VzVee - les 2 - anatomie - gezonde koe - start organen

• Melkveehouderij
• MBO
• Studiejaar 1

VzVee - anatomie - gezonde koe - start organen

Verzorgen van Vee

Leerjaar 1

Docent: Marloes de Rooij

Onderdeel: buikorganen, hersenen

Deze les

LessonUp account aanmaken!

Anatomie herhalen

Hoe je een zieke koe herkent aan haar uiterlijk, gedrag en meetwaardes

Start met organen in de borstholte

Anatomie herhalen

Onderdelen van de koe

Zieke koe - opdracht

Tweetallen

10-15 minuten

Vul zo veel mogelijk in! 

Wat zie je?

Ben je klaar? Dan doe je stil wat voor jezelf!

Daarna: Nabespreken!

ook afwijkende waarden mee pakken

Door naar: 

Organen 

Orgaansystemen

Noem eens zo veel mogelijk organen van de koe

Wat is het grootste orgaan van de koe?

1. De pens
2. De huid
3. De darmen
4. De longen

De huid

Grootste orgaan

Bescherming van het lichaam tegen invloeden van buitenaf!

Zoals: Uitdroging, stoten, infecties

Zorgen dat nuttige stoffen het lichaam niet verlaten --> zoals water!

Handhaven lichaamstemperatuur

Slijmvliezen

Dunne laag cellen die slijm produceren

Beschermen tegen mogelijke indringers

Wat zitten slijmvliezen? 

Stel, ze zijn geïrriteerd (bv door uitdroging of irriterende stoffen als ammoniak), hoe zien ze er dan uit?

Skelet en bespiering

Geeft vorm en steun aan het lichaam

Zorgt voor bescherming organen

Skelet is aanhechtingsplaats voor spieren

Beenmerg maakt bloedcellen

Botten zijn opslagplaats voor mineralen

Orgaansystemen

Ziektes worden vaak ingedeeld via orgaansystemen. 

Opdracht in tweetallen:

10 minuten

Welke 6 orgaansystemen 

kennen we?

Maak de opdracht op Its Learning 

Orgaansystemen

Borstholte

Middenrif

Buikholte

Borstholte

Hart

Longen

Hart

50-80 slagen per minuut

Waar ligt het hart van de koe? 

https://www.youtube.com/watch?v=fXQTeS8f9wY

Hart

Pompt het bloed door bloedvaten: 

- Kleine circulatie --> Naar de longen --> gaat O2 arm naar toe, komt O2 rijk terug

- Grote circulatie --> naar het lichaam --> gaat O2 rijk naar toe, komt O2 arm terug

• Transport voedingsstoffen, zuurstof, afvalstoffen, afweerstoffen, hormonen
• Temperatuursregeling
• Afweer en bloedstolling

Problemen? 

Hart 

Opdracht in 2-tallen

5 min

Welke problemen ken je m.b.t. het hart?

Luchtwegen

Voorste luchtwegen: 

- Neus, keel, luchtpijp

Diepe luchtwegen: 

- Bronchiën, longblaasjes

Ademhaling: 10-30x per minuut

Zuurstof wordt uit de lucht opgenomen O2 ​

Koolstofdioxide CO2 en water aan lucht H2O teruggegeven 

https://www.youtube.com/watch?v=4vCnpkwcr1Y

Longen 

Opdracht in 2-tallen

5 min

Welke problemen ken je m.b.t. het longen?

Maagdarmkanaal

Opdracht 1: 

2-tallen

Beschrijf welke weg voer aflegt vanaf dat de koe een hap neemt tot dat ze het weer uit poept

10 minuten

Stelling 1: Het hart lijkt qua bouw en werking precies op dat van een mens

1. ja
2. nee

Stelling 1: De longen lijken qua bouw en werking precies op dat van een mens

1. ja
2. nee

De veroorzaker van menig hartklepontsteking is de wrangbacterie. Hoe komt deze het lichaam binnen?

1. via een wondje
2. via de slijmvliezen
3. via de spenen
4. alle antwoorden zijn mogelijk

De veroorzaker van menig hartklepontsteking is de wrangbacterie. Wat kan een gevolg zijn van een infectie met deze bacterie?

1. De koe gaat ineens veel meer vreten
2. De koe verwerpt haar kalf
3. De koe krijgt heel erg diarree

Normaalwaarden

Let op: 

Temperatuur!

NUKA, pasgeboren kalf,  met >39,5 = afwijkend!

Lerenoverveehouderij.nl zegt dat dit kalf tot 40,5 graden mag hebben --> Ben ik het echt niet mee eens!

Maagdarmkanaal

Opdracht 1: 

2-tallen

Beschrijf welke weg voer aflegt vanaf dat de koe een hap neemt tot dat ze het weer uit poept

10 minuten

Maagdarmkanaal

Opdracht 2: 

2-tallen

10 minuten: Verbind het juiste orgaan met de juiste beschrijving van de functie van dit orgaan.

Klaar? even wat voor jezelf doen 

Nabespreken: klassikaal

PeNiBeL - PaiNtBaL

Volgorde magen: 

1. Pens
2. Netmaag
3. Boekmaag
4. Lebmaag

Pens

Enorm vat: 180-200 l​

Pensflora: bacteriën, schimmels, protozoën​

Breken opgegeten en herkauwde ruwvoer af tot kleine bestanddelen = fermentatie: Gas, vluchtige vetzuren (=energie voor de koe) ontstaan ​

https://roodbontpublishers.nl/dairy/cattlefeeding/NL/1/index.html​

https://www.youtube.com/watch?v=C91bTzF7bSM (fistel)​

Volle pens prikkelt de penswand --> trekt samen (2-3x/min) 

Netmaag

Past 6-10 L in​

Lijkt op een net​

Wordt bepaald welk voer door mag naar de boekmaag, wat nog herkauwd moet worden of terug moet naar de pens​

​

Hier ligt de magneet! ​

In de netmaag blijven scherpe dingen in het voer vaak hangen --> scherp-in

Boekmaag

Zo groot als voetbal --> 7-18 liter​

Grote vellen --> enorm oppervlak!​

Tot wel 5 m2​

Neemt water, vluchtige vetzuren en mineralen op (Mg, K, N)​

Dunne en dikke fractie wordt van elkaar gescheiden

Lebmaag

Inhoud van 10-20 L​

Ligt op de bodem van de buik​

Vergelijkbaar met echte maag mens​

Wordt zoutzuur gemaakt--> pH verlaagd! ​

Tot pH 2-3​

Doden van pensflora --> komt microbieel eiwit vrij​

Aanmaak pepsine --> is een enzym dat eiwit in voer afbreekt

FIlmpje rollen steken 

FIlmpje laprascopie

Lever en galblaas

Lever ligt rechts grotendeels hoog onder de ribwand​

Lever produceert gal --> wordt opgeslagen in galblaas​

Zorgt voor afbraak van vet --> wordt verdeeld in kleine druppels​

Kan daardoor beter verteerd worden door enzymen​

Lever zorgt voor handhaving bloedsuikerspiegel ​

Lever zorgt voor afbraak medicijnen en andere gifstoffen

Alvleesklier

Produceert alvleessap -->  zitten verteringsenzymen​

Trypsine: breekt eiwit af​

Amylase: breekt koolhydraten af​

Lipase: breekt vet af​

Kan koe de stoffen beter opnemen in het bloed​

Maakt ook insuline aan --> zodat bloedsuikergehalte en het transport van glucose naar lichaamscellen geregeld wordt 

Dunne darm

Lengte 40-45 meter​

Aan de rechterkant van de koe, tegen de pens aan​

1e deel (12-vingerige darm): afbraak voedingstoffen door alvleessap en galvloeistof​

Ook afgifte bicarbonaat -->  pH omhoog naar 6​

Blijft darmflora leven!​

2e deel: opname voedingsstoffen door darmwand en afgegeven aan bloedbaan​

Oppervlak darmwand sterk vergroot door darmvlokken

Dikke darm

Opname van water​

Indikken van mest​

Fermentatie --> om laatst overgebleven voedingsstoffen af te breken​

Vluchtige vetzuren worden opgenomen in het bloed via de darmwand​

​

Blinde darm​

Opslag en fermentatie

Endeldarm

Restant voedsel dat niet meer verteerbaar is, wordt hier opgeslagen​

Via anus er uit als mest

Opdracht 3

In tweetallen​

10 minuten​

​

Zoek uit hoe lang het duurt vanaf het moment dat een koe een hap gras neemt totdat hij het uit poept ​

Bedenk waar dit vanaf hangt​

​

Daarna: klassikaal bespreken

BPV opdracht - gezondheidscontrole

Denken jullie aan deze opdracht? 

Te vinden op de its learning --> Biologie dier 1 --> verzorgen vee

Inleverdatum zie 18 oktober 

Deze les - gebruikte bronnen

https://roodbontpublishers.nl/dairy/cattlehealth/NL/1/page156470.html

https://edepot.wur.nl/475154

Gebruik dit ook tijdens je huiswerk en de voorbereiding op de voortgangstoets! Dit is je lesstof voor deze les!

BPV opdracht - gezondheidscontrole

Uitleg BPV opdracht - vorige week al genoemd

Huiswerk

Maak het huiswerk dat op de ELO staat, voor de volgende les inleveren. 

In het bestand staat ook waar je de informatie kunt vinden. 

Deze les - gebruikte bronnen

https://roodbontpublishers.nl/dairy/cattlehealth/NL/1/page156470.html

https://edepot.wur.nl/475154

Gebruik dit ook tijdens je huiswerk en de voorbereiding op de voortgangstoets! Dit is je lesstof voor deze les!