Gratis
1 / 22
Lesduur is: 100 minIntroductie
Een les over aspecten van vormgeving (o.a. geluid), narratief (protagonist/antagonist) en context (de visie van de maker) van de korte film Gratis (2016) van Merijn Scholte Albers en Tobias Smeets. De leerdoelen van deze les staan beschreven onder 'voorbereiding en instructie'.
N.B. Je kunt deze les uitprinten via bovenstaande 'print'-knop. In de les kun je de begeleidende notities ook weergeven (let op: deze zijn dan ook zichtbaar voor de leerlingen.)
Ons advies is om bij deze les niet te werken met 'devices in de klas'. Je kunt dit uitzetten door het vinkje onderin het scherm van de lespresentatie te deactiveren.
Synopsis: Hoewel Ruud en Els al jaren vastgeroest zitten in bepaalde patronen, hebben ze aan één minuut genoeg om elkaar met geheel andere ogen te bekijken. Ruud mag namelijk gratis boodschappen doen en gratis is iets waar de doorgaans wat chagrijnige Els dol op is. Net als altijd deelt zij de bevelen uit en moet Ruud het vuile werk opknappen. Maar op het moment suprème, met een cameraploeg op zijn neus en een fanfareband in zijn oor, verloopt alles anders en is Els aan zet. En dat valt nog niet mee. Pijnlijke relatiekomedie in een supermarkt.
Instructies
De opdrachten kenmerken zich door natuurlijke differentiatie. Dit houdt in dat leerlingen op eigen niveau (onderdelen van) het probleem kunnen oplossen. Bij overleg zal discussie vaak noodzakelijk zijn.
Leerdoelen:
- De leerling kan verschillende vormgevingsaspecten (o.a. geluid) in film benoemen, herkennen en uitleggen.
- De leerling kan beeldmateriaal uit de film Gratis analyseren, interpreteren en zijn interpretatie beargumenteren
- De leerling kan basisprincipes (protagonist, antagonist) uit het narratief van een film analyseren.
- De leerling kan de visie van de maker in eigen woorden uitleggen en herleiden naar aspecten van vormgeving en narratief in de film 'Gratis'.
Onderdelen in deze les
Slide 1 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Slide 2 - Tekstslide
Vragen en opdrachten
- Er zijn kijk- en luistervragen, reflectievragen en extra opdrachten.
- Er zijn geen goede of foute antwoorden.
- Je kunt kiezen voor verschillende werkvormen: individueel, in groepjes of klassikaal.
- N.B.: Ons advies is om bij deze les niet te werken met 'devices in de klas'. Je kunt dit uitzetten door het vinkje onderin het scherm van de lespresentatie te deactiveren.
Slide 3 - Tekstslide
Instructie voorafgaand aan het kijken
Leerlingen gaan kijken naar de korte film Gratis van regisseurs en scenarioschrijvers Merijn Scholte Albers en Tobias Smeets.
De film heeft een Gouden Kalf gewonnen voor beste korte film.
Na het kijken van de film onderzoeken leerlingen op welke manier de filmmakers het verhaal in beeld hebben gebracht en praten we over de keuzes die er zijn gemaakt op het gebied van verhaal en vormgeving.
Als ze willen mogen ze alvast observaties opschrijven: wat valt ze op?
Slide 4 - Video
Film Gratis, Merijn Scholte Albers & Tobias Smeets, 8 minuten
Bekijken van de film in zijn geheel.
Slide 5 - Tekstslide
Filmervaring
Er zijn geen goede of foute antwoorden.
Leerlingen vertellen in het kort wat ze van de film vonden en welk gevoel de film hen gaf.
Kunnen ze uitleggen waarom?
Slide 6 - Tekstslide
Samenvatting van het verhaal
Laat leerlingen het verhaal van Gratis in eigen woorden samenvatten.
Slide 7 - Tekstslide
De regisseur(s) van Gratis vertellen over de film
Leerlingen luisteren naar een radio-interview met regisseur en scenarioschrijver Merijn Scholte Albers.
In dit interview vertelt Merijn wat voor soort films hij het liefste maakt en waarom.
(Merijn staat links op de foto, rechts is Tobias Smeets.)
Slide 8 - Tekstslide
Geluidsfragment tussen 13:45-15:27
Slide 9 - Tekstslide
De visie van de regisseur
Vraag aan leerlingen: hoe zouden zij de visie van Merijn Scholte Albers samenvatten?
(Mogelijk antwoord: typisch Hollandse situaties en personages laten zien, hij houdt van droogkomische humor, en typisch Hollandse lulligheid, doe maar gewoon dan doe je al gek genoeg.)
Slide 10 - Tekstslide
Film terugkijken en letten op aspecten
De leerlingen kijken nu een aantal scènes terug.
Bij iedere scène letten ze op een bepaald aspect van filmische vormgeving of het narratief.
Zo onderzoeken ze op welke manier de filmmakers hun komische visie hebben vormgegeven in beeld en geluid.
Slide 11 - Tekstslide
Opdracht 1. Film terugkijken: let op vormgeving (geluid)
De leerlingen kijken de openingsscène terug. Ze letten op de manier waarop de filmmakers o.a. met geluid (muziek, omgevingsgeluid en dialoog) bepaalde karaktereigenschappen van het personage Els hebben vormgegeven.
Slide 12 - Video
Opdracht 1. Terugkijken: let op filmische vormgeving (geluid)
scène van 0:00-0:59
Slide 13 - Tekstslide
Opdracht 1. Film terugkijken: let op filmische vormgeving (geluid)
Er zijn geen goede en foute antwoorden, maar zoiets als:
- Els is heel erg gefocust op geld besparen. Dit zie je niet alleen terug in de geconcentreerde blik van de actrice bij het knippen van de kortingsbonnen maar hoor je ook in de muziek / het geluid.
- Eerst horen we alleen (bossanova-)muziek (die van buiten de scène lijkt te komen) en het zorgvuldige geknip van de schaar.
- Maar als Ruud op het raam klopt wordt de muziek zachter en blijkt de muziek uit de radio komen, dus uit de scène zelf.
- Door dit 'spel' met het geluid spelen de filmmakers op subtiele wijze en heel filmische wijze met het vertelperspectief : eerst ben je als kijker als het ware 'in het hoofd' van Els, met niets anders dan muziek en het knippen van de schaar als geluiden.
- Als Ruud op het raam klopt wordt je als kijker net als Els als het ware 'uit het moment' getrokken en kijk je in een keer van een afstand naar de personages.)
- Zodra Els het woord 'gratis' hoort, hoor je muziek met een snel ritme: weer benadrukt het gebruik van het soort muziek hoezeer Els gefocust is op geld besparen.
Slide 14 - Tekstslide
Extra opdracht: Verander de soundtrack
In de openingsscène wordt op een subtiele manier met geluid en muziek een personage en een situatie neergezet.
Leerlingen kiezen (b.v. door middel van muziek op hun telefoon) een muziekje uit dat zij vinden passen bij het personage Els.
Speel de openingsscène nog een keer af met het door leerlingen gekozen muziekje.
Verandert het muziekje hoe je de scène beleeft? Hoe?
Verandert het muziekje hoe je als kijker naar het personage Els kijkt? Hoe dan?
Slide 15 - Tekstslide
Opdracht 2. Film terugkijken: let op narratief (protagonist)
Leerlingen kijken een tweede scène terug.
Deze keer gaan ze letten op welke rol personages spelen in het verloop van een verhaal.
Meerdere antwoorden zijn goed, maar zoiets als:
Els is de protagonist: de kijker krijgt bij het begin een inkijkje in haar karakter. Het verhaal draait vooral om haar en haar ultieme doel: besparen en winnen.
0
Slide 16 - Video
Opdracht 2. Terugkijken: let op narratief (protagonist).
Slide 17 - Tekstslide
Opdracht 3. Terugkijken: let op narratief (antagonist)
Leerlingen kijken een derde scène terug.
Deze keer letten ze op wie de antagonist is.
Wat zou het doel zijn van de antagonist? Waaraan zie of hoor je dat?
Meerdere antwoorden zijn goed, maar zoiets als:
De manager is duidelijk de antagonist, hij werkt Els echt tegen, legt haar obstakels op zoals bij de stopwatch en het mandje. Zijn doel zou kunnen zijn te voorkomen dat Els en Ruud te veel gratis boodschappen meenemen uit zijn winkel.
Ruud kun je zien als iemand die de protagonist helpt, maar misschien ook als antagonist: hij wil zijn vrouw helpen en steunen, maar is het ook wel een beetje zat om telkens door haar te worden afgebrand. In dat opzicht werkt hij haar ook wel tegen.
0
Slide 18 - Video
Opdracht 3. Terugkijken: let op narratief (antagonist).
Slide 19 - Tekstslide
Opdracht 4. Film terugkijken: let op een zelfgekozen aspect
Leerlingen kiezen al dan niet individueel een aspect en kijken het laatste deel van de film terug. Hoe komt de visie van de regisseur naar voren door middel van het aspect dat ze gekozen hebben?
Alle antwoorden zijn goed, maar o.a.
Aspect geluid/muziek: het snelle muziekje wanneer Els gaat winkelen versterkt haar innerlijke onrust en focus op winnen en besparen.
Aspect camera: de camera zit bij het 1 minuut winkelen heel dicht op haar huid / ze is van dichtbij, van onderen gefilmd, we leven echt met haar mee.
0
Slide 20 - Video
Opdracht 5. Terugkijken: let op een zelfgekozen aspect.
Slide 21 - Tekstslide
Afsluiten les
In welke opzichten is Gratis een 'typisch Hollandse' film? Wat is er typisch Hollands aan?
Vind je dat de film erin geslaagd is om op een droogkomische manier de typische Hollandse lulligheid weer te geven? Waarom wel? Waarom niet?
Slide 22 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies