3. Nooit meer armoede!

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo, mavo, havo, vwo
• Leerjaar 3,4

Introductie

Aan het eind van deze presentatie kun je herkennen en uitleggen op welke manier de verzorgingsstaat in Nederland na de Tweede Wereldoorlog werd opgebouwd.

Sociale zekerheid en de verzorgingsstaat

3. Nooit meer armoede!

Leerdoel

Aan het eind van deze presentatie kun je herkennen en uitleggen op welke manier de verzorgingsstaat in Nederland na de Tweede Wereldoorlog werd opgebouwd.

Rol van de overheid verandert

• Crisis is niet vanzelf overgegaan
• Mensen hadden vóór de oorlog vertrouwen verloren in democratie en voor niet-democratische stromingen gekozen
• Er was erg veel ellende in de oorlog geweest

Wederopbouw

vanaf 1945

De Wederopbouw lukt!

• Afspraken over lonen en prijzen: geleide loonpolitiek
  
• Harmoniemodel: samenwerken/de schouders eronder en niet zeuren!
• Eerste industrialisatie nota: kleine bedrijven gaan samenwerken ⇒ kosten lager ⇒ export stijgt
• De SDAP (vanaf 1946: PvdA) komt in de regering
• Hulp vanuit VS: Marshallplan

Verzorgingsstaat in opbouw

• Werkloosheidswet (WW, 1949)
• Wet Arbeidsongeschiktheidsverzekeringen (WAO, 1967)
• Algemene Ouderdomswet (AOW, 1957)
• Algemene Bijstandswet (ABW, 1965)

Bejaarden vieren de invoering van de AOW. Applaus voor minister Drees. (Foto uit: 1956)

Willem Drees

Willem Drees (PvdA) was tussen 1948 en 1958 minister-president.

In die periode werd langzaam de verzorgingsstaat opgebouwd, met de komst van wetten zoals de Algemene Ouderdomswet (AOW, 1957)

'Vadertje Drees' wordt dan ook wel gezien als de grote man achter

de verzorgingsstaat, hoewel sommige wetten niet eens door hem zijn bedacht.

Het verhaal gaat dat Nederland de Marshallhulp heeft gekregen omdat de toenmalig minister-president Willem Drees de vertegenwoordiger van de Verenigde Staten in plaats van met een staatsbanket, met een kopje thee met een mariakaakje ontving. De vertegenwoordiger vond dat Nederland de steun blijkbaar hard nodig had en dat een land met een zo sobere minister-president het geld ongetwijfeld goed zou besteden.

Vanaf de jaren '60

• Geleide loonpolitiek wordt losgelaten
• Er komt een loongolf: een stijging van lonen, soms wel met 10%
• Uitkeringen zijn gekoppeld aan lonen, dus ook deze stijgen mee.
• Door de ontdekking gasveld in Slochteren (1959) kan de verzorgingsstaat makkelijker worden gefinancierd: het gas wordt aan het buitenland verkocht.
• Nederland wordt een consumptiemaatschappij

Toename overheidsinvloed 

• De rol van de overheid neemt enorm toe
  
• Niet alleen op het gebied van welvaart, maar ook als het gaat om gezondheidszorg.
• Dat is ook logisch: zieke mensen kosten de overheid veel geld. 

Toename overheidsinvloed 

• De overheid zorgt dat Nederlanders een goede woning hebben
• (sociale woningbouw - huursubsidie, geleide huurstijging)  
• minimumjeugdloon
• begeleiding van zieken naar een baan
• regels over pauze en veiligheidseisen op het werk

Toename overheidsinvloed 

• Met voorlichting probeert de overheid de leefgewoontes positief te beïnvloeden.
• Zij waarschuwt voor de gevaren van alcohol, roken en onveilige seks. 
• Maar ook probeert de overheid "hufter" gedrag te beïnvloeden

Begrippen uit deze les

• wederopbouw
• geleide loonpolitiek
• harmoniemodel
• eerste industrialisatie nota
• Marshallhulp
• gasveld
• consumptiemaatschappij

Personen uit deze les

• Willem Drees (PvdA)

Jaartallen uit deze les

• vanaf 1945: Wederopbouw
• 1949: Werkloosheidswet
• 1967: Wet Arbeidsongeschiktheidsverzekeringe
• 1957: Algemene Ouderdomswet
• 1965: Algemene Bijstandswet

Schrijf 3 dingen op die je deze les hebt geleerd

Stel 1 vraag over iets dat je deze les nog niet zo goed hebt begrepen