2. Creatief verzet

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo t, mavo, havo, vwo
• Leerjaar 1-3

Introductie

Het koloniale verleden heeft de wereld van nu gevormd. Wat merk jij vandaag nog van het koloniale verleden? Deze lessen zijn ontwikkeld door het Tropenmuseum en Fawaka Wereldburgerschap ter gelegenheid van de tentoonstelling Onze koloniale erfenis in het Tropenmuseum. Op www.tropenmuseum.nl/nl/onderwijs en www.fawakawereldburgerschap.nl vind je ons gehele onderwijsaanbod.

Onze koloniale erfenis

Creatief verzet en het koloniaal verleden

Beeldmateriaal: Made Bayak, Sanghyang the secret of Pertiwi dance, Indonesië, Bali, (2017)

Dit kunstwerk is te zien in de tentoonstelling Onze koloniale erfenis in het Tropenmuseum. 

Doen

Lezen

Praten

Kijken

Aan het eind van deze les:

 

... weet je wat verschillende vormen van creatief verzet kan zijn. 

Leerdoel en symbolen

Bespreek met de leerlingen de symbolen en het doel van de les. 

Waar denk je aan bij creatief verzet? 

Doe: laat de leerlingen antwoord geven op de vraag in het woordweb: Waar denk je aan bij creatief verzet. Bespreek de antwoorden met de leerlingen. 

Vertel: met het woord creatief verzet wil het museum uiten hoe je met kunst (in de breedste zin van het woord) in actie kan komen en een boodschap kan overdragen. Dit kan gedaan worden door iedereen. Je hoeft hier niet perse een kunstenaar voor te zijn. 

Verschillende vormen van verzet uit Suriname

Literatuur 

Winti (geloof)

Muziek  

Angisa (kleding)

Doe: Laat de leerlingen de juiste woorden naar de afbeeldingen slepen.

Bespreek de antwoorden: 

Afbeelding 1: Banjo het juiste antwoord is: muziekinstrument. 

Afbeelding 2: Het boek: Wij slaven van Suriname geschreven door Anton de Kom. Het antwoord hierbij is literatuur. 

Afbeelding 3: Angisa het juiste antwoord is kleding. 

Afbeelding 4: Dit is een magische bezem die winti-priesters gebruiken. Het juiste antwoord is geloof. 

Deze vier afbeeldingen zijn allemaal voorbeelden van creatief verzet. In de komende slides onderzoeken we samen de twee afbeeldingen van muziek en angisa. 

Angisa

Doe: laat de leerlingen de vraag in het woordweb beantwoorden en bespreek vervolgens de antwoorden. 

Doe: in de volgende video die op de volgende slide klaar staat zal meer worden ingegaan op diverse soorten muziek en hoe dit verbonden ins met de slavernijgeschiedenis. 

Bekijk samen met de leerlingen deze video. Na afloop van de video wordt de vraag gesteld: Waarom is de angisa een vorm van verzet? Eventueel kan je de vraag al met de leerlingen bespreken. 

Waarom is de angisa een vorm van verzet? 

Doe: Bespreek met de leerlingen de video en laat de leerlingen antwoord geven op de vraag. 

Ritme

Vertel: muziek en dans waren manieren om tradities levend te houden, om een gemeenschap te creëren en om je te verbinden met je spiritualiteit. Ze waren uitingen van vrijheid en vreugde, ondanks de verschrikkelijke omstandigheden. 

Dit is de oudste banjo die bekend is van het Amerikaanse continent. Dit soort muziekinstrumenten hebben waarschijnlijk hun oorsprong in Afrika.

Tot slaafgemaakte Afrikanen namen kennis en de ritmes mee naar Amerika. Omdat trommels verboden waren op de plantages werden dit soort instrumenten gemaakt. Met de apinti drum konden bepaalde codes worden doorgegeven waardoor tot slaafgemaakten gezamenlijk in opstand konden komen.  

Wat denk jij dat rap met slavernij te maken heeft? 

Doe: laat de leerlingen de vraag in het woordweb beantwoorden en bespreek vervolgens de antwoorden. 

Doe: in de volgende video die op de volgende slide klaar staat zal meer worden ingegaan op diverse soorten muziek en hoe dit verbonden ins met de slavernijgeschiedenis. 

Achtergrondinformatie rapmuziek: 

De oorsprong van rap ligt onder andere in de voordrachten van de Afrikaanse troubadours en de baptistische kerkvoorgangers in de Verenigde Staten. In rap zitten ook elementen uit de country blues, de beatpoets van de jaren 1950 en de Jamaicaanse DJ’s en MC’s, die op kunstige wijze in rijm de artiesten aankondigden. De bekendste groep van rappers vóór de komst van de hiphop zijn de Last Poets die in 1969 werden opgericht. Vanaf 1979 is de rap onlosmakelijk verbonden met de hiphop.

Het merendeel van de rap was luchtig, maar later werd het genre serieuzer met het aankaarten van sociale misstanden in de teksten. Run D.M.C. deed dit met nummers als ‘It’s Like That’ en ‘Hard Times’ in 1983.

De muziek in rap is niet slechts een begeleiding bij de tekst. De vocale en instrumentale tracks hebben een dynamische relatie. De manier waarop een rapper zijn teksten 7 declameert, wat flow wordt genoemd, de ritmische patronen en het gebruikte rijmschema bepalen hoe de muziek zal klinken.

Bekijk: deze video op Youtube. 

Vertel: muziekstijlen vermengen voortdurend en passen zich steeds aan. Afrikaanse muziekritmes en klanken reisden in de tijd van de slavernij naar met name Noord- en Zuid-Amerika. Hier ontstonden nieuwe muziekstijlen, waaronder blues en jazz. Met de opkomst van vinyl kwamen deze genres weer in Afrika terecht en inspireerden daar tot stromingen als highlife en jùjú. Tegenwoordig zorgen de nieuwe media er voor dat muziek onbeperkt op en neer kan reizen en overal tot inspiratie kan dienen.

Wat vond je van deze les? Schrijf zoveel mogelijk op. 

Doe: post-it opdracht. Zet de timer aan op 1 minuut en laat de leerlingen zoveel mogelijk op schrijven wat zij in deze les hebben geleerd. 

Wat vonden zij ervan? Welke vragen hebben ze nog? Wat hebben zij geleerd of zouden ze nog willen weten.

Bespreek met elkaar deze les.

Over dit thema zijn nog twee extra lessen gemaakt. In eerste les kom je meer te weten over verzet en het kolonialisme. En de volgende les is een creatieve opdracht. 

Tot ziens in het Tropenmuseum!

In het museum ontdek je meer...

Ben je opzoek naar meer lesmateriaal? 
Bekijk de pagina's: lesmateriaal voor in de klas of de wereldactiviteiten.

Wil je een bezoek brengen aan de tentoonstelling Onze koloniale erfenis. 

Neem dan contact op met: [e-mail] 

Voor overige vragen neem dan contact op met het Tropenmuseum.