Middeleeuwen

• Kunst
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Middeleeuwen

500-1500

Wat weet je al van de middeleeuwen?

Het leven in de middeleeuwen

Veldslagen

muntgeld -> ruilhandel 

mens ondergeschikt aan het geloof

dichtbevolkt 

stadsmuren 

kunst gemaakt in dienst van het geloof 

afhankelijkheid geloof

geen kunst maar ambacht

Kerk centraal  

Middeleeuwen 

Vroeg christelijk 50 - 500

Byzantijnse kunst 500 - 1453

Romaanse kunst 1000 - 1200

Gotiek 1140 - 1500

Romeins ------

fysioplastisch 

- nadruk op de zichtbare werkelijkheid.

- observeren, vormgeven van de wereld  om je heen; werken naar de aanschouwing.     

-  natuurgetrouw: aandacht voor detaillering, ruimte-uitbeelding, plasticiteit, anatomie.            

------Christelijk

ideoplastisch

- nadruk op de geestelijke wereld.

- vormgeven van de wereld van de geest; werken naar de idee.

- geabstraheerd: dat wat de wat de boodschap/idee verduidelijkt wordt zichtbaar gemaakt en benadrukt, dat wat onbelangrijk voor de idee is wordt weggelaten.

                                                                                            

fysioplastisch 

ideoplastisch

1. ideoplastisch
2. fysioplastisch

Vroeg christelijk 50-500

het geloof werd niet geaccepteerd

geloof in het geheim 

geheime symbolen 

catacomben

Cremeren --> begraven 

  

Geheime symbolen 

- in het Jodendom is het afbeelden van levende wezens verboden.

- gemakkelijker te begrijpen voor ongeletterden.

- geheimschrift, omdat Palestina onder Romeinse heerschappij

   die het Christendom verboden had.

Letter Grieks Omgezet Grieks Nederlands

I (I) Ιησους Ièsous Jezus

Χ (CH) Χριστός Christos Christus

Θ (TH) Θεου Theou Gods

Υ (U) Υιός Huios zoon

Σ (S) Σωτήρ Sootèr redder

Symboliek

''ik ben de goede herder'' 

schapen staan voor de apostelen 

Jezus zet zijn leven in voor de 'schapen'

Noem twee kenmerken van de klassieke (Grieks/Romeins) kunst die je in het beeld herkent.

Na de acceptatie 

Keizer Constantijn laat zich bekeren.

Christendom meer zichtbaar boven de grond door algemene acceptatie.

Romeinse bassilica als voorloper van de kerk.

Basilica

-Markthall/rechtsgebouw --> 'huis' van God 

-grote ruimte om veel mensen te kunnen ontvangen 

A: middenbeuk 

B: dwarsschip 

C: apsis met altaar 

D: binnenste zijbeuk 

E: buitenste zijbeuk 

F: zuilengalerij voor de kerkdeuren 

H: atrium

L: platform boven aan de kerk

Je ziet hier het interieur van een basilica. Benoem 2 architectonische kenmerken waaraan je kan zien dat het gaat om een Romeins gebouw.

Wat is de reden dat christenen de Romeinse tempels afwijzen als geschikte plaats voor hun religieuze bijeenkomsten?

Byzantijnse kunst

500 - 1453

Byzantium - Constantinopel - Istanboel (Turkije)

kruispunt van culturen 

Van Rome als middelpunt naar Byzantium als middelpunt

Byzantijnse architectuur

Centraalbouw

Koepelbasilica

grote open ruimte 

verhoogde koepel 

vierkante vorm 

veel natuurlijk lichtinval 

mozaïek 

symmetrie 

Hagia Sophia

Noem twee kenmerken waaraan je kan zien dat de Hagia Sophia een goed voorbeeld van centraalbouw is

Hagia Sophia

Interieur 

Leg uit waarom jij denk dat natuurlijk lichtinval zo belangrijk werd gevonden.

Pendentieven

- Vangen de druk op van de koepel 

- zorgen dat het gewicht van de 

koepel gedragen kan worden 

- hierdoor creëer je een grote ruimte

Welke Romeinse manier van bouwen bereikt hetzelfde doel als het gebruik van pendentieven?

Schilder/mozaïek kunst

een met de architectuur

Contouren

Plasticiteit minimaal   

Iconen

- Vaste regels

- Beeldtaal 

- Aureool (bovenaards)

- Goud (goddelijk)

zwart: dwaling, zonde, diepe rouw

wit: reinheid, vreugde

zilver: reinheid

goud: rijkdom, macht, goddelijkheid

rood: liefde, offer, uitdrukking van lijden

purper: gezag

paars: ingetogenheid, rouw, boetedoening, vasten

grijs: wereldmijding, ouderdom, wijsheid

groen: hoop, leven, toekomst

geel: verraad, glorie, licht

bruin: aarde, armoede

blauw: de kleur van Maria, goddelijkheid, onschuld, trouw

Dit is een mozaïek van Keizerin Theodora. De keizerin staat in het midden en trekt de meeste aandacht. Noem vier redenen waarom zij de meeste aandacht trekt.

Romaans

1000-1200

- Kloosters en abdijen de basis voor kennis

- bidden en werken (ora et labora)

- dorpen werden steden door handel en pelgrimstochten

Romaanse architectuur

De naam Romaans is afgeleid van 'Romeins' verklaar deze benaming aan de hand van de stijlkenmerken.

Gelede bouw

''Blokkendoosbouw''

''losse'' bouwvolumes  

Massiefbouw

dikke muren

Steunberen

- Latijns kruis 

- Meer ruimte 

- absis altijd naar het oosten 

gericht, symbool van de wederopstanding 

(daar komt de zon ook op) en de richting van Jeruzalem

1

2

Gewelven/plafonds

plat, houten balken plafond met houten bogen 

Tongewelf met grodelbogen

Kruisgewelf met gordelbogen

arcadeboog 

galerij 

Steunpilaren/pijlers

1. gordelboog
2. tongewelf
3. Kruisgewelf
4. arcadeboog

1. koepelgewelf
2. pijlers
3. Kruisgewelf
4. gordelboog

Alle behandelde tijdsperiodes hebben hun eigen manier om meer ruimte te creëren in hun gebouwen. Benoem per tijdsperiode de manier waarop ze dit realiseerde.
(Grieken, Romeinen, Byzantijns, Romaans)

Bouwkenmerken Romaans

tongewelven of koepelgewelven

dikke, zware muren, aan de buitenzijde verstevigd met steunberen

rondbogen

kleine raampjes

vlakke plafonds, tongewelven of kruisgewelven

een zware vieringtoren

dragende muren

arcadebogen

basis grondvorm Latijns kruis

gelede bouw

weinig versiering

ritmische verdeling