Introductie - Onze koloniale erfenis

• Burgerschapskunde
• Middelbare school
• vmbo t, mavo, havo, vwo
• Leerjaar 1-3

Introductie

Het koloniale verleden heeft de wereld van nu gevormd. Wat merk jij vandaag nog van het koloniale verleden? Deze lessen zijn ontwikkeld door het Tropenmuseum en Fawaka Wereldburgerschap ter gelegenheid van de tentoonstelling Onze koloniale erfenis in het Tropenmuseum. Op www.tropenmuseum.nl/nl/onderwijs en www.fawakawereldburgerschap.nl vind je ons gehele onderwijsaanbod.

Introductie

Onze koloniale erfenis

Beeldmateriaal: Creatief bureau Hammerfest. 

Dit is het campagne beeld van de tentoonstelling Onze koloniale erfenis in het Tropenmuseum. 

In deze tentoonstelling zie je hoe kolonialisme de wereld van nu mede heeft gevormd, en hoe mensen kolonialisme doorstonden. Leer hoe mensen probeerden hun eigen levens te creëren, in opstand kwamen en de baas probeerden te blijven over hun eigen leven. 

Doen

Lezen

Praten

Kijken

Aan het eind van deze les:
  

... ken je het begrip kolonialisme 

... kun je uitleggen wat  een koloniale erfenis is.
... heb je nagedacht over de koloniale erfenissen die je nu nog terugziet.

Leerdoel en symbolen

Bespreek met de leerlingen de symbolen en het doel van de les. 

Waar denk jij aan bij kolonialisme?

Doe: laat de leerlingen de vraag beantwoorden door middel van hun device. Bespreek vervolgens de antwoorden van de leerlingen op de vraag: Waar denk je aan bij kolonialisme. 

We gaan nu kijken naar een kunstwerk. Laat de leerlingen goed naar de afbeelding kijken. Het is een detail van een groter kunstwerk.

Wat zie je hier?

Waar zou dit over gaan?

Informatie
Je ziet hier een klein schip. Dit schip staat in een holte en op een kaart van Nederland. Het is een handels- of oorlogsschip (een flotilla). De zeilen zijn gemaakt van Antiliaanse guldens.
Rechts van de holte zie je een stukje van een kaart van Indonesië. 

We zoomen een stukje uit.

Laat de leerlingen nogmaals kijken. Wat zien ze nu?
Wat zou het hele kunstwerk zijn? En waar is het van gemaakt?

Wat valt hen op?

Informatie

Het schip staat in de buik van een figuur. Deze figuur is helemaal gemaakt van landkaarten. 

We kijken naar het detail van de arm/ mouw. 
Wat zie je hier?

Informatie

Aan het uiteinde van de mouwen is de ruimte rondom de wegen weggeknipt, zo lopen de wegen uit in rode draden. 

Het lijkt zo op aderen. Deze verwijzen naar de bloederige koloniale geschiedenis.

Susan Stockwell zegt daar zelf over:

I cut the maps, they looked like hanging veins, as if blood is dripping. Contemporary Netherlands is built on the blood of the colonies and there is pain in that. The arteries are very red, very bloody.

Territory dress, Susan Stockwell

Dit is het hele kunstwerk. 

Het heet Territory dress en is gemaakt door Susan Stockwell.
Dit kunstwerk is te zien in de tentoonstelling Onze koloniale erfenis in het Tropenmuseum.

Informatie

Alle elementen waarmee Susan Stockwell deze jurk maakte, verwijzen naar het koloniale verleden. Hiervoor gebruikte ze landkaarten van onder andere voormalige Nederlandse koloniën. Rode wegen druipen als bloed over de mouwen. Het schip in de buikholte heeft als zeil een bankbiljet in Antilliaanse guldens.  

De jurk spreekt ook over de positie van vrouwen in koloniale tijden. Zoals landkaarten iets vertellen over grenzen en bezittingen, zo ging het in koloniale tijden ook over het bezitten van vrouwenlichamen: voor arbeid, seks, status of voortplanting.   

De sleep is gebaseerd op interpretaties van angisa’s, Surinaamse hoofddoeken. Hier en daar steken donkere bloemen af tegen de blauwe zeeën; deze zijn gevouwen van een type batik dat vroeger alleen was bedoeld voor de vorstenhoven van Java.    De sleep van de jurk is versierd met bloemen die verwijzen naar Surinaamse hoofddoeken- angisa's- gemaakt van Indonesische batik. 

Waar denk jij aan bij het woord erfenis?

De leerlingen kunnen hier met hun device hun eigen associaties invoeren. Veel leerlingen zullen het associëren met overleden personen en de spullen/ het vermogen dat zij achterlaten. 

Het synoniem van erfenis is nalatenschap.

Het begrip erfenis kan ook breder gezien worden, namelijk alles wat een een familie, een bedrijf, een geschiedenis nalaat.
Maar ook: dat wat er van het verleden achterblijft, wat we als individu of maatschappij belangrijk vinden om te onthouden, te herdenken, te vieren.

Wat zie jij nu nog terug van het koloniale verleden?

Laat de leerlingen de vraag beantwoorden met hun device. Bespreek vervolgens de antwoorden. 

Naar wie verwijst "onze" in de titel "Onze koloniale erfenis"?

Wie denk je dat er bedoeld wordt met onze in de titel? 

Antwoord: het gaat over iedereen in Nederland, het koloniaal verleden is een gedeelde geschiedenis die over ons allemaal gaat.

Over welke tekst zou je meer willen weten? 

Economische ongelijkheid is ook een erfenis van slavernij

Racisme heeft alles te maken met kolonialisme

Zonder natuur geen mobiele telefoon

Kunst: daar zit verzet in

In de bijlage van deze les zitten gesprekskaarten met de teksten die je hier in deze poll ziet. Bij iedere gesprekskaart zijn LessonUp lessen bij gemaakt.
Deze poll kan je inzetten om te kiezen welke vervolg les jullie gaan doen. 

Tot ziens in het Tropenmuseum!

In het museum ontdek je meer...

Ben je opzoek naar meer lesmateriaal? 
Bekijk de pagina's: Lesmateriaal voor in de klas of de Wereldactiviteiten. 

Wil je een bezoek brengen aan de tentoonstelling Onze koloniale erfenis. 

Neem dan contact op met: [e-mail] 

Neem voor overige vragen contact op met het Tropenmuseum.