13.1 de lever

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Aan de slag

1. Lees 13.1 aandachtig door.
   
2. Maak de basiskennisvragen.
   

13.1 leerdoelen

Je kent de bouw van de lever.

Je kunt uitleggen wat functies zijn van de lever.

Je kunt uitleggen hoe de lever bijdraagt aan het constant houden van het glucosegehalte van het bloed.

Je kunt uitleggen welke rol de lever speelt bij de verwerking van aminozuren.

Je kunt de vorming en functie van gal uitleggen.

13.1 de lever

krijgt bloed vanuit de poortader (voedingsstoffen) en leverslagader (zuurstof)

bloed gaat eruit via de leverader, gal verlaat de lever via de galgang

13.1 de lever

de stofwisselingscentrale

• stoffen afbreken, omvormen, produceren, opslaan
  
• invloed op bloedsamenstelling
  
• synthese (vorming) bloedeiwitten
  
• onwerkzaam maken gifstoffen
  
• spijsverteringsklier (vorming gal)
  
• uitscheidingsorgaan (afvalstoffen afvoeren via de gal)
  

aan de slag

Basiskennisvragen 13.1 , maak opgave 1

Toetsvragen 13.1, maak opgave 3

13.1.1 glucosegehalte van het bloed

De lever slaat te veel glucose op in de vorm van glycogeen (alleen levercellen en skeletspiercellen kunnen dit). 

Is er te weinig glucose in het bloed, dan wordt glycogeen weer omgezet in glucose en afgegeven aan bloed.

13.1.1 glucosegehalte van het bloed

De lever slaat te veel glucose op in de vorm van glycogeen (alleen levercellen en skeletspiercellen kunnen dit). 

Is er te weinig glucose in het bloed, dan wordt glycogeen weer omgezet in glucose en afgegeven aan bloed.

13.1.1 glucosegehalte van het bloed

De lever slaat te veel glucose op in de vorm van glycogeen (alleen levercellen en skeletspiercellen kunnen dit). 

Is er te weinig glucose in het bloed, dan wordt glycogeen weer omgezet in glucose en afgegeven aan bloed.

Insuline

Twee taken

1. omzetten glucose in glycogeen

2. zorgt ervoor dat celmembraan glucose doorlaat 

aan de slag

Basiskennisvragen 13.1 , maak opgave 2 en 3

13.1.2 aminozuren en eiwitten

lever zorgt ervoor dat er voldoende van de juiste aminozuren zijn (niet-essentiele omzetten/ bijmaken)

vormen bloedeiwitten: stollingseiwitten, transporteiwitten en bloedeiwitten voor de osmotische waarde v/h bloed

te veel aminozuren

... worden afgebroken 

aminogroep omgezet in ureum, afgegeven aan bloed en de nieren filteren het eruit en stopt ureum in je urine

de rest wordt verbrand of omgezet in vetzuren en opgeslagen als vet

aan de slag

Basiskennisvragen 13.1, maak opgave 4 en 5

Toetsvragen 13.1, maak opgave 1

13.1.3 afbraak van rode bloedcellen ...

rode bloedcellen -

geen kern en leven 120 dagen, hemoglobine (rood bloedeiwit dat O₂ kan binden)

per seconde 2 miljoen rode bloedcellen

- gevormd in rode beenmerg

- afgebroken in de lever 

... en galvorming

hemoglobine wordt afgebroken tot

- ijzer (afgeven aan bloed, gerecyceld door beenmergcellen)

- billuribine (geel, giftig, komt in gal, helpt bij vertertering)

poepbacterien zetten gele billuribine om in bruine kleurstof

aan de slag

Basiskennisvragen 13.1, maak opgave 7

13.1.4. giftige stoffen

Ontgifting = afbreken (schadelijke) stoffen uit je bloed

- alcohol

- drugs

- medicijnen

- zware metalen

1. afbreken door enzymen
   
2. uitscheiden met de gal
   

beschadigde lever

Alcohol = giftig

met name hersencellen onherstelbaar beschadigd

te veel alcohol kan de lever niet aan, er ontstaat littekenweefsel = levercirrose 

De giftigheid van parathion en para-ozon is afhankelijk van de manier van opname. Welke van de beweringen zijn juist?:

1. Para-oxon wordt in het spijsverteringskanaal of in de lever omgezet in een niet-giftige stof.
2. Parathion wordt in de lever omgezet in een niet-giftige stof.
3. Parathion wordt in het spijsverteringskanaal of in de lever omgezet in een giftigere stof.

1. 1 en 2
2. 1 en 3
3. 2 en 3
4. 1, 2 en 3

aan de slag

Basiskennisvragen 13.1, maak opgave 6

Kijk alle gemaakte vragen na en geef aan welke je klassikaal wilt bespreken.