4H thema 7 BS 8

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Energie

4 havo

Thema 7

Basisstof 8

Vandaag

Leerdoelen

• Je kan het belang van het broeikaseffect beargumenteren
• Je kan de oorzaken en gevolgen van het versterkte broeikaseffect benoemen

Programma

1. Wat weten we nog van de kringlopen?
2. Uitleg: Het (versterkte) broeikaseffect
3. Zelf werken

Bekijk binas tabel 93F. Bij welk proces ontstaat er CH4 (methaan)? Is er bij dit proces zuurstof nodig?

1. Aerobe dissimilatie, zonder zuurstof
2. Aerobe assimilatie, met zuurstof
3. Anaerobe dissimilatie, met zuurstof
4. Anaerobe dissimilatie, zonder zuurstof

Bekijk binas tabel 93G. Welke stof kan na stikstofbinding veel in de industrie worden uitgestoten?

1. NO3-
2. NO2-
3. NO
4. NH3

Balans uitstoot/opname 

broeikasgassen

Nodig voor temperatuur

op aarde

--> zonder: gemiddelde

temp op aarde -18 i.p.v.

+15.

Binas 34:

samenstelling

atmosfeer

Het versterkte broeikaseffect

• Door extra uitstoot van broeikasgassen (emissie) --> verstoring balans uitstoot/opname --> extra warmte tegengehouden --> de temperatuur op aarde extra stijgt.
• Broeikasgassen zijn met name koolstofdioxide (CO₂), waterdamp (H₂O) en methaan (CH₄).
  
• Vooral het CO_2-gehalte stijgt fors in de atmosfeer
  

Oorzaken

• Verbranding fossiele brandstoffen (opgeslagen koolstof)
• Veeteelt
•  (An)aerobe afbraak organische stoffen bodem --> veroorzaakt door opwarming  aarde (toendra) en droogleggen bodem (veengrond)
• Ontbossing (minder opslag koolstof)

Gevolgen

Niet alle gevolgen bekend.

Bijdrage aan klimaatverandering:

• Temperatuurverhoging --> smelten ijskappen polen --> stijging zeespiegel
• Extremer weer --> langere droogtes --> landbouw? Extremere buien --> landverschuivingen. Meer orkanen --> economische schade en direct gevaar mensen
• --> veranderingen in ecosystemen: noordwaarts trekken soorten (tropische ziektes), uitsterven meer soorten.

Enkele gevolgen daarvan als er geen maatregelen worden genomen ...

Oplossingen?

• Geen fossiele brandstoffen meer gebruiken --> biomassa gebruiken
  
• Alternatieve, duurzame energiebronnen zijn overal op aarde aanwezig, raken niet op en zorgen niet voor die extra CO_{2 in de atmosfeer. Voorbeelden: zon, wind, water, aardwarmte, biomassavergisting (organisch restafval).} 

• Uitstoot methaan rijstvelden en veeteelt verminderen: bijv. door aanpassing voedsel
• Stoppen met tropische regenwouden platbranden/kappen
• Productie biobrandstoffen: vergisting van plantaardig restmateriaal

Voor al deze oplossingen is draagvlak maatschappij belangrijk: hoeveel gaat het mensen kosten?

Leg uit waarom de verbranding van fossiele brandstoffen wel bijdraagt aan een versterkt broeikas terwijl de verbranding van bio-ethanol verkregen uit plantaardige resten dit niet doet.

Wat kun jij zelf doen (niet je ouders) om minder broeikasgassen uit te stoten?

Bekijk het plaatje hiernaast. Leg uit dat het verdwijnen van de ijskappen op de polen leidt tot nog meer broeikaseffect.

Zelf werken

Lezen

BS 8 (blz. 170 t/m 173)

Maken

BS 8 opdr. 68 t/m 72

Kun je:

• het belang van het broeikaseffect beargumenteren?
• de oorzaken en gevolgen van het versterkte broeikaseffect en mogelijke oplossingen daarvoor benoemen?

Vandaag

Leerdoelen:

• Je kan het belang van het broeikaseffect beargumenteren
• Je kan de oorzaken en gevolgen van het versterkte broeikaseffect en mogelijke oplossingen daarvoor benoemen

Programma:

1. Bespreken HW opdr. 59
2. Wat weten we nog van de koolstofkringloop?
3. Uitleg: Het versterkte broeikaseffect
4. Zelf werken

opdr. 59a, b en c (antwoorden uit je huiswerk).

Bestudeer nogmaals de koolstofkringloop (binas 93F). Noteer hieronder natuurlijke processen die bijdragen aan het broeikaseffect.