdië officieel onafhankelijk van Portugal.
Slide 9 - Tekstslide
Toelichting
Tot 1975 is Kaapverdië een kolonie van Portugal. Er is armoede en honger op de eilanden en veel jonge mannen verlaten het land illegaal om overzees een beter bestaan te vinden en zo hun families te kunnen onderhouden.
De eerste groep Kaapverdianen in Rotterdam dient als voorbeeld voor andere Kaapverdianen die ook naar Nederland komen. Ze helpen elkaar met het vinden van werk.
Slide 10 - Video
Toelichting
Kijk en luister aandachtig naar de video.
Dit interview is onderdeel van de korte film 'Caboverdianos em Holanda', gemaakt door Joop de Jong en Adriaan Staal. In de film vertellen drie Kaapverdianen, Pedro Silva Soares, Emily Monteiro en Anibal Fortes Forreira het verhaal over hun leven hier en op de Kaapverdische eilanden. Opnamen op de eilanden en in Rotterdam.
Auteursrechten voor de film liggen bij Sink Videoprodukties.
Opdracht
In welke volgorde wisten Kaapverdische zeelieden werk te vinden in Rotterdam? Sleep ze in de juiste volgorde.
1
2
3
4
In de Rotterdamse haven wordt
men naar het Heemraadsplein gewezen.
Men krijgt een voorschot voor de overtocht via Pension Delta of landgenoten in Rotterdam.
De gemaakte schulden worden terugbetaald met het eerste salaris.
Men vindt onderdak bij Pension Delta & werkkleding via Casa Silva.
Slide 11 - Sleepvraag
Toelichting
Laat de leerlingen de sleepcomponenten in de juiste volgorde zetten.
De vier componenten tonen de manier waarop veel Kaapverdianen de overtocht maakten van Kaapverdië naar Rotterdam en hoe zij hun wegwijs wisten te vinden in Rotterdam.
Uiteraard kwam niet elke Kaapverdiaan op deze manier in Rotterdam terecht, maar dit schetst wel een beeld van hoe het er in het algemeen aan toe ging.
Hoe verschillen de Kaapverdianen in Rotterdam van bijv. Spaanse,
Portugese en Turkse arbeidsmigranten? Denk hierbij aan de manier
waarop de Kaapverdianen naar Rotterdam zijn gekomen.
Opdracht
Slide 12 - Open vraag
Antwoord/toelichting
De meeste Spaanse, Portugeze en Turkse migranten komen in de jaren '60 en '70 op uitnodiging van de Nederlandse staat naar Nederland om te werken (arbeidsmigranten).
De Kaapverdianen komen echter vrijwillig naar Nederland. Zij arriveren niet als arbeidsmigranten maar als politieke/economische vluchtelingen, verstekelingen.
Slide 13 - Tekstslide
Toelichting
In deze dia's wordt de tool Visible Thinking toegepast, een tool die de betrokkenheid van kinderen en jongeren vergroot en hen bij de les houdt tijdens de lessonup-les. Door met hen een dialoog te forceren wordt de gepresenteerde bron/afbeelding meer vanuit een persoonlijk standpunt benadert. Laat de leerlingen hardop zeggen of opschrijven wat ze zien in elke dia.
Uitleg bron
Te zien is het Heemraadsplein, gelegen in Delfshaven.
Vanaf de eind jaren '50 ontwikkelt het Heemraadsplein zich tot een ontmoetingsplek voor Kaapverdische zeelui. Het komt snel bekend te staan als Pracinha d'Quebrod, Portugees voor Zeeman's Plattezakken Plein.
Op het plein wachten de zeemannen tot ze een landgenoot vinden die hen verder de weg kan helpen in Rotterdam.
Slide 14 - Tekstslide
Toelichting
In deze dia's wordt de tool Visible Thinking toegepast, een tool die de betrokkenheid van kinderen en jongeren vergroot en hen bij de les houdt tijdens de lessonup-les. Door met hen een dialoog te forceren wordt de gepresenteerde bron/afbeelding meer vanuit een persoonlijk standpunt benadert. Laat de leerlingen hardop zeggen of opschrijven wat ze zien in elke dia.
Uitleg bron
Te zien is het Heemraadsplein, gelegen in Delfshaven.
Vanaf de eind jaren '50 ontwikkelt het Heemraadsplein zich tot een ontmoetingsplek voor Kaapverdische zeelui. Het komt snel bekend te staan als Pracinha d'Quebrod, Portugees voor Zeeman's Plattezakken Plein.
Op het plein wachten de zeemannen tot ze een landgenoot vinden die hen verder de weg kan helpen in Rotterdam.
Slide 15 - Tekstslide
Toelichting
In deze dia's wordt de tool Visible Thinking toegepast, een tool die de betrokkenheid van kinderen en jongeren vergroot en hen bij de les houdt tijdens de lessonup-les. Door met hen een dialoog te forceren wordt de gepresenteerde bron/afbeelding meer vanuit een persoonlijk standpunt benadert. Laat de leerlingen hardop zeggen of opschrijven wat ze zien in elke dia.
Uitleg bron
Te zien is het Heemraadsplein, gelegen in Delfshaven.
Vanaf de eind jaren '50 ontwikkelt het Heemraadsplein zich tot een ontmoetingsplek voor Kaapverdische zeelui. Het komt snel bekend te staan als Pracinha d'Quebrod, Portugees voor Zeeman's Plattezakken Plein.
Op het plein wachten de zeemannen tot ze een landgenoot vinden die hen verder de weg kan helpen in Rotterdam.
Slide 16 - Tekstslide
Toelichting
In deze dia's wordt de tool Visible Thinking toegepast, een tool die de betrokkenheid van kinderen en jongeren vergroot en hen bij de les houdt tijdens de lessonup-les. Door met hen een dialoog te forceren wordt de gepresenteerde bron/afbeelding meer vanuit een persoonlijk standpunt benadert. Laat de leerlingen hardop zeggen of opschrijven wat ze zien in elke dia.
Uitleg bron
Te zien is het Heemraadsplein, gelegen in Delfshaven.
Vanaf de eind jaren '50 ontwikkelt het Heemraadsplein zich tot een ontmoetingsplek voor Kaapverdische zeelui. Het komt snel bekend te staan als Pracinha d'Quebrod, Portugees voor Zeeman's Plattezakken Plein.
Op het plein wachten de zeemannen tot ze een landgenoot vinden die hen verder de weg kan helpen in Rotterdam.
Slide 17 - Tekstslide
Toelichting
In deze dia's wordt de tool Visible Thinking toegepast, een tool die de betrokkenheid van kinderen en jongeren vergroot en hen bij de les houdt tijdens de lessonup-les. Door met hen een dialoog te forceren wordt de gepresenteerde bron/afbeelding meer vanuit een persoonlijk standpunt benadert. Laat de leerlingen hardop zeggen of opschrijven wat ze zien in elke dia.
Uitleg bron
Te zien is het Heemraadsplein, gelegen in Delfshaven.
Vanaf de eind jaren '50 ontwikkelt het Heemraadsplein zich tot een ontmoetingsplek voor Kaapverdische zeelui. Het komt snel bekend te staan als Pracinha d'Quebrod, Portugees voor Zeeman's Plattezakken Plein.
Op het plein wachten de zeemannen tot ze een landgenoot vinden die hen verder de weg kan helpen in Rotterdam.
Wanneer voel jij je thuis?
Wat betekent thuis voor jou?
Wat betekent thuis voor jou?
Slide 18 - Woordweb
Toelichting
Het Heemraadsplein in Delfshaven werd dus een ontmoetingsplek voor veel Kaapverdianen, vanaf de eerste Kaapverdiaanse zeelieden die in de jaren 50/60 in Rotterdam aankwamen tot vandaag de dag waarbij er elk jaar tijdens de São João viering honderden al niet duizenden Kaapverdianen samen komen op het Heemraadsplein.
Het is duidelijk dat het vinden van landgenoten op een plek in een vreemd land de Kaapverdiaanse zeelieden een gevoel van thuis gaf, net zoals Pedro uitlegt in het interview in het filmpje.
Wat betekent 'thuis' voor de leerlingen? Wanneer voelen zij zich thuis? Laat de leerlingen eigen woorden invoeren en bespreek de antwoorden. Zijn er overeenkomsten/verschillen te vinden in de antwoorden?
Het Heemraadsplein komt onder Kaapverdianen bekend te staan als het Praçinha
d'Quebrod (Zeeman's Plattezakken Plein). Is het volgens jou goed om alternatieve
namen te geven aan Rotterdamse plekken, gebouwen en straten?
Discussievraag
Slide 19 - Open vraag
Toelichting
In 2001 wordt een straatnaambordje met de naam Pracinha d'Quebrôd op het plein onthuld. Alhoewel er op het bordje vertaald Arme Zielen Plein staat, betekent Pracinha d'Quebrod iets anders, namelijk Zeeman's Plattezakken Plein. De eerste Kaapverdiaanse zeelieden kwamen na een lange reis vanuit Kaapverdië namelijk blut aan, platzak.
Behandel de antwoorden die op het scherm verschijnen en vraag enkele leerlingen hun antwoord te uit te leggen.
Zorgt het geven van alternatieve namen voor meer eenheid in de stad of juist voor verdeeldheid?
Help de leerlingen op weg met de volgende stellingen:
- Je zorgt ervoor dat etnische groepen zichzelf gerepresenteerd/gezien voelen in de stad.
- Anderzijds benadruk je misschien juist de verschillen tussen etnische groepen in de stad door meerdere namen te geven aan plekken/gebouwen/straten.
Geef de leerlingen ruimte voor discussie.
Na deze les wil ik ...
Terugkijken
de uitleg nog 1 keer horen
meer voorbeelden krijgen
meer oefeningen maken
dit onderwerp thuis nog even bekijken
overgaan naar een nieuw onderwerp
nog meer te weten komen over dit onderwerp
niet meer te weten komen over dit onderwerp
nog iets anders (vul de vraag op de volgende slide in)
Slide 20 - Poll
Deze slide heeft geen instructies
Terugkijken
Nog iets anders, namelijk...
Slide 21 - Open vraag
Deze slide heeft geen instructies