Je online reputatie

• Mediawijsheid
• Middelbare school
• vmbo, mavo, havo, vwo
• Leerjaar 1

Introductie

Thema 1 Verstandig delen: Je online reputatie

Thema 1

Lespakket over online veiligheid en digitaal burgerschap

Verstandig

Bescherm je online privacy en reputatie (en die van anderen)

delen

Verstandig delen

Les 2

Je online reputatie

Les 2

Je online reputatie

Verstandig delen

• Je begrijpt wat ‘digitale voetafdruk’ en ‘online reputatie’ betekenen, en hoe je daarmee omgaat; 

• je leert nadenken over de vraag hoe je online reputatie tot stand komt;

• je leert eigen keuzes te maken over het delen van persoonsgegevens en persoonlijke informatie; 

• je wordt bewust van jouw invloed op de online reputatie van anderen;

• je leert nadenken over grenzen: wat wel en niet kan, wanneer iets ‘over de grens’ is, en wie dat bepaalt.

Lesdoelen

Wie ben jij online?

Wie ben je online? Welk beeld laat je zien? Hoe zien anderen jou op basis van wat je online van jezelf laat zien?

Met deze open vraag kunnen de leerlingen hun antwoord m.b.v. hun device geven. 

Extra:

Eventueel kunnen ze een foto van hun online identiteit, bijvoorbeeld van zichzelf op een socialemediaplatform, uploaden.

Verstandig delen

Waar denk je aan bij het woord 'reputatie'?

Reputatie is voor leerlingen een abstract begrip. Vraag aan de leerlingen waaraan ze denken bij het woord 'reputatie'. Dit mogen zoveel woorden zijn die bij hen te binnen schieten.

Na afloop kunnen de woorden worden omgedraaid en klassikaal worden besproken.

Extra: laat de leerlingen of doe dit samen met de leerlingen 4 categorieën bedenken waarbinnen zoveel mogelijk van de gegeven woorden in kunnen vallen: een linksboven, rechtsboven, rechtsonder en linksonder. Versleep vervolgens met klas deze woorden naar een van de categorieën.

Verstandig delen

Privacy-instellingen

van je online account

Les 2 

Je online reputatie

Er zijn mogelijk leeftijdsgrenzen van toepassing.

Bespreek met de klas welke keuzes je hebt bij ‘online delen via social media’. Doe dat aan de hand van een online account dat ze zelf veel gebruiken (vraag ernaar). Draai de spinner en bespreek de vraag die verschijnt met de leerlingen.

Vertel (en eventueel toon) welke instellingen er mogelijk zijn, en licht ze toe. 

Bijvoorbeeld: 

• iedereen

• vrienden

• vrienden, behalve ...

• specifieke vrienden 

• alleen ik

Zijn dit soort instellingen op alle socialmediaplatforms hetzelfde?

Op welke sociale media heb je ze wel ingesteld en waar heb je de meeste beperkingen ingesteld?

Er zijn mogelijk leeftijdsgrenzen van toepassing.

Er zijn mogelijk leeftijdsgrenzen van toepassing.

Vraag (aan de leerlingen): zijn dit soort instellingen op alle social media-platforms hetzelfde?

Er zijn mogelijk leeftijdsgrenzen van toepassing.

Verstandig delen

Persoonsgegevens

Les 2 

Je online reputatie

Alle gegevens waarmee je direct of indirect kunt bepalen wie iemand is. Bijvoorbeeld: je naam, adres, telefoonnummer, e-mailadres of BSN. Zelfs je IP-adres (van je smartphone of computer) kan persoonsgebonden zijn.

Bijzondere persoonlijke gegevens

Extra gevoelige persoonsgegevens heten in de wet ‘bijzondere persoonsgegevens’ – denk aan je geloof (religie), land van herkomst, seksuele geaardheid en medische gegevens.

Denk altijd goed na voor je dit soort informatie – gewone persoonsgegevens en vooral bijzondere persoonsgegevens – online deelt.

Persoonlijke informatie

Alle dingen die je voor jezelf wilt houden, waaronder je persoonsgegevens.

Bespreek de begrippen ‘persoonsgegevens’ en ‘andere persoonlijke informatie’. Dit kun je doen door op de 'hotspots' te klikken. De definities verschijnen dan op het scherm.

Persoonsgegevens zijn alle gegevens waarmee je direct of indirect kunt bepalen wie iemand is. Bijvoorbeeld: je naam, adres, telefoonnummer, e-mailadres of BSN. Zelfs je IP-adres (van je smartphone of computer) kan persoonsgebonden zijn. Extra gevoelige persoonsgegevens heten ‘bijzondere persoonsgegevens’. Zoals: je geloof (religie), je land van herkomst, je seksuele geaardheid en je medische gegevens. Denk altijd goed na voor je dit soort informatie – gewone persoonsgegevens en vooral bijzondere persoonsgegevens – online deelt.

IEDEREEN

VRIENDEN

SPECIFIEKE 

VRIENDEN

ALLEEN IK...

een babyfoto van jezelf

de naam van je school

het merk auto van je ouders

een foto van je rapport

een filmpje waarin je roddelt over een docent

een meme van iemand anders, over een docent

je huisadres

een foto van jou op de sportdag

een foto van jou en je moeder

een filmpje waarin twee meisjes aan het vechten zijn

een filmpje waarin een docent iets raars doet voor de klas

een posting waarin je vertelt dat je een paar weken op vakantie gaat

Verstandig delen

Deze sleepvraag is een alternatief op de opdracht zoals deze staat beschreven in het docentenmateriaal. Bij deze opdracht kunnen de leerlingen (samen of alleen) de voorbeelden naar een van de cirkels slepen: moeten ze wél of juist niet gedeeld worden?

Vragen bij de voorbeelden:

Zou je dit van jezelf online zetten? Waarom wel of niet? En met welke privacy-instelling?

Mag iemand anders dan jijzelf dit online plaatsen?

Wat zou je doen als iemand anders deze persoonlijke informatie van jou online heeft gezet?

De opdracht kunnen de leerlingen op hun eigen device maken of de docent kan deze centraal doen. In dat laatste geval moet onderaan het scherm de optie 'Devices in de klas' worden uitgeschakeld.

Bedenk voor jezelf een vuistregel wat je online deelt en wat niet.

Rond klassikaal af en stimuleer de leerlingen om te bedenken welke vuistregels ze voor zichzelf ontdekt hebben. Bijvoorbeeld: ‘ik deel nooit iets waar ik te bloot op sta’. Of: ‘ik deel alleen iets over mezelf en nooit iets over mijn familie’. Of: ‘ik deel niets waardoor iemand gekwetst kan worden’.

Laat de leerlingen dit soort vuistregels eerst voor zichzelf opschrijven, en laat degenen die dat willen hardop de resultaten voorlezen. Oordeel niet, maar bedank alleen voor het delen. Het gaat tenslotte om hun eigen persoonlijke keuzes, die bovendien nog in ontwikkeling zijn. De enige grens waarover je wel iets kunt zeggen, is de grens van de wet.

Les 2

Je online reputatie

Verstandig delen

• Probeer bij online delen altijd aan je vuistregel te denken;

• wat je online deelt is een persoonlijke keuze. De enige grens waarover je wel iets kunt zeggen, is de grens van de wet.

Samengevat

Les 2 

Je online reputatie

Verstandig delen

Digitale voetafdruk (digital footprint): alles wat er online over jou te vinden is, zoals profielgegevens, foto’s, video- en audio-opnamen, blogs, likes en postings (topicstarters en reacties).

Meme: een grappig bedoelde foto van iets of iemand die verspreid wordt via social media. De grap bestaat uit bewerking van het beeld of het toevoegen van een grappig tekstje. 

Meme-account: een pagina met grappig bedoelde foto’s en grappig bedoelde bijschriften. De foto’s en/ of bijschriften kunnen echter ook kwetsend zijn.

Woordenlijst

Les 2 

Je online reputatie

Verstandig delen

Persoonsgegevens: alle gegevens waarmee je direct of indirect kunt bepalen wie iemand is. Bijvoorbeeld: je naam, adres, telefoonnummer, e-mailadres of BSN. Zelfs je IP-adres (van je smartphone of computer) kan persoonsgebonden zijn. Extra gevoelige persoonsgegevens heten ‘bijzondere persoonsgegevens’. Zoals: je geloof (religie), je land van herkomst, je seksuele geaard- heid en je medische gegevens. Denk altijd goed na voor je dit soort informatie – gewone persoons- gegevens en vooral bijzondere persoonsgegevens – online deelt.

Persoonlijke informatie: dingen die je voor jezelf (privé) wilt houden en ‘persoonsgegevens’ 

Privacy-instellingen: de plek (o.a. op socialmediaplatforms, en in apps) waar je kunt bepalen wat je met wie wilt delen.

Reputatie: alles wat anderen over jou denken. In principe wil je dat je reputatie positief of goed is.

Woordenlijst