Les 11 en 12: chronologische volgorde

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo b, k
• Leerjaar 3

Chronologische volgorde les 1

Wat betekent dat?

DOEL VAN DE LES

• Je leert het verschil tussen verteltijd en vertelde tijd.
• Je weet wat chronologisch betekent.

Tijd in verhalen 

1. De tijd waarin een verhaal zich afspeelt.
2. De vertelde tijd binnen een verhaal (chronologisch of juist niet. 

In welke tijdsperiode speelt het verhaal zich af?

Er zijn verschillende manieren hoe een schrijver kan laten zien in welke tijd het verhaal speelt

• 1) Door een jaartal te noemen. 
• 2) Door bekende personen van vroeger in het verhaal te laten voorkomen. 
• 3) Door te vertellen over bekende gebeurtenissen uit het verleden. 
• 4) Door te vertellen over gebruiken, gewoontes, voorwerpen, kleding en eten uit de tijd van het verhaal. 

 

Virginia schoof haar mobiel over de tafel naar Jill en liet 

het filmpje afspelen. Het gehuil van het jongetje, het 

geschreeuw van de hooligans, het roepen van de angstige 

treinpassagiers, zelfs het geluid van iemand die werd 

geslagen, klonk blikkerig door de keuken. 

Jill staarde naar het schermpje. ‘Heb jij ook gefilmd …’ 

begon ze. 

Ze viel stil, legde haar sigaret weg op de rand van de 

asbak, boog zich dieper over het kleine scherm, en tuurde 

ingespannen. Aan het verstrakken van haar kaken zag Virginia 

dat ze hem herkende. Haar Tonny. Tonny de hooligan, die 

zijn zoon toeknikte, terwijl die een conducteur bijna 

doodtrapte. 

In welke tijd speelt dit verhaal zich af? Waaraan zie je dit?

Eva probeert op de wekker te kijken. Ze schrikt van stemmen op straat.

‘Daar … daar gaan ze. Allemaal Duitse vliegtuigen!’ roept iemand.

‘Het is zover!’ klinkt een vrouwenstem. ‘Mijn God, het is zover. We zijn verloren!’

De slaapkamerdeur gaat open. Daar staan papa en mama, hand in hand.

‘Lieve schatten. Het is oorlog. De Duitsers zijn vannacht Nederland binnengevallen.

Tien mei is het. Bijna Pinksteren.’ Papa heeft tranen in zijn ogen.

‘Hoor, onweer’, zegt Lisa die nu ook wakker is.

‘Oorlog’, fluistert papa. ‘Dit is het grootste onweer dat we ooit zullen meemaken.’

In welke tijd speelt dit verhaal zich af? Waaraan zie je dit?

Aan de slag

Zet op het werkblad de zinnen in de juiste volgorde

Maximaal 10 minuten

De tijd die voorbij gaat kan ook belangrijk zijn.

Een verhaal kan gaan over 1 dag van 7:00 uur 's morgens tot 23:00 uur 's avonds. De tijd die voorbij gaat is dan 16 uren. 

De schrijver  geeft aanwijzingen over de tijd die voorbij gaat.

 Hij vertelt bijvoorbeeld of het ochtend is, of avond. Of hoe laat het is. Of het een week later is, of hij noemt een maand of een leeftijd van een persoon. 

Vertelde Tijd

• Chronologisch - op volgorde. 
• Niet chronologisch: Je springt heen en weer in de tijd.

Dit filmpje duurde 4 minuten en 22 seconden, hoelang zou dit verhaal in werkelijkheid duren ?

Wat is de vertelde tijd?

1. De tijd die nodig is om een verhaal te lezen.
2. Het aantal pagina's.
3. De tijd die in het verhaal voorbijgaat.
4. Een jaar.

Wat is de vertelde tijd van het verhaal?

1. 1940-1945
2. 103 blz.

Les 2

De vertelde tijd in een verhaal is:

1. de tijd die in een verhaal verstrijkt
2. de tijd die je erover doet om het verhaal te lezen
3. het aantal bladzijdes
4. hetzelfde als de verteltijd

De hoofdpersoon maakt een ontwikkeling door. 

Hebben de personages telefoons?

Speelt het verhaal zich af op een school?

Tijd

Ruimte

Personages

Opfrissen begrippen verhaalanalyse

Verteltijd

Vertelde tijd

De tijd die het kost om een verhaal (voor) te lezen (aantal blz.)

De totale tijd die binnen het verhaal verstrijkt (1 jaar, 2 maanden enz.)

Boekje 

Maak opdracht 4 van bladzijde 134. Alleen punt 1 maken van deze opdracht.

Inleveren via Teams of via de mail

Vertelperspectief

Als je een verhaal leest, bekijk je alles vanuit een bepaald persoon = vertelperspectief.

- Ik-perspectief = alles door een persoon in de ik-vorm

- Hij/zij-perspectief = alles door een persoon in de hij/zij-vorm

Ik-perspectief

Als alles wordt verteld door een persoon in de ik-vorm, is er een ik-perspectief. 

Vooral bij het ik-perspectief kun je zo goed meeleven met de hoofdpersoon, dat het bijna lijkt alsof jij zelf de hoofdpersoon bent. 

hij-/zij-perspectief: 

Als de gebeurtenissen heel nadrukkelijk gaan over een bepaalde persoon en worden verteld in de hij- of zij-vorm is er een hij-/zij-perspectief. 

Welk vertelperspectief?

Welk vertelperspectief?

1. Ik- perspectief
2. Hij-/zij- perspectief

https://youtu.be/8vC0s-CC7vU?si=E3AikFJVge6Hiu30

Als je een samenvatting maakt van een film of een boek is het handig tussendoor wat aantekeningen te maken met behulp van de 5W+H-vragen. Zet vooraf wat vragen op papier die je om het hoofdstuk of om de 5 a 10 minuten film kort invult. De antwoorden kun je na het lezen of kijken gebruiken om korte stukjes tekst mee te maken.

Lesdoelen behaald? 

aan het einde van deze les:

- kun je beredeneren in welke tijd een verhaal zich afspeelt. 

- kun je beredeneren in hoeveel tijd er in een verhaal voorbij gaat.