workshop circulair ontwerpen

• Biologie
• Basisschool
• Groep 5-8

Introductie

Leerlingen leren de verschillen tussen nesten en nestkasten en waarom bepaalde vogels hun voorkeur daarin hebben. Ook voeren de leerlingen in teams een mini onderzoek uit waarin ze het ideale nest van een van de volgende vogels beschrijven: gekraagde roodstaart, koolmees, merel en de slechtvalk. Hoe houden ze hun nest warm en schoon? Waarom plaatsen ze hun nest op die plek? Extra: Maak met je klas een vogelhuisje. Bekijk de bijlage voor de instructie.

Circulair ontwerpen

workshop

Introductieslide

Vertel: Het is lente! In deze tijd gaan veel planten bloeien. Ook is het het broedseizoen: het seizoen waarin vele vogels eieren leggen, uitbroeden en opgroeien tot ze kunnen (uit)vliegen. Maar om een ei veilig uit te laten komen, heeft een vogel eerst een nest nodig.

Het doel

*  kun je het begrip circulair ontwerpen uitleggen;

*  weet je wat de voor en nadelen zijn van circulair ontwerpen.

*  kun je een circulair ontwerp maken

Aan het einde van de les weet je....

Doel

Doe: Bespreek het doel van de les.

Vertel: In deze les leren wij wat vogels allemaal doen en nodig hebben om een nest te kunnen maken.

Waar denk jij aan bij het woord 'circulair ontwerpen'?

Woordweb

Afhankelijk van de voorkennis van de groep kun je beslissen om dit woordweb wel of niet te maken.

Vraag: Waar denk jij aan bij het woord 'nesten'?

Doe: Maak samen of in groepjes een lijst van begrippen die met nesten te maken hebben. Vul deze woorden in in het woordweb.

Achteraf: Laat de leerlingen samenhang zoeken tussen de verschillende ingevoerde begrippen. Sleep deze bij elkaar. Welke samenhangende thema's zijn er? Schrijf dit thema erboven.

We focussen nu vaak op verzamelen en recycelen.

Plasticpionier

Video

Vertel: Vogels maken nesten om in te broeden en om eieren in te leggen. Sommige vogels maken hun eigen nestje in de  buitenlucht, andere doen dit in een nestkast. In deze video zien we verschillende vogels en hun nesten. Kijk goed naar de verschillen tussen de nesten.

Doe: Bekijk de video.

Ocean clean up

Video

Vertel: Vogels maken nesten om in te broeden en om eieren in te leggen. Sommige vogels maken hun eigen nestje in de  buitenlucht, andere doen dit in een nestkast. In deze video zien we verschillende vogels en hun nesten. Kijk goed naar de verschillen tussen de nesten.

Doe: Bekijk de video.

De ladder van Lansink...

1. Geeft aan welk afval het meest vervuilend is
2. Geeft aan hoe bepaald afval het best verwerkt kan worden
3. rangschikt manieren om afval te verwerken

Over welke tree van Lansink gaat het wanneer je afval scheidt in plastic, papier, glas, en gft-afval?

1. Energie
2. Hergebruik
3. Preventie
4. Recycling

Circulaire Economie

1. Een Economie waar alles in een circulatie loopt
2. Een Economie waar veel grondstoffen worden hergebruik
3. Een economie waar afval belangrijk is
4. Een economie waar alle grondstoffen heel belangrijk zijn

Is er sprake van een circulaire economie:
Particulieren huren hun koelkast, de koelkast gaat na gebruik weer terug naar de verhuurder die de grondstoffen hergebruikt.

1. Wel circulair
2. Niet circulair

Is er sprake van circulaire economie:
Via een website kun je je aanmelden om een thuis gekookte maaltijd te kopen bij iemand uit de buurt.

1. Wel circulair
2. Niet circulair

Is er sprake van circulaire economie:
Particulieren verhuren hun huis als ze zelf op vakantie zijn. Hierdoor zijn er minder vakantiehuizen nodig.

1. Wel circulair
2. Niet circulair

We gaan circulair ontwerpen

Kijkafbeelding

Vertel: Niet alle vogels nesten in bomen, struiken, nestkasten of tussen het gewas. Soms kiezen ze hele leuke, maar aparte nestplaatsen uit. 

Doe: Bekijk de foto's. Klik op de hotspot met de verrekijker voor de volgende foto. Kunnen jullie herkennen waarin deze vogels hun nestjes hebben gemaakt?

Antwoord: Brievenbus, kastenlades tussen de petunia's, tussen de bloemen van de magnolia.

Innovatie

Informatieve slide

Vraag: Wat vind je opvallen aan dit nest van de ooievaar? (rommelig, netjes, groot, klein, materiaalsoort)

Vertel: Dit zijn ooievaars. Ooievaars leggen meestal 3 tot 5 eieren. Daarvoor moeten ze een groot nest hebben, want ooievaars zijn grote vogels.

Doe: Klik op de hotspot met een 'i'. Er verschijnt dan een foto van een ooievaarsnest die op een schoorsteen staat. Lees de tekst op: "Dit ooievaarsnest staat op een schoorsteen. Ooievaarsnesten staan vaak op hoge plekken. Soms worden ooievaarsnesten gemaakt door mensen. Zou dit nest door een ooievaar of door een mens zijn gemaakt? 

Antwoord: Dit nest maakten ooievaars zelf. Dit zie je aan de wilderige takken. Wanneer mensen een ooievaarsnest maken, maken zij alleen de basis: een metalen platform met een laag takken.
Vraag: Waar zou je op moeten letten als je een ooievaarsnest maakt?
Antwoord: Bedenk als eerst of er ooievaars in de omgeving zijn en of er genoeg voedsel voor hen is in de omgeving. Ook moet er genoeg ruimte voor de ooievaars zijn om (uit) te vliegen. Alles gecheckt? Dan kun je gaan bouwen. Slim is om dit te doen in de winter. Ooievaars broeden al vanaf februari. Vooral de grootte van het nest is erg belangrijk. Baby ooievaars zijn klein, maar worden erg groot. Voordat ze uitvliegen, moeten de ooievaars er nog inpassen. De meeste nesten zijn daarom wel bijna 1,5e meter breed. Nesten zijn meestal gemaakt van wilgentakken. Die kun je namelijk goed ombuigen.

Extra: Klik op de hotspot met het geluidsteken om de zang van de ooievaar te horen.
Extra informatie: Ooievaars broeden één keer per jaar één leg. Ze leggen maar één keer in dat seizoen dat jaar eieren. Meestal leggen ooievaars 3-5 eieren. Het vrouwtje zit wel 33 tot 34 dagen op de eieren voordat ze uitkomen.

• Er zijn meerdere opdrachten waar je uit kunt kiezen.
  

• maak een poster/strip/film hoe wij op school meer circulair   kunnen zijn
• pakje drinken zonder rietje
  
• is je telefoon afval?

Vandaag gaan jullie zelf innoveren

Informatieve slide

Vertel: Herken je deze twee pluizige bollen? Dit zijn twee uilskuikens van de bosuil. Uilen hebben vaak hun nest in een boomholte, maar ook in nestkasten of ruimtes in gebouwen. Zou het lekker zitten in zo'n boomholte? Met welke materialen zou een uil een zacht, warm nest kunnen maken voor zijn eieren?

Antwoord: wol, stro, veren, droog gras, touw, mos, haren van huisdieren, ook takjes in allerlei soorten, maten en diktes.

Extra informatie: Bosuilen leggen maar één keer per jaar eieren. Dit doen zij vanaf februari. Meestal leggen ze er 2 tot 4. Als de uilen dat jaar te weinig hebben gegeten, hebben ze geen leg.

Het kranten artikel

Hoe wordt er in 2040 gesproken over jullie uitvinding?

Video

Doe: Deze video laat het hele broedproces zien van de steenuil: paren, nestbouw, eieren leggen, uitkomen eieren, voeren kuikens, opgroeien kuikens en uitvliegen. Bekijk de video. 

opdracht 1 LEG CIRCULAIRE ECONOMIE UIT OP EEN POSTER, MET EEN STRIP, IN EEN FILM...

Randvoorwaarden: 

• je krijgt alle informatie die je moet verwerken
  
• de verwerkingsvorm is vrij
  
• je product is afgerond
  
• het moet begrijpelijk zijn voor brugklassers
  

Informatieve slide:

Vertel: Hier zie je een mannetjes en vrouwtjes huismus. Het nest van huismussen wordt vooral gemaakt onder dakpannen, in gaten en kieren van gebouwen en in nestkasten zoals hier rechts op de foto.

Vraag: Waarom zouden we nestkasten ophangen?

Antwoord:  Om vogels te helpen aan een droge broedplaats. Huizen worden steeds beter onderhouden. Hierdoor zijn er weinig kieren of holtes waar de huismussen hun nesten kunnen maken.

Vraag: Welke vogels help je daarmee?Antwoord: Vogels die normaal gesproken  in holtes broeden (holle bomen, rotsspleten of bij mensen tussen de dakpannen). Voorbeelden van bekende holenbroeders: koolmees, pimpelmees, huismus, spreeuw.

Vertel: Vogels zoeken in de omgeving van het nest of de nestkast naar geschikt materiaal. Vogels zijn slimme beesten. Ze zoeken materialen uit, die hun goed warm houdt en/of isoleert.

Extra: Om te zorgen dat leerlingen enig idee hebben wat het effect is van het nestmateriaal, moeten ze weten wat isolatie is. Bijvoorbeeld dat een ‘warme jas’ niet van zichzelf warm is, maar alleen goed warmte vasthoudt. En dat een ‘warme jas’ net zo goed helpt

om iets kouds koud te houden. Het is ook handig dat ze weten hoe isolatie werkt: dat je iets isoleert door een laagje stilstaande lucht te maken tussen hetgeen je wilt isoleren en de omgeving.

Dat ‘warme jassen’ vaak zijn opgevuld met een vulling waar veel lucht tussen blijft hangen, zoals haren van dieren (wol) of plastic.

opdracht 2 KAN DALTON DEN HAAG EEN CIRCULAIRE SCHOOL WORDEN?

• Randvoorwaarden
  
• kiest minimaal een onderdeel van de cirkel.
  
• bedenk een idee om een bestaand probleem       circulair op te lossen
  
• de uitwerking bevat een uitleg én begroting

Informatieve slide:

Vertel: Hier zie je een mannetjes en vrouwtjes huismus. Het nest van huismussen wordt vooral gemaakt onder dakpannen, in gaten en kieren van gebouwen en in nestkasten zoals hier rechts op de foto.

Vraag: Waarom zouden we nestkasten ophangen?

Antwoord:  Om vogels te helpen aan een droge broedplaats. Huizen worden steeds beter onderhouden. Hierdoor zijn er weinig kieren of holtes waar de huismussen hun nesten kunnen maken.

Vraag: Welke vogels help je daarmee?Antwoord: Vogels die normaal gesproken  in holtes broeden (holle bomen, rotsspleten of bij mensen tussen de dakpannen). Voorbeelden van bekende holenbroeders: koolmees, pimpelmees, huismus, spreeuw.

Vertel: Vogels zoeken in de omgeving van het nest of de nestkast naar geschikt materiaal. Vogels zijn slimme beesten. Ze zoeken materialen uit, die hun goed warm houdt en/of isoleert.

Extra: Om te zorgen dat leerlingen enig idee hebben wat het effect is van het nestmateriaal, moeten ze weten wat isolatie is. Bijvoorbeeld dat een ‘warme jas’ niet van zichzelf warm is, maar alleen goed warmte vasthoudt. En dat een ‘warme jas’ net zo goed helpt

om iets kouds koud te houden. Het is ook handig dat ze weten hoe isolatie werkt: dat je iets isoleert door een laagje stilstaande lucht te maken tussen hetgeen je wilt isoleren en de omgeving.

Dat ‘warme jassen’ vaak zijn opgevuld met een vulling waar veel lucht tussen blijft hangen, zoals haren van dieren (wol) of plastic.

opdracht 3 RANJA ZONDER RIETJE

Casus:

Vrumona (Ranja) wil een handzame kleine 1 portie verpakking maken en geen wegwerp-rietje meer gebruiken. Ze zoeken een nieuwe verpakking die recyclebaar is en het liefst volledig circulair. Verder willen we wel graag dat de verpakking hetzelfde gemak en beleving biedt als het traditionele rietje.

• Randvoorwaarden: 
• Mee te nemen voor onderweg
  
• Ontworpen is dat de verpakking circulair is
  
• Hoe zorg je dat de verpakking ook echt circulair wordt
  
• Hoe kan je voorkomen dat de verpakking in de natuur belandt

Hoe kan de verpakking van een drinkpakje van Ranja er uit zien, die circulair is en hetzelfde gebruiksgemak

heeft als een normaal pakje drinken met rietje?

Informatieve slide:

Vertel: Hier zie je een mannetjes en vrouwtjes huismus. Het nest van huismussen wordt vooral gemaakt onder dakpannen, in gaten en kieren van gebouwen en in nestkasten zoals hier rechts op de foto.

Vraag: Waarom zouden we nestkasten ophangen?

Antwoord:  Om vogels te helpen aan een droge broedplaats. Huizen worden steeds beter onderhouden. Hierdoor zijn er weinig kieren of holtes waar de huismussen hun nesten kunnen maken.

Vraag: Welke vogels help je daarmee?Antwoord: Vogels die normaal gesproken  in holtes broeden (holle bomen, rotsspleten of bij mensen tussen de dakpannen). Voorbeelden van bekende holenbroeders: koolmees, pimpelmees, huismus, spreeuw.

Vertel: Vogels zoeken in de omgeving van het nest of de nestkast naar geschikt materiaal. Vogels zijn slimme beesten. Ze zoeken materialen uit, die hun goed warm houdt en/of isoleert.

Extra: Om te zorgen dat leerlingen enig idee hebben wat het effect is van het nestmateriaal, moeten ze weten wat isolatie is. Bijvoorbeeld dat een ‘warme jas’ niet van zichzelf warm is, maar alleen goed warmte vasthoudt. En dat een ‘warme jas’ net zo goed helpt

om iets kouds koud te houden. Het is ook handig dat ze weten hoe isolatie werkt: dat je iets isoleert door een laagje stilstaande lucht te maken tussen hetgeen je wilt isoleren en de omgeving.

Dat ‘warme jassen’ vaak zijn opgevuld met een vulling waar veel lucht tussen blijft hangen, zoals haren van dieren (wol) of plastic.

opdracht 4 IS JE TELEFOON CIRCULAIR?

Maak een collage over onderdelen van een telefoon en het recyclen van ander klein chemisch afval.

Informatieve slide:

Vertel: Hier zie je een mannetjes en vrouwtjes huismus. Het nest van huismussen wordt vooral gemaakt onder dakpannen, in gaten en kieren van gebouwen en in nestkasten zoals hier rechts op de foto.

Vraag: Waarom zouden we nestkasten ophangen?

Antwoord:  Om vogels te helpen aan een droge broedplaats. Huizen worden steeds beter onderhouden. Hierdoor zijn er weinig kieren of holtes waar de huismussen hun nesten kunnen maken.

Vraag: Welke vogels help je daarmee?Antwoord: Vogels die normaal gesproken  in holtes broeden (holle bomen, rotsspleten of bij mensen tussen de dakpannen). Voorbeelden van bekende holenbroeders: koolmees, pimpelmees, huismus, spreeuw.

Vertel: Vogels zoeken in de omgeving van het nest of de nestkast naar geschikt materiaal. Vogels zijn slimme beesten. Ze zoeken materialen uit, die hun goed warm houdt en/of isoleert.

Extra: Om te zorgen dat leerlingen enig idee hebben wat het effect is van het nestmateriaal, moeten ze weten wat isolatie is. Bijvoorbeeld dat een ‘warme jas’ niet van zichzelf warm is, maar alleen goed warmte vasthoudt. En dat een ‘warme jas’ net zo goed helpt

om iets kouds koud te houden. Het is ook handig dat ze weten hoe isolatie werkt: dat je iets isoleert door een laagje stilstaande lucht te maken tussen hetgeen je wilt isoleren en de omgeving.

Dat ‘warme jassen’ vaak zijn opgevuld met een vulling waar veel lucht tussen blijft hangen, zoals haren van dieren (wol) of plastic.

Wat moeten we presteren en presenteren?

1

2

3

uiteraard je idee: dat vertel je in een pitch aan de rest

een krantenartikel over jullie idee uit 2040

twee vragen om de stellen aan de klas 

 Succes!

Mini onderzoek

Deze vier vogels komen vaak in de lente voor: de gekraagde roodsaart, de koolmees, de merel en de slechtvalk. In teams van twee gaan de leerling op onderzoek uit met de volgende vraag: wat zou het ideale nest zijn voor (naam vogel)? Verdeel de vier vogels eerlijk over de teams. Laat de leerlingen een mini presentatie maken of laat ze het ideale nest daadwerkelijk maken. In de presentatie komen in ieder geval de volgende punten naar voren:

- Welke vogel het team heeft;

- Hoe het ideale nest eruit zou zien;

- Waarvan het ideale nest is gemaakt;

- Waar het ideale nest zou staan.

Tip: Op www.beleefdelente.nl staat heel veel informatie over deze vogels met super mooie video's.