SCHOOLFILM VAN DE MAAND APRIL: Oorlogswinter
1 / 12
Lesduur is: 45 minIntroductie
Dit is een les over de film OORLOGSWINTER. Lees eerst de instructie door.
OORLOGSWINTER gaat over de 14-jarige burgemeesterszoon Michiel. Hij vindt een neergestorte Britse piloot in het bos bij zijn dorp. Door deze piloot te verzorgen en hem uit de handen van Duitse soldaten te houden, bewijst hij dat hij geen kind meer is maar een echte verzetsheld. Eerst is Michiel blij dat hij eindelijk in actie kan komen tegen de Duitse bezetter, net als zijn stoere oom Ben. Michiel ontdekt al snel dat zijn oorlogsavontuur helaas geen spannend jongensboek is, maar bittere realiteit. Wie kan hij vertrouwen en wat kan hij doen als zijn vader doodgeschoten dreigt te worden?
In deze les gaan leerlingen, aan de hand van video’s van Martin Koolhoven en filmfragmenten, bespreken wat (on)vrijheid betekent. Ze leren waarom het belangrijk is om op 4 en 5 mei te herdenken en de vrijheid te vieren. Ook leren ze wat de 'Four Freedoms' zijn: vrijheid van geloof, vrijheid van meningsuiting, vrij zijn van armoede en vrij zijn van angst. Als opdracht bekijken de leerlingen filmfragmenten en schrijven vervolgens op welke van de 'Four Freedoms' ontbreken.
Deze les is geschikt voor groep 8 van het primair onderwijs en voor de onderbouw van het voorgezet onderwijs - voor zowel vmbo, havo als vwo. De film en les zijn extra goed inzetbaar in aanloop naar 4 en 5 mei.
Dit is een les van het Netwerk Filmeducatie in samenwerking met Nationaal Comité 4 en 5 mei.
Instructies
Zie de bijlage voor een PDF-handleiding van deze les!
Thema’s:
- Tweede Wereldoorlog
- Herdenken
- (On)vrijheid (Four Freedoms: vrijheid van meningsuiting, vrijheid van geloof, vrij zijn van armoede en vrij zijn van angst.)
De les bevat 5 video's:
Video 1: Martin Koolhoven introduceert Oorlogswinter en legt uit wie hij is, waar de film over gaat en wat de opdracht is.
Video 2: Dit is het eerste filmfragment van Oorlogswinter voor de opdracht.
Video 3: Martin Koolhoven geeft een voorbeeld van een mogelijk antwoord bij het eerste fragment.
Video 4: Dit is het tweede filmfragment van Oorlogswinter voor de opdracht.
Video 5: Martin Koolhoven geeft een voorbeeld van een mogelijk antwoord bij het tweede fragment en hij vraagt aan de klas wat vrijheid voor de leerlingen betekent.
Leerdoelen:
- Begrip van historische context: Leerlingen zullen begrijpen waarom we op 4 en 5 mei herdenken en vieren, en waarom deze dagen zo belangrijk zijn.
- Kennis van de Four Freedoms: Leerlingen raken bekend met de Four Freedoms en kunnen herkennen hoe deze concepten relevant zijn voor de film en voor hun eigen leven.
- Analytische vaardigheden: Leerlingen zullen filmfragmenten analyseren en specifieke voorbeelden vinden die (de afwezigheid van) de Four Freedoms weergeven.
- Kritisch denken: Leerlingen zullen nadenken over wat vrijheid voor hen persoonlijk betekent en hun eigen opvattingen hierover ontwikkelen en articuleren.
- Samenwerking en discussie: Leerlingen gaan leren om effectief samen te werken in tweetallen en klassikale discussies te voeren over het thema (on)vrijheid.
Benodigdheden:
- Laptop en scherm/digibord
- Pen en schrift/papier voor de opdrachten
Onderdelen in deze les
Slide 1 - Tekstslide
Introductie: lesdoelen
In deze les gaan de leerlingen...
...kijken en luisteren naar de regisseur Martin Koolhoven;
...leren wat de Four Freedoms zijn;
...filmfragmenten bekijken en bespreken;
...klassikale discussies voeren over het thema (on)vrijheid;
...bepalen wat vrijheid voor hen betekent.
Slide 2 - Video
Video 1: introductie Martin Koolhoven
In de volgende video legt de regisseur van de film Oorlogswinter uit wie hij is, waar de film over gaat en wat de opdracht is.
Slide 3 - Tekstslide
Uitleg opdracht
Leg de opdracht uit die ze tijdens en na het kijken van de twee fragmenten gaan uitvoeren.
Hiervoor hebben de leerlingen pen en papier nodig en zitten ze naast iemand om hun antwoorden mee te bespreken.
Slide 4 - Video
Fragment 1
Bekijk samen met je klas het eerste fragment uit de film en maak duidelijk aan je leerlingen dat ze goed de Four Freedoms in hun achterhoofd moeten houden, zodat ze tijdens het kijken hun antwoord en voorbeelden kunnen opschrijven.
Slide 5 - Tekstslide
Bespreking fragment 1
- Laat de leerlingen in hun schrift hun antwoorden uitwerken. Geef ze hier een paar minuten voor.
- Bespreek vervolgens klassikaal de antwoorden en vraag de leerlingen om specifieke voorbeelden uit de film te benoemen waaruit blijkt dat het gekozen kenmerk ontbreekt.
- In de volgende slide zal Martin ook een voorbeeld noemen.
Voorbeelden:
- In dit fragment is te zien dat de mensen uit dit dorp, en dus ook Michiel en zijn familie, niet vrij zijn van angst. De vader van Michiel en andere willekeurige mensen worden opgepakt (en vervolgens vermoord) omdat de bezetter wilt weten wie de Duitse soldaat had vermoord (de moord is te zien in de film, niet in de fragmenten).
- Ook is er in de Tweede Wereldoorlog (waarin de film zich afspeelt) geen vrijheid van geloof. Onder de Duitse bezetting werden de Joden vervolgd om hun geloofsovertuigingen, Roma en Sinti op basis van hun culturele achtergrond en andere mensen waren bijvoorbeeld niet vrij om de Joden en andere minderheden te steunen/helpen omdat ze dan zelf zouden worden opgepakt/vervolgd, de meeste mensen die in Nederland woonden waren dus niet vrij van angst.
Slide 6 - Video
Video 2: Martin geeft zijn antwoord
Martin legt uit hoe een van de Four Freedoms ontbrak in de Tweede Wereldoorlog op basis van het eerste fragment.
Slide 7 - Tekstslide
Wat betekent vrijheid voor jou?
Herhaal de vraag "Wat betekent vrijheid voor jou?" na afloop van de video van Martin.
- Wijs als het nodig is leerlingen aan om antwoord te geven.
- Zorg voor een veilige en respectvolle sfeer in de klas.
Slide 8 - Video
Fragment 2
Bekijk nu samen met je klas het tweede fragment uit de film en maak wederom duidelijk aan je leerlingen dat ze goed de Four Freedoms in hun achterhoofd moeten houden, zodat ze tijdens het kijken hun antwoord en voorbeelden kunnen opschrijven.
Slide 9 - Tekstslide
Bespreking fragment 2
- Laat de leerlingen in hun schrift hun antwoorden uitwerken. Geef ze hier een paar minuten voor.
- Bespreek vervolgens klassikaal de antwoorden en vraag de leerlingen om specifieke voorbeelden uit de film te benoemen waaruit blijkt dat het gekozen kenmerk ontbreekt.
- In de volgende slide zal Martin ook een voorbeeld noemen.
Voorbeelden:
- In het fragment is te zien dat er twee jongens met eten uit het huis van Michiel zijn familie rennen. Dit laat zien dat er in die periode veel mensen niet vrij van armoede waren en er een hongersnood was.
- Ook is er in de Tweede Wereldoorlog (waarin de film zich afspeelt) geen vrijheid van geloof. Onder de Duitse bezetting werden de Joden vervolgd om hun geloofsovertuigingen, Roma en Sinti op basis van hun culturele achtergrond en andere mensen waren bijvoorbeeld niet vrij om de Joden en andere minderheden te steunen/helpen omdat ze dan zelf zouden worden opgepakt/vervolgd, de meeste mensen die in Nederland woonden waren dus niet vrij van angst.
Slide 10 - Video
Video 3: Martin geeft zijn antwoord
Martin legt uit hoe een van de Four Freedoms ontbrak in de Tweede Wereldoorlog op basis van het tweede fragment. Ook vraagt hij aan de klas wat vrijheid voor hen betekent.
Slide 11 - Tekstslide
Reflectie
Bespreek en reflecteer kort met je klas wat er tijdens de les is geleerd over (on)vrijheid.
Vraag bijvoorbeeld wat ze vonden van de filmfragmenten en of ze benieuwd zijn naar de hele film.
Kijk eventueel in een ander lesuur de hele film af op Schooltv.
Slide 12 - Tekstslide
Waardeer de les
We horen graag hoe jij en je leerlingen de les hebben ervaren! Je kunt hem een score geven via de sterren op de homepage van de les op LessonUp.
Meer feedback? Mail ons op: