Gaswisseling

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo t, mavo
• Leerjaar 4

Gaswisseling

Indeling dieren

• Vissen - kieuwen
• Amfibieen - eerst kieuwen/huid, later longen en huid ademhaling
• Reptielen - longen
• Vogels - longen
• Zoogdieren - longen
• Insecten - tracheeën 

Gaswisseling

• Eencellig celmembraan (pantoffeldiertje, amoebe)
  
• Meercellige (speciale ademhalingsorganen, zoals: tracheeën, longen en kieuwen)

Onder water geen tracheeën en longen

Gaswisseling bij vissen

• Bij vissen vindt gaswisseling plaats in de kieuwen
  
• Ze  bestaan uit een kieuwboog met daarop kieuwplaatjes
  
• Hierop liggen kieuwlamellen met daarin bloedvaatjes
  
• Bij de kieuwlamellen vindt gaswisseling plaats (tegenstroomprincipe)
  

www.schooltv.nl

Gaswisseling bij insecten

• Insecten hebben vertakte luchtbuizen in het hele lichaam 
  
• Cellen geven C02 af en nemen O2 op
  
• Via een opening (stigma) wisselen de gassen 
  
• Met achterlijf pompende bewegingen maken is het verversen van de lucht 
  

0

Ademhalingsstelsel mens

In de longen zitten longblaasjes. Deze longblaasjes worden omringt door een netwerk van bloedvaatjes.

De longblaasjes zorgen voor een uitwisseling van O2 en CO2.

4: het bloed stroomt richting de longblaasjes: op dit moment bevat het bloed veel koolstofdioxide (afvalstof) en weinig zuurstof.

3: het bloed stroomt weg uit de longblaasjes: op dit moment heeft het bloed reeds zuurstof opgenomen en heeft het bloed koolstofdioxide afgegeven aan de longblaasjes. Deze koolstofdioxide adem je weer uit.

Verschillende samenstelling van lucht

Ingeademde lucht:

- Stikstof                76%

- Zuurstof               20%

- Edelgassen            1%

- CO2                   0,04%

Uitgeademde lucht:

- Stikstof                    76%

- Zuurstof                  16%

- Edelgassen               1%

- CO2                             4%

Luchtpijp met vertakkingen

Een luchtpijp bestaat uit de volgende onderdelen:

- Brochieen

- Luchtpijptakjes

- Fijne luchtpijptakjes

Neus ademhaling

Neus haren houden grove deeltjes tegen met het neusslijmvlies. Hieraan blijven fijne stofdeeltjes en ziekteverwekkers kleven. Trilhaarcellen verplaatsen het slijm naar de keelholte. 

• Ingeademde lucht wordt verwarmt
• Ingeademde lucht wordt vochtiger
• Ingeademde lucht wordt gezuiverd.

Borst- en buikademhaling

Borstademhaling:

Inademen:

- borst en ribben omhoog

- longen worden groter

Uitademen:

- borst en ribben omlaag

- longen worden kleiner

Buikademhaling:

Inademen:

- middenrif omlaag

- longen worden groter

Uitademen:

- middenrif omhoog

- longen worden kleiner

Hoest en hik

Hoest is een krachtige uitademing voor het verwijderen van slijm of voedsel uit de luchtwegen)

Hik zorgt ervoor dat lucht de longen instroomt (samen trekken van het middenrif spieren)

Spieren werken tegengesteld. Je hebt altijd 2 spieren nodig om iets te laten bewegen..

Gezonde longen

Rokers longen

Roken

Tabaksrook: gassen en fijne teerdeeltjes

Gas = koolmono - oxide (kan bloed minder zuurstof vervoeren)

Teer vormt een laagje aan de binnenkant van een longblaasje. Hierdoor kan O2 minder goed worden opgenomen. Daarnaast is roken erg verslavend.

Bij het pantoffeldiertje vindt gaswisseling plaats via het celmembraan.

1. Juist
2. Onjuist

Bij dit dier vindt gaswisseling via de kieuwen.

1. Juist
2. Onjuist

Een pad heeft longen, via welk ander orgaan vindt bij een pad ook gaswisseling plaats?

1. Via de mond
2. Via de staart
3. Via de huid
4. Via de ogen

Gaswisseling