Kijken met je...

• Tekenen
• Kunstzinnige oriëntatie
• +1
• Middelbare school
• vmbo, mavo, havo, vwo
• Leerjaar 1-3

Introductie

Aan de hand van verschillende werken van Vincent van Gogh ervaren leerlingen dat je ook naar schilderijen kunt 'kijken' met je 'oren'. Deze les kunnen leerlingen zelfstandig doen.

Instructies

Algemene leerdoelen
- Leerlingen maken kennis met Vincent van Gogh en zijn werk.
- Leerlingen kunnen verschillende werken van Vincent van Gogh met elkaar vergelijken.
- Leerlingen vergelijken hun eigen werk met dat van Vincent van Gogh.
- Leerlingen ontdekken hoe goed ze kunnen waarnemen met hun 'oren'.

Aansluiting curriculum
- Domein kunst en cultuur: kerndoel 48, 50 en 52

Benodigde materialen
- Computer, ipad of mobiel met geluid.
- Schetspapier en potlood.

Differentiatie
- De opdracht kan worden uitgebreid door de leerlingen te laten schilderen in plaats van tekenen.

Kijken met je...

Je kunt Vincent van Goghs werk tegenwoordig overal zien. Niet alleen in musea, maar ook op t-shirts, telefoonhoesjes, Facebook, Pinterest en Instagram. Tijdens zijn leven was dat wel anders...

Kunstenaar Vincent van Gogh
Titel Zonnebloemen
Datering Januari 1889
Locatie Arles, Zuid-Frankrijk
Collectie Van Gogh Museum, Amsterdam

...Vincent verkocht namelijk maar een paar schilderijen.

Als je zijn werk ziet, lijkt het alsof je door zijn ogen kijkt. Hij keek namelijk goed naar de wereld om hem heen, en legde die vast.

Kunstenaar Vincent van Gogh
Titel Gezicht vanuit Theo's appartement
Datering Maart - april 1887
Locatie Parijs
Collectie Van Gogh Museum, Amsterdam

Vincent schilderde dit uitzicht bijvoorbeeld vanuit het appartement van zijn broer Theo. Dat lag aan de rue Lepic in Parijs. De broers woonden daar tijdelijk samen.

Tijdens het schilderen zag Vincent niet alleen de wereld om zich heen. Hij hoorde, voelde en rook die ook.

Die omgevingsprikkels zijn voor ons niet meer terug te zien in zijn werk. Alhoewel...

Dit schilderij heet De schilder op de weg naar Tarascon. Vincent schilderde het in 1888. In de Tweede Wereldoorlog werd het door een bombardement vernietigd.

... als je heel goed kijkt ontdek je soms tóch sporen uit Vincents werkomgeving.

Zoals in dit zeegezicht. Vincent schilderde het tijdens een “nijdig stormpje”. En dat was niet makkelijk.

Stel je maar eens voor: je haar waait voor je ogen, en als je niet uitkijkt waait je doek van je schildersezel.

Dit schilderij heet Zeegezicht bij Scheveningen. Vincent schilderde het in 1882. Het is een van zijn vroegste olieverfschilderijen.

Kunstenaar Vincent van Gogh
Titel Zeegezicht bij Scheveningen
Datering Augustus 1882
Locatie Den Haag
Collectie Van Gogh Museum, Amsterdam

Vincent moest daarom snel werken. Voor de koppen van de golven kneep hij de verf zelfs direct uit de tube.

Toch liet de storm nog letterlijk sporen na... Wat denk jij dat daarvan nog in dit werk te vinden is?

Tijdens het schilderen waaide het zo hard dat er zandkorrels in de verf vlogen. Met een microscoop kun je ze nu nog zien zitten.

Niet alleen in Scheveningen waaide er zand in Vincents werk. Zes jaar later, in Zuid-Frankrijk, gebeurde het ook.

Kunstenaar Vincent van Gogh
Titel Zeegezicht bij Les Saintes-Maries-de-la-Mer
Datering Juni 1888
Collectie Van Gogh Museum, Amsterdam

Op deze detailfoto zie je duidelijk de zandkorrels in de verf.

Twee zeegezichten mét zand, beide geschilderd door Vincent. Veel gelijkenissen zou je zeggen.

Toch zijn er meer verschillen dan overeenkomsten te vinden.

Beschrijf tenminste vijf verschillen tussen deze zeegezichten.

Tips

Weet je niet waar je moet beginnen? Denk bijvoorbeeld aan kleurgebruik, compositie, de werkplek, Vincents manier van schilderen en de lichtwerking.

Niet alleen wat Vincent zag, ook wat hij hoorde was bij elk schilderij anders. Beluister de twee fragmenten. Welk geluid hoort volgens jou bij welk schilderij? Waarom?

Fragment 2

Fragment 1

Nu andersom:

• Beluister fragment 3 en maak een schets op basis van wat je hoort.
• Te makkelijk? Schets dan in de stijl van Vincent, met streepjes en stippels.

Fragment 3

Tips

Weet je niet precies waar je op moet letten bij het luisteren? Hierbij wat tips om je op weg te helpen:
- Sluit je ogen, zodat je alle aandacht op het luisteren kunt richten.
- Schrijf alle geluiden op die je herkent.
- Bedenk bij welke locatie deze geluiden passen. Denk bijvoorbeeld aan de stad, de kust, het platteland of iets anders.
- Bedenk ook bij welk seizoen deze geluiden horen.

Klaar?

Ga naar de volgende slide voor het schilderij dat Vincent maakte.

Dit is het: De oogst. Zijn er overeenkomsten tussen jouw werk en dat van Vincent? Kun jij inderdaad kijken met je... oren?

Kunstenaar Vincent van Gogh
Titel De oogst
Datering Juni 1888
Locatie Arles, Zuid-Frankrijk
Collectie Van Gogh Museum, Amsterdam