Erfelijkheid en Evolutie in het nieuws

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo g, t, mavo
• Leerjaar 2

Erfelijkheid en evolutie in het nieuws

Info gebruikt van:

Malmberg methode Biologie en verzorging voor jou

Biologiepagina.nl

Bioplek.org

Biologieweb.nl

e.a. 

Volkskrant: 23 juni 2018

Volkskrant: 23 juni 2018

Volkskrant: 23 juni 2018

Filmpje, engelstalig

Waar ging het filmpje over?

Wat weet je nu?

Sudan, was het laatste witte neushoorn-mannetje

Di 20 maart, 09:15, 2018.

Verdrietig nieuws over een extreem zeldzame neushoornsoort. Het laatste nog levende mannetje van de noordelijke witte neushoorn is dood. Het mannetje leefde in een park in Kenia en had problemen met zijn gezondheid. Dat heeft natuurorganisatie Ol Pejeta Conservancy in Kenia bekendgemaakt. De 45-jarige neushoorn Sudan werd door deze organisatie al behandeld vanwege ouderdomskwalen, maar zijn gezondheid verslechterde deze week sterk. De natuurorganisatie besloot hem daarom uit zijn lijden te verlossen en een einde te maken aan zijn leven.Van de neushoornsoort leven er nu nog maar twee, allebei vrouwtjes.

Jonkies

Wetenschappers probeerden er de afgelopen jaren nog voor te zorgen dat het mannetje jonkies zou krijgen met de twee vrouwtjes. Maar dat lukte niet meer omdat de vrouwtjes al te oud waren.

Uitsterven

Op de dieren werd jaren lang veel gejaagd. Stropers doodden de neushoorns, om hun hoorns te verkopen. 

Nu alleen twee oude vrouwtjes in leven zijn, lijkt het er dus op dat de soort echt zal uitsterven.

Youssef ging langs bij het Wereld Natuur Fonds, de organisatie die zich inzet voor bedreigde diersoorten.

Het voortbestaan van de diersoort hangt daarmee aan een zijden draadje en is nu geheel afhankelijk geworden van reageerbuisbevruchting.

Filmpje (engelstalig) + tekst

Wat weet je nu?

Filmpje (engels) + tekst + filmpje (nederlands)

Wat weet je nu?

Muggen en erfelijkheid

Een klein deel van de muggen is ongevoelig voor de insectenwerende stof DEET, die veel gebruikt wordt in beschermende kleding en sprays. Engelse wetenschappers ontdekten dat vrouwelijke muggen die eigenschap kunnen doorgeven aan hun nakomelingen. Zijn straks alle muggen ongevoelig voor DEET?

Insectenspray met DEET.

DEET is een chemische stof die vijftig jaar geleden werd ontdekt tijdens een screening van verschillende synthetische componenten. De stof bleek een insectenwerende werking te hebben en is zo uitgegroeid tot een van de meest effectieve en meest gebruikte middelen tegen muggen. Hoe DEET er precies voor zorgt dat muggen op een afstandje blijven, is nooit volledig achterhaald. Wel blijkt uit laboratoriumonderzoek dat een klein deel van de muggen zich nog steeds aangetrokken voelt tot een menselijke arm die behandeld is met de insectenwerende stof.

Muggen en erfelijkheid

Kruisingsexperiment

Engelse wetenschappers, onder leiding van biologe Linda Field, hebben uitgezocht waarom sommige muggen ongevoelig zijn voor DEET. Zij smeerden de arm van een proefpersoon in met insectenspray en keken welke insecten nog steeds in de buurt van de behandelde arm wilden komen. Op die manier selecteerden de Engelsen vrouwelijke muggen die zich niet door de insectenwerende stof laten tegenhouden. Met die vrouwtjes startten zij een kruisingsexperiment.

Voorafgaand aan het kruisingsexperiment was 13 procent van de totale muggenpopulatie in het laboratorium van Field ongevoelig voor DEET. 

De biologe liet ongevoelige vrouwtjes paren met mannetjes waarvan de gevoeligheid voor de insectenwerende stof niet bekend was. Zo steeg het aandeel ongevoelige muggen binnen één generatie tot meer dan 50 procent. Daaruit blijkt dat vrouwtjes die ongevoelig zijn voor DEET die eigenschap kunnen doorgeven aan hun nakomelingen. Waarschijnlijk is ongevoeligheid bij een kruising zelfs dominant, zo schrijven de Engelsen in vakblad PNAS.

Maak een of meer kruisingsschema's waarmee je dit bewijst!

Muggen en erfelijkheid

Actief selecteren

Zij bekeken ook waar de ongevoeligheid voor DEET precies vandaan komt. In de antennen van de mug liggen speciale zenuwcellen die sterk reageren op de insectenwerende stof. Als die zenuwcellen goed werken, kan de mug DEET detecteren, en blijft zij uit de buurt van een behandelde proefpersoon. Bij ongevoelige muggen werken de zenuwcellen niet of minder goed. Daardoor kan zo’n mug geen onderscheid maken tussen proefpersonen die zich wel en niet met insectenspray hebben ingesmeerd.

Ongevoeligheid voor DEET is een erfelijke en dominante eigenschap. 

Betekent dat dan dat alle muggen straks ongevoelig zijn en dat we het middeltje niet langer kunnen gebruiken? 

De Engelse wetenschappers denken dat het wel los zal lopen. De ongevoeligheid voor DEET stijgt alleen als je er actief op selecteert. In de natuur gebeurt dat niet. Daar zijn twee mogelijke verklaringen voor. Een dubbele kopie van het ongevoeligheidsgen zorgt wellicht voor dode nakomelingen en daarom heeft het gen niet de voorkeur. 

Het kan ook zo zijn dat niet alle muggen met een gen voor ongevoeligheid zich daadwerkelijk ongevoelig gedragen.

De Bajau

De Bajau, is een inheemse bevolkingsgroep in de Filippijnen, Maleisië en Indonesië.

De Bajau varen met kleine houten zeilschepen over de Zuidoost-Aziatische zee en leven van voedsel dat ze daar verzamelen, zoals vissen en zeevruchten. Ze heten ook wel zee-nomaden. Sommige duiken tot 70 meter diep, zonder duikuitrusting, alleen met gewichten en een houten duikbril. Een eerdere studie toonde aan dat ze dagelijks zo’n 5 uur onder water doorbrengen. Het volk leeft zo al meer dan duizend jaar.

Wetenschappers wilden weten of deze levensstijl veranderingen in de DNA had veroorzaakt. Ze analyseerden erfelijk materiaal van 43 Bajau in Indonesië en onderzochten de omvang van hun milt met echografie. Ze vergeleken dat met het DNA, en de echografie, van 33 mensen uit het Saluan-volk, dat vlakbij woont maar niet op zee leeft.

De Bajau

De Bajau hebben een lichamelijke oplossing om lang en diep onder water te kunnen verblijven.

De milt van de Bajau-mensen was gemiddeld ongeveer 50 procent groter dan die van de niet-duikende Saluans. 

Ze kunnen zo veel meer rode bloedlichaampjes opslaan. Als ze duiken en extra zuurstof nodig hebben, trekt de milt zich samen en drijft zo zijn zuurstofrijke bloed de bloedsomloop binnen, vermoeden de wetenschappers.

Een ander gen dat bij de Bajau aangepast blijkt, beïnvloedt de schildklier. Die produceert daardoor vermoedelijk meer van een hormoon dat de milt laat groeien. „Onze resultaten voegen nieuwe voorbeelden toe aan de lijst van opmerkelijke genetische aanpassingen die mensen hebben meegemaakt in de recente evolutionaire geschiedenis,” schreven de onderzoekers.

Duiken zonder perslucht begon in de jaren 90 een trendsport in Europa te worden. Maar artsen waarschuwen dat mensen er gezond voor moeten zijn, want het is vooral voor hart en bloedsomloop een grote belasting.

Zeldzame en rugvinloze bruinvis (1)

10 april 2018: Zeldzame en rugvinloze bruinvis in Chinese rivier blijkt aparte diersoort!

Genetica

Een genetische analyse laat zien hoe bruinvissen zich aan een leven in zoetwater hebben aangepast.

De Indische bruinvis die in de Chinese Jangtsekiang-rivier leeft, begint een aparte diersoort te worden. Dat schrijven Chinese, Australische en Amerikaanse wetenschappers deze week in Nature Communications. Tot nu toe dachten biologen dat deze bruinvissen een ondersoort waren van bruinvissen die in het zeewater leven.

Zeldzame en rugvinloze bruinvis (2)

Er leven nog ongeveer 1.000 Indische bruinvissen in de rivier die door China stroomt. Het zijn walvisachtigen, zo’n twee meter lang, met een bol voorhoofd en zonder rugvin. Hun aantal neemt steeds verder af, en het lijkt hoog tijd om deze dieren tegen uitsterven te beschermen.

De Jangtsekiang is met 6.380 kilometer de derde langste rivier ter wereld, na de Amazone in Zuid-Amerika en de Nijl in Afrika. Indische bruinvissen leven tot 1.600 km landinwaarts en in twee meren die aan de rivier gelegen zijn.

Behalve in de rivier leven er ook Indische bruinvissen in ondiepe Aziatische kustwateren, vanaf de Perzische Golf en India tot China en Japan. De algemene soortnaam voor deze bruinvissen in zee is Neophocaena phocaenoides. Met deze voormalige soortgenoten hebben de dieren in de Jangtsekiang zich al tienduizenden jaren niet meer voortgeplant.

Er zijn genoeg erfelijke verschillen om van een aparte soort te spreken. De onderzoekers stellen voor om de oude naam voor de rivierbruinvis, Neophocaena asiaeorientalis, te herstellen.

De genetici analyseerden het erfelijk materiaal van 49 Jangtsekiang bruinvissen die in de jaren 1979 tot 2009 op stranden zijn aangespoeld of per ongeluk in visnetten zijn gevangen. Hun lichamen zijn nog steeds geconserveerd in diepvriezers aan Nanjing Normal universiteit in China. De wetenschappers vergeleken de DNA-sequentie van deze dieren met die van Indische bruinvissen die in de Aziatische kustwateren leven.

Zeldzame en rugvinloze bruinvis (3)

Geïsoleerd

„Onze analyse toont aan dat de bruinvissen al duizenden jaren geen genen meer hebben uitgewisseld”, schrijven de wetenschappers. Uit hun berekeningen blijkt dat zich de Jangtsekiang-bruinvissen 5.000 tot 100.000 jaar geleden hebben afgesplitst van de zeewatersoort. Volgens de onderzoekers trokken hun voorouders vanuit de zee de rivier op en raakten geïsoleerd van hun soortgenoten, vermoedelijk door een daling van het zeeniveau waardoor misschien een landbrug tussen zee en rivier ontstond. Toen begonnen de dieren zich aan het leven in het zoetwater aan te passen.

De wetenschappers vonden verschillen tussen de zoet- en zoutwaterbruinvissen in specifieke genen. Die genen spelen vooral een rol bij de nierfunctie en de bloedsomloop: de genen coderen bijvoorbeeld eiwitten die belangrijk zijn voor het transport van ureum (het eindproduct van de eiwitstofwisseling). Ze reguleren ook hoeveel natrium, dus zout, die nieren opnemen en uitscheiden. Zoogdieren in rivieren zijn genoodzaakt zout te behouden terwijl zeewaterdieren er overvloed aan hebben. Dieren in de Jangtsekiang hebben veel last van watervervuiling door aan de rivier gelegen steden en industriegebieden. Het water uit de rivier is inmiddels niet meer drinkbaar. De constructie van de Drieklovendam, de grootste stuwdam ter wereld, verstoorde de natuurlijke stroom en leidde tot landverschuivingen. Bovendien vermindert overbevissing het voedselaanbod voor de bruinvis. 

Nieuwe kikkersoort ontdekt 

in Andesgebergte Colombia (maart 2016)

In het Colombiaanse Andesgebergte is een nieuwe kikkersoort ontdekt. De 'Pristimantis macrummendozai' werd door onderzoekers gevonden in het oosten van het berggebied en is te herkennen aan opvallende gele 'wenkbrauwen'.

De ontdekking van de soort 'plaatst Colombia

bij de vijf meest biodiverse landen in de wereld'.

Het beestje heeft een huid met vouwen 

die vocht vasthouden, de donkere kleur van zijn 

huid maakt dat hij voor prooien lastig te zien is

op de aardbodem.

De kikker werd aangetroffen op 3.500 meter hoogte in het Iguaque Merchan-reservaat. 

Het dier leeft in moerasgebied en de vrouwtjes leggen hun eitjes in de grond. 

Het is de tiende kikkersoort die ontdekt is op de grote hoogte van de oostelijke Andes.

De Nederlandse kikkeronderzoeker Pim Arntzen is niet onder de indruk van de ontdekking. 'Het is leuk, weer een nieuwe kikkersoort erbij, maar  in een land als Colombia zijn volgens hem nog veel soorten te ontdekken, 'als je maar diep genoeg de wouden en bergen in gaat.' 

Arntzen vermoedt dat de kikker op basis van zijn uiterlijke kenmerken als nieuwe soort is aangemerkt.  Ik wil niet laatdunkend zijn over deze ontdekking, maar als je als wetenschapper diep Colombia in reist, is de kans groot dat je veel meer soorten ontdekt.'

Erfelijkheid en/of evolutie: Nu jij......

Zoek op internet naar een interessant:

• Artikel
• Filmpje

Overleg eerst even, stuur daarna de link of het artikel naar de docent. Misschien komt jouw aandeel in deze les te staan!