Ik ben van mij! - Les 1 van 4

• Burgerschapskunde
• Burgerschapsonderwijs
• +1
• Middelbare school
• vmbo, mavo, havo, vwo
• Leerjaar 3-6

Introductie

Voorafgaand aan deze les kan de bijbehorende e-learning gevolgd worden: www.ikbenvanmij.nl/e-learning. In deze eerste les wordt het thema 'Seksueel gedrag' geïntroduceerd. Het is aan jou als mentor / docent om te bepalen of de sfeer in de groep veilig genoeg is om dit onderwerp op een open en eerlijke manier met elkaar te bespreken. Het is belangrijk dat de leerlingen weten dat ze vrij zijn om te vinden wat ze vinden, dat ze zich kunnen vergelijken met anderen maar zelf bepalen wat ze willen; ik ben van mij en jij bent van jou. AANDACHTSPUNT: Is de groep (nog) niet veilig, of spelen er dingen tussen de jongens en meiden in jouw klas? Je kunt deze les dan ook gescheiden geven, waarbij de jongens de les krijgen van een man en de meisjes van een vrouw als rolmodel. Mocht je deze eerste les gescheiden willen geven: vraag er dan een collega van de andere sekse bij. Die docent treft in dat geval dezelfde voorbereidingen. Aan het einde van deze les zijn de leerlingen geïntroduceerd in het thema. Er is een veilige sfeer in de klas gecreëerd om seksueel gedrag op een open en eerlijke manier te bespreken. De leerlingen weten wat seksestereotypering en de dubbele moraal zijn.

Intro Wensen & Grenzen - 5 min.

Klassikaal 

-VERTEL IN JE EIGEN WOORDEN-

We gaan de komende weken aan de slag met een spannend, leuk en soms ingewikkeld onderwerp: intimiteit en seksualiteit!

Wat verstaan we onder intimiteit en seksualiteit? (Vraag de leerlingen wat zij hieronder verstaan en vul eventueel aan.)

Iedereen is wel eens verliefd en wordt vroeger of later nieuwsgierig naar intimiteit en seksualiteit. Wanneer dit is, met wie, waarom en op welke manier verschilt van persoon tot persoon. Er bestaat eigenlijk geen standaard voor wat ‘normaal’ is op het gebied van intimiteit en seksualiteit. Het gaat er om dat wat je op seksueel vlak doet gezond, gewenst en veilig is. Seks en intiem zijn moet leuk zijn!

Bekend is dat het nog best lastig is om je eigen én andermans seksuele wensen en grenzen te (her)kennen. Dit wordt extra lastig gemaakt door de nogal stereotype beelden die (sociale)media over jongens en meiden laat zien. Hoe ze zouden zijn, hoe ze eruit moeten zien en wat ze zouden moeten doen en willen.

In de komende 4 lessen gaan we aan de slag met het herkennen en aangeven van deze wensen en grenzen. Zo leer je jezelf beter kennen, word je kritisch(er) in het kijken naar stereotypen en leer je wensen en grenzen herkennen en uit te spreken. We gaan daarbij uit van een aantal basisafspraken. Om samen te bepalen wat belangrijk is in het gesprek met elkaar aangaan over seksualiteit, doen we deze eerste oefening.

Check in duo’s - 5 min.

Individueel

Iedereen ontvangt een Check in Duo’s-formulier. In het eerste vakje schrijf je op wat jij persoonlijk belangrijk vindt bij het ‘klassikaal praten over seksualiteit en intimiteit’. Dit kan van alles zijn; eerlijk zijn, anonimiteit, samen praten zonder oordeel of juist de optie om niets te zeggen als je dat zou willen.

Check in duo’s - 5 min.

In tweetallen

De leerlingen lopen vormen nu een duo met een klasgenoot. Ze overleggen samen welke drie voorwaarden zij het belangrijkst vinden om te ‘klassikaal praten over seksualiteit en intimiteit’. Ieder noteert dit in vakje 2.

Belangrijk!  Jij kent jouw klas het beste.

Het kan veiliger voelen voor de leerlingen als de duo's al vastliggen. Het is best een gevoelig gespreksonderwerp! Blijf zelf rondlopen, stimuleer en complimenteer waar nodig.

Kijk goed naar wat jouw groep nodig heeft!

Check in duo’s - 5 min.

Zoek een ander duo en vergelijk!

De leerlingen zoeken een ander duo om hun uitkomsten mee te vergelijken. Ze komen nu samen tot 3 gezamenlijke voorwaarden/ regels.

Wat vinden zij gezamenlijk de belangrijkste voorwaarden om tot een goed, serieus gesprek te komen?

Output - 3 min.

Klassikaal

Bespreek met de leerlingen op welke drie voorwaarden ze uitkwamen.

Noteer deze op het bord. Wat valt op in de klas, wat vindt deze groep belangrijk? 

Hoe gaan we hier mee aan de slag in de komende lessen? Maak met de klas afspraken over hoe er de komende vier lessen wordt gepraat over seksualiteit en intimiteit. Niemand moet zich bezwaard voelen. Hebben jullie een mooie lijst met afspraken? Is iedereen het ermee eens? Eenmaal andermaal… verkocht!

Check met de klas of de onderstaande zes punten aan bod zijn gekomen (kan uiteraard in andere bewoording), vul aan waar nodig. Print eventueel jullie lijst van afspraken uit en hang deze op een goed zichtbare plek in de klas. Zo kun je hier iedere les opnieuw naar verwijzen.

1. Jij bepaalt wat je hier wel en niet wilt zeggen.
2. Geen antwoord is gek, het is jouw antwoord.
3. Vertel geen verhalen rond over anderen. Wat we hier met elkaar bespreken is privé. 
4. Luister goed en laat de ander uitpraten.
5. Lachen is goed, uitlachen niet.
6. Praat over wat je zélf belangrijk vindt en veroordeel een ander niet.

Bloubs - 10 min.

Klassikaal

Bekijk met de klas de drie filmpjes van de Bloubs.

De filmpjes dienen als introductie op het onderwerp, zodat de jongeren een concreet beeld krijgen van waar we het over gaan hebben. Stel na ieder filmpje klassikaal of individueel een aantal reflecterende vragen:

• Wat zie je hier gebeuren? 
• Herken je deze situatie? 
• Zou je zelf in zo’n situatie kunnen komen? 
• Wat is er niet oké? 
• Laat orange/blue duidelijk weten dat hij/zij niet wil of twijfels heeft? 
• Hoe laat orange/blue dit weten? 

Het kan zijn dat de leerlingen erg moeten lachen om de filmpjes. Dit is natuurlijk ook ok, speel daar dan op in. Wat is er grappig? Waarom? Als het in het echt gebeurt, is het dan ook grappig?

TIP: Voor meer vragen en suggesties m.b.t. de Bloubs filmpjes, kijk op: www.ikbenvanmij.nl/bloubs

(On)eens - 10 min.

Klassikaal

Er zijn drie opties om met je klas aan de slag te gaan met de volgende stellingen (zie bijlage). Kies de werkvorm die het beste past bij jouw klas.

Presenteer de stellingen uit de bijlage in een actieve of minder-actieve werkvorm: wat past bij jouw klas?

Je hoeft bij geen van de werkvormen in gesprek over de uitkomsten. Denk ook nog even aan de afspraken die jullie gemaakt hebben eerder deze les!

Optie 1 - Actieve werkvorm (voor deze actieve werkvorm moet de veiligheid goed zijn in de klas): de leerlingen lopen telkens door de klas, waar een ‘streep’ in het midden staat. Er worden stellingen geroepen: uiterst links is telkens “mee eens” halverwege links is "een beetje eens", uiterst rechts is telkens “oneens”, halverwege rechts is "beetje oneens".  

Optie 2 - Minder-actieve werkvorm: de leerlingen reageren op iedere stelling door achter hun tafel te gaan staan: “eens”, of te gaan zitten “oneens”.

Optie 3 - Stellingenquiz: verwerk de stelling in een eens/oneens quiz, bijvoorbeeld in LessonUp zelf (klik in de les linksboven op de button 'Voeg toe' en kies voor 'Quizvraag'. Zo kunnen de leerlingen met hun mobiele telefoon antwoorden invoeren!). Aan het einde van zo’n quiz kun je vaak de antwoordpercentages bekijken, dit kan interessant zijn voor een reflectiegesprek. De vragen waar het juist 50-50% verdeeld is of waar een extreem 10-90% verdeling is, zijn interessante uitgangspunten voor gesprek.  

(Sociale) media - 10 min.

Klassikaal

Seksestereotype en dubbele moraal
Vanuit (social) media, opvoeding en onderwijs krijgt iedereen beelden mee van wat 'normaal' is en van wat afwijkt.

Dat beeld is met regelmaat seksestereotype. Zo worden er verschillende dingen verwacht van jongens en mannen dan van meisjes en vrouwen. Daarnaast wordt het gedrag ook anders beoordeeld. Maar meisjes kunnen ook een coole player zijn. Jongens mogen ook afwachten, versierd worden of lief en mooi zijn.
Zo gaat het in de media ook minder vaak over LHBTQI+ relaties.

Al deze seksestereotype beelden zijn (onbewust) van invloed op ons gedrag en zorgen ervoor dat er sprake is van een zogenaamde `dubbele moraal'.

Zo is het minder vaak stoer als een meisje veel jongens heeft en wordt een jongen niet zo snel een slet genoemd.

Jongens krijgen ook minder vaak mee dat ze voorzichtig moeten zijn, en meisjes  veroveren erbij hoort. Door deze beelden zijn verwachtingen rondom het aangeven van grenzen verschillend voor jongens en meiden,  Grenzen zijn dus bij iedereen anders dat maakt het lastig om aan te geven. In het ergste geval kan dit leiden tot ongewenst gedrag.

Neem enkele foto's uit (sociale) media met de leerlingen door.

Het zijn foto's die de stereotypen juist niet bevestigen. Kennen de leerlingen deze bekende mensen? Wie zijn het? Wat valt op? Wat vinden ze er van?

Hier volgen vier suggesties, die het tegenovergestelde van die dubbele moraal weergeven. Gebruik deze foto's of zoek zelf foto's van tegenovergestelde seksestereotypen.

1) Harry Styles, Britse singer-song writer en acteur

Tip: probeer geen stereotypen te herhalen of dat de leerlingen dat doen. Leid het gesprek dus goed. Als je stereotypen herhaald wordt de associatie en het stereotiep juist sterker. Ook als je daarna uitlegt dat het stereotiep niet klopt. Tegenovergestelde stereotypen verzwakken juist deze beelden.

Nikki de Jager - ‘Nikki tutorials’

transgender visagiste en vlogger

• Kennen de leerlingen Nikki de Jager?
  
• Wat valt op?
  
• Wat vinden ze?
  

Bas Kosters, mode ontwerper, performer en grafisch vormgever.

•     Kennen de leerlingen Bas Kosters?
•     Wat valt op?
•     Wat vinden ze?

Queer koppel; non-binaire Acteur/activist Thorn Roos de Vries en journalist/presentator Mandy Woelkens

•     Kennen de leerlingen Thorn en Mandy?
  
•     Wat valt op?
•     Wat vinden ze?