4.6 Evolutie in populaties

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Basisstof 6

Evolutie in populaties

Voorkennisvragen:

1. Wat is een allel?

2. Hoe ontstaat een nieuw allel?

3. Wat is recombinatie?

Leerdoelen

Na deze basisstof kun/ken je:

• benoemen wat een soort en wat een populatie is.
• beschrijven hoe de genetische eigenschappen van een populatie kunnen veranderen.

Soort versus populatie

Soort:

individuen kunnen onderling voortplanten (op natuurlijke wijze) en zo vruchtbare nakomelingen krijgen.

Soort versus populatie

Soort:

soms zijn er twijfelgevallen.

Bijv. een deel van de nakomelingen is vruchtbaar.

Of fysiek is paren eigenlijk niet mogelijk.

Soort versus populatie

Populatie:

groep individuen van dezelfde soort in een bepaald gebied.

Gebied is begrensd met natuurlijke grenzen. Bijv. rivier.

Kolonie Jan van Genten op afgelegen rots in zee.

Genenpool:

alle genen van de individuen in een populatie.

Hierdoor bevat een populatie dus ook verschillende allelen van die genen.

En kun je bepalen de 

allelfrequentie bepalen.

= aantal keren elk allel voorkomt in een populatie.

Verschillende haarkleuren.

Alleen roodharige mensen.

Even de allelfrequentie van oogkleur bepalen van de klas. Welke oogkleur heb je? We gaan er even van uit dat iedereen homozygoot is.

Blauw

Bruin

Groen

Grijs

Anders...

Allelfrequenties

Constant:

er treedt géén selectiedruk op door een van de allelen. De allelfrequenties blijven gelijk.

Bijv.: bloedgroepen.

Veranderend:

 De allelfrequenties veranderen. Dit kan doordat een allel de overlevingskans verkleint. 

Of een kenmerk geeft voordeel bij voortplanting (= seksuele selectie).

Hoe langer de staart hoe aantrekkelijker voor een vrouwtje.

Genetic drift:

een grote verandering in allelfrequenties treedt op in een kleine populatie.

Bijv. door scheiding populatie door bosbrand. 

Nieuwe allelfrequentie. Degene die het hebben overleefd mogen weer aangeven welk fenotype ze hebben.

Blauw

Bruin

Groen

Grijs

Anders...

Genetic drift:

Voorbeelden:

De kleurvarianten van de peppered moth (een mot) geven een voor- of nadeel in overleving bij een veranderende omgeving (bijv. vervuiling door fabrieken).

Practicum natuurlijke selectie

Zie volgende dia voor de link naar de website.

https:

Weet jij het nog?

Checkvragen basisstof 6

Een populatie is....

1. een groep organismen van hetzelfde soort.
2. groep organismen van verschillende soorten in een bepaald gebied.
3. een groep organismen van hetzelfde soort in een begrensd gebied.
4. een individu van één soort.

Een rat en muis
behoren tot dezelfde
soort.

1. nee
2. ja

De groene kikker (Rana esculenta) en de
boomkikker (Hyla arborea) behoren
tot hetzelfde soort.

1. nee
2. ja

Genetic drift vindt sneller plaats in een grote of kleine populatie?

1. Grote
2. Kleine

Bij seksuele selectie beïnvloeden bepaalde eigenschappen de keuze voor een partner. Dit beïnvloedt dus ook de ....

Geef een voorbeeld van een gebeurtenis die een veranderende allelfrequentie (en eventueel genetic drift) veroorzaakt