CPE 2019 Identiteit - Online identiteit

• Beeldende vorming
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 4

CPE 2019

Identiteit

0. Inleiding

1. Identiteitsbewijs

2. Zelfportretten

3. Online identiteit

Betekenis 'identitteit'

iden·ti·teit (de; v) 

1
. gelijkheid: je identiteit bewijzen bewijzen dat je de persoon bent voor wie je je uitgeeft 

2
. eigen karakter

Identiteitsbewijs

Een vingerafdruk is een uniek kenmerk van elk persoon. Je hebt een vingerafdruk en ook een pasfoto nodig om een identiteitsbewijs aan te vragen.

Hieronder werk van Saul Steinberg, die dit unieke kenmerk als uitgangspunt nam.

Een pasfoto voor een identiteitsbewijs moet voldoen aan een aantal wettelijke eisen zoals formaat, fotokwaliteit, houding, uitdrukking en belichting.

De pasfoto's van Willem Popelier werden afgekeurd en Zefrat Zehavi maakte haar eigen 'pasfoto's'.

Zelfportretten

Veel kunstenaars maken zelfportretten. Sommigen proberen hun uiterlijke kenmerken zo gelijkend mogelijk weer te geven. Anderen proberen eigen emoties te verbeelden, in de huid te kruipen van iemand anders of een verhalend portret te maken.

David O'Kane, Zelfportret, 2006

Al eeuwenlang maken kunstenaars zelfportretten. Vaak jaren achter elkaar.

Vier series van zelfportretten.

bovenste rij van links naar rechts: Rembrandt en Oskar Kokoschka,

onderste rij van links naar rechts: Frida Kahlo en Cindy Sherman

Tom Law tekende bijna twee jaar lang elke dag een zelfportret. Van deze zelfportretten maakte hij vervolgens een animatiefilm.

Wie ben ik en hoe voel ik me?

Bij sommige zelfportretten speelt het verbeelden van innerlijke gevoelens een grote rol. Deze portretten zijn vaak expressief in kleur, lijn en materiaal.

Bovenste rij van links naar rechts: Chaïm Soutine, Otto Dix en Käthe Kohlwitz

Onderste rij van links naar rechts: Pablo Picasso, George Baselitz en Jean Michel Basquiat

Bijna iedereen heeft tegenwoordig wel een 'profiel' aangemaakt op social media, zoals bijvoorbeeld op Facebook, Instagram, Snapchat of Twitter. Alles wat je schrijft of post aan foto's en selfies vormt samen je online identiteit. En er kan ook, bewust of onbewust, een verschil zijn tussen jouw offline identiteit (zoals je bent) en je online identiteit (zoals je wilt dat een ander jou ziet).

Van links naar rechts. Foto bij een artikel over het 'faken' van een identiteit online. Middelste bewerkte foto: grappig commentaar op het gebruik van emoji's. Rechts: schilderij met de ironische titel 'familiereünie'.

Deze muurschilderingen in de openbare ruimte laten je nadenken over de mogelijk negatieve gevolgen van online identiteit.

Willem Popelier onderzoekt het thema 'privacy' in deze tijd van webcams, (veiligheid)camera's en selfies en geeft er commentaar op.

Debbie Woo en Bente Wilms vertalen hun drukke online-leven in collagetekeningen.

Bij beide kunstenaars vormen de massa's foto's, posts en afbeeldingen, die elke dag online binnenkomen op hun social media, het uitgangspunt voor hun beeldend werk.

Hierna zie je een reclamefilmpje uit 2011 dat jou probeert over te halen om ook een 'Museum of me' aan te maken.

Verhalende (groeps)portretten

De identiteit van een persoon wordt naast persoonlijke kenmerken ook bepaald door de kledingkeuze, hoe je kamer eruit ziet of wat voor voedsel je eet. Maar ook met wie iemand omgaat zegt iets over iemands identiteit. Je bent tenslotte niet alleen op de wereld, er zijn familieleden, vrienden, klasgenoten, buren of collega's. Je leeft in de stad of op het platteland, in een bepaald land en in een bepaalde cultuur. Iemands identiteit wordt beïnvloed door alle bovengenoemde factoren en die staan niet los van elkaar.

Links: William Wegman, Familiecombinaties, 1972

Rechts: Ulric Collette, Genetische Portretten, 2015

Ruud van Empel, Broers en zussen no 3, 2010

Zhang Xiaogang, A big family, 1995

Je bent wat je (aan)hebt of wat je eet

Kleding en groepscodes

Al twintig jaar fotograferen Ari Versluis en Ellie Uyttenbroek verschillende subculturen voor hun fotoreeks Exactitudes.

Ook fotograaf Hans Eijkelboom onderzoekt in zijn werk het begrip identiteit door zijn lens te richten op het alledaagse uiterlijk van mensen in de samenleving.

Nog enkele voorbeelden van verhalende portretten

Lyn dennison, Zelfportret 

Marley Foster, 

ID-box 

Kari Steihaug, 

Mijn vierde klas, installatie

Culturele identiteit en cultureel erfgoed

Culturele identiteit zegt iets over iemands afkomst, een stad, een land of werelddeel. Bepalend hierbij zijn voorwerpen, gebruiken en gewoontes binnen een land of een groep mensen, vaak uit een ver verleden.

Nederlands cultureel erfgoed

Sommige klederdrachten, de Amsterdamse grachten, Delfts blauw aardewerk, molens en tulpen, al dit cultureel erfgoed hoort bij de Nederlandse identiteit en is internationaal bekend. Dat geldt ook voor het Rijksmuseum in Amsterdam of de schilders Rembrandt, van Gogh en Mondriaan. Tegenwoordig hoort ons 'Dutch Design', hedendaags Nederlands ontwerp, ook bij deze opsomming.

Hieronder voorbeelden waarin kunstenaars en vormgevers zich laten inspireren door, of juist commentaar geven op, deze bekende Nederlandse tradities en voorwerpen.

Zeeuws Meisje

Van 'oude' Hollandse meesters tot hedendaags Dutch Design

Links : Rembrandt met een vrouwsportret uit gouden eeuw,

midden: Iris van Herpen met vernieuwende experimentele 3d kleding,

rechts Erwin Olaf met twee hedendaagse modefoto's 

Links: Hendrik Kerstens, geënsceneerde portretfoto,

midden en rechts: Viktor & Rolf tijdens de modeshow Dutch Heritage uit 2015

Waarmee kun je de zelfportretten van van Gogh vergelijken?

1. Pasfoto's van je paspoort
2. Je bitmoji
3. profielfoto's van jezelf op Instagram/social media
4. iets anders namelijk....

Huisstijl als visuele identiteit

De huisstijl van bijvoorbeeld een winkel, bedrijf of festival is belangrijk voor de herkenbaarheid en geldt als visueel 'visitekaartje'.

Als ontwerper van een huisstijl kan je bijvoorbeeld vaste kleuren gebruiken of een logo ontwerpen en dat overal op toepassen.

Museum Boijmans van Beuningen

Een opvallende huisstijl heeft Museum Boijmans van Beuningen in Rotterdam. Ook hier overal doorgevoerd en vooral opvallend door de 'streepjes'letters.

Lowlands

De huisstijl van het muziekfestival Lowlands is van 1994 tot 2016 ontworpen door Peter Te Bos, grafisch ontwerper èn muzikant. De vormgeving is rauw, onaf, met de hand gemaakt en bestaat uit ouderwets knip- en plakwerk. Elk jaar weer net iets 'anders', maar toch steeds herkenbaar ... onder andere door het logo Rapid Razor Bob, dat spontaan is ontstaan.

Heel herkenbaar werden de schoorstenen bij de ingang. De bezoekers zetten zichzelf massaal vóór deze schoorstenen op de foto en plaatsen die selfies op social media. Zo is ook de ingang een symbool van Lowlands geworden.