1. Introductie in erfelijkheid (3HA)

• Biologie
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

Welkom!

Ga rustig zitten, pak alvast een aantekeningen schrift en een pen/potlood.

We zijn voor 4/5 grizzly beer

We zijn voor 4/5 grizzly beer

60% banaan

24% druif

98% chimpansee

44% fruitvlieg

90% huiskat

99.9% andere mensen

Wat weet je al over erfelijkheid?

Leerdoelen

Aan het eind van de les kun je...

• De invloed van genotype en omgeving op fenotype beschrijven.
• Uitleggen hoe de informatie voor erfelijke eigenschappen ligt opgeslagen in de cel.
• Uitleggen dat beide ouders 50% van je chromosomen levert.

Planning

• Uitleg over fenotype en erfelijke eigenschappen
• Uitleg over DNA, genen, genotype en chromosomen
• Zelf werken aan opdrachten

Fenotype

Elk levend wezen bezit eigenschappen.

Alle waarneembare eigenschappen noemen we het fenotype.

Fenotype

Waarneembare eigenschappen:

• Uiterlijke eigenschappen zoals oogkleur of vorm van je neus
• Indirect zichtbare eigenschappen zoals bloedtype, kleurenblindheid.
• Ook gedrag hoort bij het fenotype, zoals goed piano kunnen spelen.

Fenotype

Je fenotype wordt bepaald door erfelijke eigenschappen en invloeden uit de omgeving.

Erfelijke eigenschappen

Als een eigenschap al sinds je geboorte is vastgelegd, noem je het een erfelijke eigenschap.

Erfelijke eigenschappen zijn vastgelegd in ons DNA.

DNA

Het lichaam uit miljarden cellen. Iedere cel heeft een celkern. In de celkern ligt ons DNA.

DNA

• DNA is een molecuul die informatie voor erfelijke eigenschappen bevat.
• 4 bouwstenen: A, C, G, T

Genen

• Een gen is een stukje DNA dat codeert voor een specifieke eigenschap.
• Het genoom is de complete set van het erfelijk materiaal.

Genotype

• De informatie voor erfelijke eigenschappen is het genotype van een organisme. 
• Het genotype beïnvloed het fenotype.

Genotype: bruin haar (fenotype)

Na het verven: blond haar (fenotype)

Fenotype verandert, genotype blijft hetzelfde

de invloed van genotype op fenotype

Chromosomen

• Iedere cel bevat ongeveer 2 meter aan DNA!
• DNA is opgeborgen in chromosomen.
• In de menselijke celkern zitten 46 chromosomen (23 paar).

chromosomen in andere organismen

Opdrachten maken

Maak de opdrachten van het werkblad.

Leerdoelen checken

Aan het eind van de les kun je...

• De invloed van genotype en omgeving op fenotype beschrijven.
  
• Uitleggen hoe de informatie voor erfelijke eigenschappen ligt opgeslagen in de cel.
  
• Uitleggen dat beide ouders 50% van je chromosomen levert.