VzVee - dierziekten - zieke koe - IBR, BVD, para, salmonella, lepto

• Melkveehouderij
• MBO
• Studiejaar 1

VzVee - dierziekten - zieke koe - statussen

Verzorgen van Vee

Onderwerp: Dierziekten

Docent: Marloes de Rooij

Zieke koe

Opdracht in 2-tallen --> 10 minuten

Je praat zachtjes!

Maak samen een wordcloud over de zieke koe en schrijf zo veel mogelijk dingen op! 

Zieke koe

Kenmerken!

Wat moet je er mee? 

Kan het wachten? 

DIERENWELZIJN!

5 vrijheden van Brambell:

Vrij van dorst, honger en onjuiste voeding.

Vrij van fysiek en thermaal ongerief. 

Vrij van pijn, verwonding en ziektes. 

Vrij van angst en chronische stress. 

Vrij om natuurlijk gedrag te vertonen.

Diergezondheidsstatussen

Er komt zo een open vraag. 

Tijdens deze vraag is iedereen stil! 

Je beantwoord de vraag zelf!

Voor welke 5 ziekten heeft een melkveebedrijf (met koeien) een officiële status? Noem ze alle 5!

5 ziektes!

1. BVD
2. IBR
3. Paratuberculose
4. Salmonella
5. Leptospirose 

Opdracht

In tweetallen

Tabel invullen over de 5 dierziekten

Gebruik de website van de Gezondheidsdienst voor Dieren als bron!

Doe ieder onderwerp samen! Zoek samen!

30 minuten!

Zoönosen

Wel:

- Salmonella

- Leptospirose

Mogelijk:

- Paratbc

Niet:

- IBR

- BVD

Wel vaccineren

IBR

- vanaf 3 maanden leeftijd

- bij uitbraak (neus/spier)

- Ieder half jaar --> bij besmetting

- Ieder jaar --> ter preventie/verzekering

BVD

- vanaf 8 maanden leeftijd

- bij voorkeur voor de dracht! 

- Elk half jaar --> bij actieve besmetting

- Elk jaar of voor dracht --> ter preventie/verzekering

Niet vaccineren

ParaTBC

- wel bij geiten!

- Niet geregistreerd voor koeien

Salmonella

- Wel bij varkens!

- Niet dezelfde stam als bij koeien

Leptospirose

- Wel bij hond/kat!

De andere punten

Komen aan bod als we de ziekte bespreken!

Salmonella is een .....

1. virus
2. bacterie
3. schimmel
4. parasiet

IBR is een .....

1. virus
2. bacterie
3. schimmel
4. parasiet

Leptospira is een .....

1. virus
2. bacterie
3. schimmel
4. parasiet

BVD is een .....

1. virus
2. bacterie
3. schimmel
4. parasiet

Paratuberculose is een .....

1. virus
2. bacterie
3. schimmel
4. parasiet

Vragen tot nu toe?

Door met virusziekten

BVD 

IBR

Overige virusziekten andere les

BVD

Belangrijkste boodschap:

EEN BVD DRAGER WORDT GEBOREN!

Een dier dat al geboren is, wordt NOOIT meer een BVD-DRAGER!

BVD

Bovine virus diarree virus

Infectie witte bloedcellen --> weerstandsdaling!

Geeft daardoor alle mogelijke verschijnselen!

Komt voor op 10-20% van de melkveebedrijven

Infectie

Opname via neus/mond

Vermenigvuldigen in organen

ernst verschijnselen: mild tot ernstig

Soms zie je niets of vage klachten

Statussen

Verdacht - onverdacht - vrij

BVD-vrij (route intake virus, bewaking jongvee antistoffen)

BVD-vrij (route oorbiopten)

BVD-vrij (route jongvee antistoffen)

BVD-vrij (route tankmelk)

Risicofactoren

Aanvoer van dieren

Aankoop drachtige dieren

Gezamelijk jongvee-opfok/uitscharen

Over-de-draadcontact

Bezoek aan (niet-vrije) keuringen en shows

Behandeling

Niet mogelijk

Ondersteunend 

Drager sterft in 90% van de gevallen binnen 2 jaar na geboorte! Wordt erg ziek!

Salmonella is een .....

1. virus
2. bacterie
3. schimmel
4. parasiet

IBR is een .....

1. virus
2. bacterie
3. schimmel
4. parasiet

Leptospira is een .....

1. virus
2. bacterie
3. schimmel
4. parasiet

BVD is een .....

1. virus
2. bacterie
3. schimmel
4. parasiet

Paratuberculose is een .....

1. virus
2. bacterie
3. schimmel
4. parasiet

Hoe komt het dat je wat vage verschijnselen ziet bij koeien die een bvd infectie doormaken?

1. BVD gaat naar de hersenen
2. BVD pakt de witte bloedcellen aan waardoor die minder goed werken
3. BVD verspreid zich via de longen

Hoe ontstaan dragers bij BVD?

1. Zodra een dier bvd door maakt, is het een drager
2. Als kalveren BVD doormaken, worden het dragers
3. Dragers worden alleen geboren

IBR

Infectieuze bovine rhinotracheitis

Ontsteking voorste luchtwegen bij koeien

(soms ook penis, schede)

Abortus - IBR

Komt regelmatig voor

Kan tot 100 dagen na de infectie zijn!

Dus een koe die verwerpt vanwege IBR is al lang positief op IBR

Dragers

Koe die IBR doormaakt --> 

LEVENSLANG drager!

Ziekte is als koortslip (herpesvirus) 

Kalf in baarmoeder = meestal geen drager

Vaccineren

Goed te doen 

Besmet bedrijf --> 2x per jaar vanaf 3 maand

Onverdacht/vrij bedrijf --> 1x per jaar

Antistoffen tgv vaccin niet te zien in TANKMELK

Onderzoek - acuut stadium

Heb jij een koe die je verdenkt op acuut IBR? 

Dierenarts bellen --> Neusswab laten nemen

Vanmiddag nog opsturen naar de GD in Deventer

Morgen uitslag --> Positief? Dan noodvaccinatie -->

In de neus alle koeien >3 maand vaccineren!

Heb je lokale bescherming binnen 4 dagen!

Onderzoek

Tankmelk --> Slaat om bij 10% positieve koeien in de tank

Bloedonderzoek --> antistoffen

Vrij worden? 

2 jr tankmelk onverdacht + alle koeien >6jr bloedtappen --> is een koe positief --> AFVOER!

Voorkomen

• Niet aankopen 
• Vrije dieren aankopen --> let op: kunnen op de veewagen nog besmet raken
• Virus kan zich via lucht/materialen verspreiden! 

Hoe ontstaat een drager bij IBR?

1. Na infectie altijd een drager
2. In de baarmoeder altijd een drager
3. Sommige koeien blijven drager na infectie

Welke verschijnselen zie je bij een IBR infectie?

1. Diarree
2. Ontsteking voorste luchtwegen
3. Uierontsteking

Paratuberculose

Paratuberculose

Chronische ongeneselijke darmontsteking door bacterie. 

Hele lange incubatietijd van minimaal 1,5 jaar tot wel 10 jaar of misschien langer. 

Ook geiten zijn erg gevoelig, die mogen wel gevaccineerd worden. Koeien mogen NIET gevaccineerd worden!

Paratuberculose

Koe krijgt na incubatietijd eerst:

- Vermageren ondanks goede eetlust, melkproductie blijft gelijk

Daarna:

- Mest wordt steeds dunner, belletjes op de mest, koe valt verder af, melkproductie zakt

Afvoeren? Of euthanasie!

Paratuberculose

3 statussen: 

- A --> elke twee jaar wordt individueel melkonderzoek van iedere op dat moment melkgevende koe gedaan. Indien hier geen dier wordt aangetoond, houdt het bedrijf status A

- B --> Elk jaar wordt individueel melkonderzoek gedaan, daarbij is de laatste keer minimaal 1 dier positief bevonden. Dit dier moet binnen 8 weken afgevoerd zijn, tenzij het mestonderzoek wat je kunt doen nadat de melk positief is, negatief is, dan mag de koe blijven lopen en houdt het bedrijf status B tot de volgende monstername

- C --> Het bedrijf heeft een positief dier NIET binnen 8 weken afgevoerd. De melkfabriek kan dan sancties ondernemen. 

Paratuberculose

Overleeft ongeveer 1 jaar in stof! Daarom erg moeilijk van je bedrijf te krijgen. 
Advies om dochters van positieve koeien (zeker het laatste geboren kalf voor positieve uitslag) af te voeren. 

Positieve dieren echt afvoeren, want dit is zeer nadelig voor het dierenwelzijn --> koeien geven nog lang veel melk en zorgen voor het kalf indien drachtig, maar ondertussen slijt de koe wel heel erg en krijgt ze steeds ergere diarree. 

Salmonella

Salmonella

Bacterie --> ZOONOSE!

Komt binnen via besmet water of ongedierte meestal. 

Kan zonder symptomen verlopen, maar koeien en kalveren kunnen hier ook erg ziek van worden, zelfs tot sterfte. 

Koeien: Darmontsteking, productiedaling, hoge koorts, abortus. 

Kalveren: Ook diarree en koorts, maar kan ook gewrichtsontsteking en longontsteking geven. 

Salmonella

Drie keer per jaar wordt de tank onderzocht op aanwezigheid van antistoffen tegen salmonella: in feb, jun, okt.

3 statussen: 

- Niveau 1: bij de laatste 5 tankmelkonderzoeken geen positieve tank

- Niveau 2: Bij de laatste 5 tankonderzoeken 2-3 positieve tanken

- Niveau 3: bij de laatste 5 tankonderzoeken 4-5 positieve tanken

Salmonella

Drie opties als een koe salmonella doormaakt: 

- Ze geneest en houdt gedurende 6 maanden antistoffen in haar lijf

- Ze wordt een actieve drager en scheidt continu salmonella uit

- Ze wordt een latente drager en scheidt zo nu en dan salmonella uit --> Deze dragers zijn lastig op te sporen!

Bij positief bedrijf: Dragers opsporen, niet koeien weiden binnen 3 maanden na mest uit rijden (geen zomerstalvoedering), niet uit de sloot drinken, hygiene maatregelen. 

Leptospirose

Leptospirose

Bacteriële infectie - ZOONOSE!

Verschijnselen bij de koe: Productiedaling, mastitis aan meerdere kwartieren, orgaanfalen, verwerpen meestal in de laatste maanden van de dracht. 

Bacterie komt in de nieren en blijft daar --> wordt uitgescheiden via urine.

Koe is levenslang drager. Gaat uitscheiden bij bv stress. 

Komt binnen via besmette urine van aangedane (vaak aangekochte) dieren, of ongedierte zoals ratten!

Leptospirose

In principe is ieder bedrijf vrij, tenzij een positief dier is aangekocht. Heel klein percentage van de NL bedrijven maakt leptospirose mee. .

Onderzoek via de tank drie keer per jaar

Bij de mens: Melkerskoorts (griepachtige verschijnselen)

Wat voor ziekte is paratuberculose?

1. Een ongeneeslijke mastitis
2. Een ongeneeslijke darmontsteking
3. Een ongeneeslijke longontsteking
4. Een acute darmontsteking

Voor welke bacterieziekte heeft een bedrijf status n1, n2 of n3?

1. Leptospirose
2. Salmonella
3. Paratuberculose

Tegen welke van onderstaande ziekten mag je vaccineren bij koeien?

1. Leptospirose
2. Salmonella
3. Pararuberculose
4. IBR

Wat zegt het als een veehouder status C heeft voor paratuberculose?

1. Dan zijn er geen besmette dieren op het bedrijf
2. Dan waren er besmette dieren, maar tijdig afgevoerd
3. Dan zijn er besmette dieren aanwezig die niet zijn afgevoerd
4. Deze status bestaat niet

Welke ziekte wordt overdragen via besmette urine?

1. Leptospirose
2. Salmonella
3. Paratuberculose

Bij welke ziekte kan een koe ook genezen ipv een drager worden?

1. Salmonella
2. IBR
3. Paratuberculose

Welke bacterie overleeft in de nieren van koeien?

1. Leptospirose
2. Salmonella
3. Paratuberculose

Welke bacterieziekte heeft over het algemeen de langste incubatietijd ?

1. Leptospirose
2. Salmonella
3. Paratuberculose

Hoe wordt de ziekte genoemd die veehouders kunnen krijgen van koeien die leptospirose hebben?

1. Q-koorts
2. Ziekte van Crohn
3. Ziekte van Lyme
4. Melkerskoorts

Indien jij als veehouder status A hebt voor paratuberculose, hoe vaak wordt er dan individueel melkonderzoek gedaan voor paratuberculose?

1. eens per jaar
2. eens per twee jaar
3. helemaal niet

Indien een koe IBR heeft gehad, dan ...

1. Blijft zij levenslang drager
2. kan zij drager worden, maar dat hoeft niet
3. Herstelt zij en wordt ze geen drager

Indien een koe een besmetting met BVD doormaakt, dan ....

1. blijft zij virusdrager
2. blijft zij antistoffen positief, maar scheidt ze geen virus meer uit na een tijdje
3. Wordt ze weer helemaal negatief, ook geen antistoffen meer

Welk van de onderstaande verschijnselen zie je bij een acute IBR infectie?

1. Baarmoederontsteking
2. Gewrichtsontsteking
3. Vieze neusuitvloeiing
4. Uierontsteking

Hoe kun je het snelst uitvinden of een koe klinisch/acuut IBR heeft?

1. Melk onderzoek
2. Mest onderzoek
3. neusswab nemen
4. Bloedtappen

Hoe komt het dat je wat vage verschijnselen ziet bij koeien die een BVD infectie doormaken?

1. BVD gaat naar de hersenen
2. BVD pakt de witte bloedcellen aan waardoor die minder goed werken
3. BVD verspreid zich via de longen

Leg uitgebreid in eigen woorden uit hoe kalveren drager worden van BVD.