TH 6 Evolutie BS 4

• Biologie / Verzorging
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 2

Erfelijkheid & Evolutie

Je kunt uitleggen wat het belang van variatie in genotype is

Je kunt uitleggen wat natuurlijke selectie voor rol heeft bij evolutie

Je kunt uitleggen waarom nieuwe soorten moeten ontstaan voor evolutie

Wat weet je al

Evolutietheorie; wat is het?

Welke drie stappen zijn er nodig?

Door evolutie

1. Past een populatie zich op de lange termijn aan op het milieu
2. Kan een individu zich direct aanpassen aan het milieu

Natuurlijke selectie is noodzakelijk voor evolutie

1. Waar
2. Niet waar

Wat is een voordeel van variatie in genotypen?

1. Het vergroot de kans op inteelt
2. Het vergroot de kans dat een soort overleeft in veranderende omstandigheden
3. Het vergroot de kans op aangeboren afwijkingen
4. Het vermindert de kans op ziektes

Als een groep geïsoleerd raakt van de rest van de soort, kan een nieuwe soort ontstaan.

1. Juist
2. Onjuist

Variatie in genotypen
Wat is waar?

1. Ontstaan door verandering in het fenotype
2. Ontstaan in de nakomelingen door geslachtelijke voortplanting

Volgens deze stamboom, welke soorten zijn het meest verwant aan elkaar?

1. Salamander aan vis
2. Gans aan Vis
3. Mens aan kikker
4. Mens aan kat

Evolutietheorie

Evolutie: 

De ontwikkeling van het leven op aarde waarin soorten ontstaan, veranderen en/of verdwijnen. 

Evolutie is NIET bewust, evolutie heeft GEEN  doel. 

Evolutietheorie

Darwin is de bedenker van de evolutietheorie.

De evolutietheorie kijkt naar 3 dingen:

• variatie in genotypen
• natuurlijke selectie
• ontstaan van nieuwe soorten

Evolutietheorie:

-variatie in genotypen

-natuurlijke selectie

-ontstaan nieuwe soorten

Geslachtelijke voortplanting

- versmelten van twee geslachtcellen.

- verschillende mogelijkheden in genotypen; variatie in genotypen. 

- Door variatie in genotypen ontstaat er ook variatie in fenotypen. 

Geslachtelijke voortplanting en variatie in genotypen

• Bij geslachtelijke voortplanting versmelten twee geslachtscellen, wat leidt tot variatie in genotypen.

Wat is evolutie

1. Ontstaan of verandering van levensvormen op aarde in een korte tijd
2. Ontstaan of verandering van levensvormen op aarde in een lange tijd
3. Ontstaan of verandering van planten op aarde in een korte tijd
4. Ontstaan of verandering van dieren op aarde in een lange tijd

3. Vul de tekst aan.

geloven dat de

afstammen van andere

Zo'n langzame

noemen we 

................................

..........................

....................

..................

................

ontwikkeling

diersoorten

evolutie

biologen

mensen

Wat is variatie in genotypen

1. Een nakomeling heeft hetzelfde genotype als de ouders
2. Een nakomeling heeft hetzelfde genotype maar een ander fenotype
3. Een nakomeling heeft en ander genotype dan de ouders

Variatie in genotype ontstaat door...

1. Klonen
2. Mutaties
3. Geslachtelijke voortplanting
4. Veranderingen in het milieu

natuurlijke selectie

overlevingskans

schutkleur

natuurlijke selectie

Natuurlijke selectie

Natuurlijke selectie

• Natuurlijke selectie = de organismen die het best zijn aangepast aan hun omgeving krijgen de meeste nakomelingen.
• Wordt vooral bepaald door het genotype
• Verschillende genotypen binnen een populatie heeft de grootste overlevingskans

Natuurlijke selectie

Natuurlijke selectie

Dat de witte kermodeberen meer nakomelingen krijgen dan de zwarte beren is een vorm van natuurlijke selectie.

1. Juist
2. Onjuist

De evolutietheorie gaat ervan uit dat:

1. Door mutatie steeds nieuwe ......................... ontstaan. 

2. Als een organisme zich kan aanpassen aan zijn omgeving heeft hij een grotere ............................. Dit verschijnsel noemen we .........................

3. Dat door ......................... een zelfde soort steeds meer kan verschillen van elkaar, omdat ze in een andere omgeving leven. Hierdoor kunnen er uiteindelijk nieuwe ......................... ontstaan. Deze verschillende soorten kunnen zich uiteindelijk niet meer .......................... samen.

soorten

overlevingskans

natuurlijke selectie

isolatie

genotypen

voortplanten

Welke dieren zijn het meest succesvol bij de natuurlijke selectie?

1. De dieren die goed aangepast zijn.
2. De dieren die het slimst zijn.
3. De dieren die het sterkst zijn.
4. De dieren die het best in staat zijn om te vluchten.

Ontstaan nieuwe soort

Ontstaan van nieuwe soorten

Een nieuwe soort kan ontstaan als:

• een deel van de populatie langdurig gescheiden is van de rest van de populatie
• beide populaties ontwikkelen zich (langdurig in verschillende milieus
• er ontstaan verschillen die er uiteindelijk toe leiden dat de twee populaties zich niet meer met elkaar kunnen voortplanten.
• Dus dan is er een nieuwe soort!

Ontstaan nieuwe soorten

Als nieuwe vormen van een soort zich niet meer onderling kunnen voortplanten dan is er sprake van een nieuwe soort.

Dit kan door gebeuren door:

isolatie / mutatie

Het ontstaan van nieuwe soorten

Welk van onderstaande gebeurtenissen is geen voorbeeld van het ontstaan van nieuwe soorten.

1. Het klimaat verandert waardoor er individuen sterven.
2. De omgeving veranderd voor een langere tijd waardoor groepen gescheiden worden.
3. Mensen halen individuen uit de populatie en gaan deze zelf fokken.
4. Een groep komt op een een heel andere plek terecht en gaat daar een populatie stichten.

in de natuur is er altijd

deze kan bijvoorbeeld ontstaan door

individuen met een genotype dat goed is aangepast aan de omgeving zullen meer 

dit proces noemen we 

mutaties 

genetische variatie 

nakomenlingen krijgen

natuurlijke selectie

Hoe ontstaat een nieuw soort?

1.

2.

3.

Een groep organismen met erfelijke variatie

Organismen raken geïsoleerd

Natuurlijke selectie vindt plaats

Stambomen

Evolutionaire stamboom

Door al het DNA van organismen te vergelijken kan een stamboom van de verwantschap worden opgesteld. 

Dat noem je een evolutionaire stamboom.

Stamboom

- Door DNA te vergelijken kan je een stamboom maken. Dit heet een evolutionaire stamboom.

- Hoe verder naar beneden, hoe langer geleden.

Stambomen

Stamboom

Welke uitspraak is juist?

1. In elke stamboom staan drie vertegenwoordigers van het geslacht Homo.
2. Paranthropus robustus is een uitgestorven soort.
3. Australopithecus africanus behoort tot een zijtak van de menselijke stamboom.
4. Australopithecus afarensis is een rechtstreekse voorouder van de mens.

Stamboom slangen.
Welk soort is als eerste ontstaan?

1. 1
2. 2
3. 3
4. 7

Stamboom slangen.
Met welk soort vertoont soort 2 de meeste verwantschap?

1. 1
2. 3
3. 4
4. 6

Stamboom slangen.

Welk soort is uitgestorven?

1. 1
2. 7
3. 4
4. 6

Stamboom slangen.

Welk soorten hebben giftanden

1. 1, 2 en 5
2. 1, 2, 3, 4, 6
3. alleen soort 5
4. 5 en 6

Exit ticket

Er komen 8 vragen.

Maak je ze goed? dan heb je de stof onder de knie!

Dit betekent dat je verder kan!

Heb je nog niet alles goed? Kom dan nog even voor uitleg

Welk 'onderdeel' van evolutie wordt bedoeld met: Survival of the fittest?

1. Onstaan van nieuwe soorten
2. Natuurlijke selectie
3. Variatie in genotypen

In de afbeelding zie je de evolutionaire stamboom van zowel een aantal uitgestorven als nu nog levende katachtigen. Zet de soorten in de juiste volgorde van ontstaan. Zet de soort die het langst geleden is ontstaan links.

Leeuw

Proailurus lemanensis

Sabeltand-tijger

                                              De evolutietheorie gaat uit van:

1. variatie in        .................. 

2.      ......................             selectie

3. het       .....................           van nieuwe soorten en    ..........................       van soorten

Bij evolutie speelt ook  de     ..................................   in het genotype bij een soort een rol.

                        In elk soort komen in het genotype  ................................     verschillen voor. 

Soms is zo'n verschil handig om te ................................ 

ontstaan

natuurlijke

overleven

verandering

verdwijnen

genotype

toevallige

Wat is natuurlijke selectie?

1. Het verschijnsel dat individuen met ongunstige eigenschappen meer nakomelingen krijgen.
2. Het verschijnsel dat individuen met bepaalde gunstige eigenschappen minder nakomelingen krijgen.
3. Het verschijnsel dat individuen met bepaalde gunstige eigenschappen meer nakomelingen krijgen.

In de afbeelding is in een stamboom weergegeven hoe verschillende groepen roofdieren zich volgens de evolutietheorie hebben ontwikkeld Drie groepen roofdieren zijn: de hondachtigen, de wasbeerachtigen en de zeehonden.
Aan welke van deze groepen zijn de beren het meest verwant volgens de informatie?

1. aan de hondachtigen
2. aan de wasbeerachtigen
3. aan de zeehonden
4. aan de mangoesten

Aan welke groep zijn de gorilla’s het meest verwant volgens de stamboom?

1. de chimpansees
2. de gibbons
3. de halfapen
4. aan de apen van de oude wereld

Hoeveel miljoen jaar geleden begon de ontwikkeling van de apen van de oude wereld als aparte groep volgens de gegevens in de stamboom?

1. 35 miljoen jaar geleden
2. 37 miljoen jaar geleden
3. 43 miljoen jaar geleden
4. 25 miljoen jaar geleden

Volgens de evolutietheorie hebben de Aziatische en de Afrikaanse olifant zich ontwikkeld uit ‘oer-olifantachtigen’ die ruim 50 miljoen jaar geleden op aarde leefden.
In de afbeelding is deze ontwikkeling weergegeven in een stamboom
Welke uitspraken zijn juist?
1 Zowel de Aziatische als de Afrikaanse olifant heeft zich ontwikkeld uit de Moeritherium.
2 De Wolharige mammoet is uitgestorven in het Pleistoceen.

1. uitspraak 1 is juist
2. uitspraak 2 is juist
3. beide uitspraken zijn juist
4. beide uitspraken zijn onjuist

Huiswerk deze week:

Opdrachten maken TH 6 BS 4:

1, 2, 3, 5, 8 en 9

Blz 124 t/m 129