2. Handel in de Republiek

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo k, g, t, mavo
• Leerjaar 2

Introductie

Aan het eind van deze presentatie kun je herkennen en uitleggen waarom Nederland in de 17e eeuw een rijk land werd

De Gouden Eeuw

2. Handel in de Republiek

Leerdoel

Aan het eind van deze presentatie kun je herkennen en uitleggen waarom Nederland in de 17e eeuw een rijk land werd

Hoe wordt de Republiek rijk? (1)

• 1568-1648: Tachtigjarige oorlog (Nederlandse Opstand)

• Oorlog is in principe slecht voor de handel, maar de oorlog werd vooral in de Zuidelijke Nederlanden uitgevochten (huidige België)

• Haven van Antwerpen werd afgesloten: handelschepen wijken uit naar Amsterdam

Hoe wordt de Republiek rijk? (2)

• Nederland heeft niet heel veel producten/grondstoffen

• Vooral veel zuivelproducten

• Oplossing: stapelmarkt.

• Amsterdam wordt één grote marktplaats voor Europese producent

Stapelmarkt

Republiek wordt handelscentrum van Europa

Specerijen

• Erg interessant, meer smaak, langere houdbaarheid, medicijn.

• Groeit alleen in Zuidoost-Azië.

• Door lange route, met veel tussenhandel zijn specerijen peperduur.

De verschillende handelsroutes vanuit Azië

Europese landen willen zelf winst maken

• De Portugezen ontdekken de route naar Azië
  

• Vasco da Gama maakt als eerste Europeaan de zeereis naar India (1498)

• Portugezen houden deze Carreira da India strikt geheim

Nederlanders willen dat ook!

• Spionage!

• Jan Huygen van Linschoten reist mee en beschrijft de reis in zijn Itinerario

De Itinerario, of Voyage ofte schipvaert, naer Oost ofte Portugaels Indien (...enz. enz.), was meer dan alleen een routekaart.

Er stonden heel veel tekeningen in van vreemde kusten, dieren, mensen en hun rituelen. De Nederlanders keken hun ogen uit.

Eerste Nederlanders in Azië

• Cornelis de Houtman komt in 1596 als eerste Nederlander in Oost-Indië aan
  

• Opbrengst net voldoende om de kosten eruit te krijgen, vooral door verkeerde ruilmiddelen.

• Toch is het doel bereikt: een route via Kaap de Goede Hoop is bewezen

Nieuw probleem!

• Steeds meer Nederlandse bedrijven (compagnieën) gaan naar Indië varen.

• Hierdoor ontstaat veel concurrentie tussen Nederlanders onderling

• De prijs van de specerijen daalt hierdoor snel, de winst dus ook

Verenigde Oostindische Compagnie (1602)

• Nederlandse regering (Staten-Generaal) grijpt in.

• Compagnieën moeten samengaan in één bedrijf.

• Hierdoor gaan ze concurrentie tegen en kunnen de winsten ook gebruikt worden in de oorlog tegen Spanje

Doel: monopolie op de specerijenhandel ten oosten van Kaap de Goede Hoop

Hoe?

• Uitschakelen van concurrenten

• Bouwen van handelposten

• Contracten met inheemse vorsten

• Opbouwen van handelsnetwerk in Azië

• Indien nodig: veel geweld

Jan Pieterszoon Coen

• Berucht vanwege het gebruik van geweld

• Vermoorden of verbannen van de bevolking van de Banda-eilanden

• Hongitochten, speciale strafexpedities om smokkelen tegen te gaan

De VOC verhandelde vooral

1. Slaven
2. Aardappels
3. Kruiden
4. Maïs

In welk jaar werd de VOC opgericht?

1. 1601
2. 1602
3. 1701
4. 1702

VOC staat voor

1. Vereniging Oost-Indische Compagnie
2. Verenigde Oost-Indie Compagnie
3. Verenigde Oost-Indische Compagnie
4. Verenigde Oost-Indische Campagne

Video

Canonclip: De VOC

Video

De VOC: Reilen en zeilen 

van de Compagnie

Klik op de hotspots en sleep de gebeurtenissen naar de juiste plek in de tijdlijn.

^1641-1650

^1661-1670

^1671-1680

^1681-1690

^1691-1700

^1701-1710

^15.000.000

^10.000.000

^5.000.000

¹

^-15.000.000

^-10.000.000

^-5.000.000

Winst en verlies van de VOC

^1651-1660

Oorlog in Azië, oorlog met Engeland.

Winst van de VOC zakt naar een dieptepunt.

1

Oorlog met Engeland en Frankrijk

Door de hoge specerijenprijs stijgt de winst een beetje.

2

De kosten van de VOC nemen enorm toe door het grote aantal soldaten en ambtenaren in Azië

3

De kosten blijven toenemen voor de VOC. De Gouden Eeuw is definitief voorbij.

4

Korte opbloei van de handel door vrede in Europa

5

In Engeland mag alleen handel worden gedreven door Engelsen. Oorlog met Engeland. Grote winstdaling voor de VOC.

6

Video

Het Scheepvaartmuseum:

Dare to Discover | A VR Journey

Begrippen uit deze les

• De Nederlandse Opstand
• Staten-Generaal
• stapelmarkt
• specerijen
• Itinerario
• VOC

Personen uit deze les

• Vasco da Gama
• Jan Pietersz Coen
• Cornelis de Houtman
• Jan Huygen van Linschoten

Jaartallen uit deze les

• 1596: Cornelis de Houtman komt als eerste Nederlander in Oost-Indië aan
• 1602: oprichting van de VOC

Leg in je eigen woorden uit wat
'De Nederlandse Opstand' betekent

Leg in je eigen woorden uit wat
de 'Staten-Generaal' betekent

Leg in je eigen woorden uit wat
een 'stapelmarkt' betekent

Geef een aantal voorbeelden
van 'specerijen'

Leg in je eigen woorden
uit wat de 'Itinerario' betekent

Leg in je eigen woorden
uit wat de 'VOC' betekent

Schrijf 3 dingen op die
je deze les hebt geleerd

Stel 1 vraag over iets dat je
deze les nog niet zo goed hebt begrepen