1.3 Een verzuilde samenleving 2425

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 4

Historisch Overzicht vanaf 1848 en Staatsinrichting

Nederland van 1848 tot 1917

 Verzuiling 

Leerdoel

Aan het eind van deze les:
ken je de politieke stromingen in de Nederlandse politiek en kan hun ontstaan uitleggen.

Kan je de standpunten van de liberalen, conservatieven en socialisten benoemen.

Kan je uitleggen wat de rol van de confessionelen tijdens de schoolstrijd was. 
 

Welke betekenis had de Luxemburgse kwestie voor het bestuur in Nederland?

Weet je nog?

1. Door het verlies van Luxemburg verloor het parlement een kwart van zijn zetels
2. De Tweede Kamer bemoeide zich voortaan niet meer met buitenlandse politiek
3. De koning had laten zien dat de grondwet maar papier was, hij was in werkelijkheid de baas
4. Het was de eerste keer dat het parlement de regering dwong om af te treden

Protestanten en katholieken

blz. 36 van het tekstboek

Lezen

Emancipatie

• Het verdwijnen van achterstanden en het krijgen van gelijke rechten. 
• De eerste emancipatiebeweging die ontstond -> antirevolutionairen. 

Wie waren de antirevolutionairen en waar stonden ze voor? 

• Protestantse christenen die zich verzetten tegen groeiende invloed van
   niet-christelijken.
• De meesten waren 'kleine luyden': protestanten zonder veel inkomen. (ze verdienden dus niet genoeg voor censuskiesrecht en mochten niet meestemmen!)

Abraham Kuyper

• Protestants
• Oprichter ARP - de Anti-
    Revolutionaire Partij 
• Schoolstrijd - verzette zich
    tegen liberale invloed op
    onderwijs 

Politieke stromingen

Stroming	Politieke partij
Liberalisme	Politieke stroming die vrijheid belangrijk vindt. (Liberale Unie)
Confessionalisme	Aanhangers van politieke stroming die uitgaat van godsgeloof (ARP of RKSP)
Socialisme	Politieke stroming die streeft naar meer gelijkheid. (SDAP)

Politieke stromingen

Stroming	Politieke partij	Wie hoort erbij?
Liberalisme	Liberale Unie	Thorbecke
Confessionalisme	ARP RKSP	Abraham Kuyper Herman Schaepman
Socialisme	SDAP Sociaal Democratische Arbeiders Partij	Pieter Jelles Troelstra

Belangrijke personen

Koning Willem III

• Driftig
• Wilde de  macht van de koning terug
• Luxemburgse Kwestie

Abraham Kuyper

• Kleine Luyden
• ARP
• 1901 ministerpresident
• Schoolstrijd

Herman Schaepman

• Katholiek
• Priester
• RKSP

Schoolstrijd deel 1

• Wat hield de schoolstrijd in?
• Strijd tussen liberalen en confessionelen om de financiële gelijkstelling van openbaar en
   bijzonder onderwijs. 

• Liberalen vonden dat de overheid alleen openbare scholen moest betalen. 
• In 1878 kwam er een nieuwe schoolwet -> onderwijs werd beter, maar ook duurder.
   Protestanten en katholieken kregen geen geld van de overheid. 
• Abraham Kuypers begon een grote actie tegen deze wet. 

Schoolstrijd deel 2

• Abraham Kuyper richtte in 1879 de ARP op - Anti-Revolutionaire Partij.

       -> Eerste politieke partij van Nederland. 

• Katholieken onder leiding van Herman Schaepman.
   (Richtten uiteindelijk ook een partij op. RKSP - Rooms-Katholieke   Staatspartij.  ARP en RKSP gaan samenwerken, ze stonden wat betreft de  schoolstrijd aan dezelfde kant. 
• Confessionelen. Ze gingen beiden uit van een godsgeloof. 

Schoolstrijd eindigt met de Pacificatie van 1917

Welke vraag stond centraal in de Schoolstrijd?

1. Zou bijzonder onderwijs ook betaald moeten worden door de overheid?
2. Mogen katholieken hun eigen scholen oprichten?
3. Mogen openbare scholen godsdienst lessen afschaffen?
4. Is de schoolwet van 1878 zonde van het geld?

Ken je al deze begrippen?

Parlementair stelsel: politiek systeem waarin het parlement het laatste woord heeft

Hogere burgerij: de rijkere burgers

Emancipatie: het krijgen van gelijke rechten en het opheffen van achterstanden

Democratie: land waarin het volk de regeerders kiest

Parlement: volksvertegenwoordiging

Tweede Kamer: direct gekozen Nederlands volksvertegenwoordiging 

Aan de slag:

Ga met de volgende zaken aan de slag:
Maken opdracht1.3: 
 3, 4, 5a,b f, 6 en 7

Lees je aantekeningen door.

Bekijk de LessonUp presentaties en het extra materiaal

LEREN begrippen H1

Leerdoel

Aan het eind van deze les:
Kun je uitleggen wat de verzuiling is en waarom er een verzuilde samenleving is ontstaan.

Kun je omschrijven op welke manier het kiesrecht werd uitgebreid door het Caoutchoucartikel (de grondwetswijziging van 1887)

 

Vorige les

Oefenen met een examenvraag:

• We maken de vraag in stilte
• Je schrijft de antwoorden in je schrift
• We bespreken de vragen klassikaal

Antwoorden:

1. C

Antwoorden:

Antwoorden:

• 3. Recht van enquête 
• 4: C
• 5: SDAP 

Antwoorden:

• 4: C
• 5: SDAP
• 6: 

Verzuiling

• De verdeling van de Nederlandse samenleving in 4 groepen (zuilen): protestanten, katholieken, liberalen, socialisten (tussen: ±1848 en ±1965)

• Deze zuilen krijgen in de 19e eeuw allemaal hun eigen politieke partij

Waarom ontstaan politieke partijen?

• Als je iets wilt veranderen in de samenleving, waar moet je   dan zijn?
  
  
• Je moet je organiseren om 'met een groep' in de Tweede   Kamer te komen.
  
  
• Oprichting politieke partijen

Waarom ontstaan politieke partijen?

• Katholieken:
• voelen zich achtergesteld. Zij strijden voor emancipatie: gelijke rechten als 
   protestanten
  
• Protestanten:
• tegen de ideeën van de liberalen en tegen de socialisten
• Socialisten:
• willen de sociaal zwakkere helpen

• Liberalen:
• er zitten al veel liberalen in het parlement (zonder partij). 

Politieke stromingen

• Welke drie politieke stromingen hebben we eind 19de eeuw?
  
  
• Hoe kom je in de Tweede Kamer?
  
  
• Welk standpunt hebben deze politieke stromingen over het kiesrecht?

Politieke stromingen

Stroming	Kiesrecht?
Liberalisme	Censuskiesrecht/ en verschillend
Confessionalisme	Voor de kleine Luyden/ hoofd van het gezin. Geen arbeiders
Socialisme	Algemeen kiesrecht

Maak de opdracht: Verzuiling

Nadat we hem hebben nagekeken stop je de opdracht in je mapje

Verzuiling

https://youtu.be/d4tIKUYKQlA?si=BkRizgw-n9ciTApe

Caoutchouch-artikel 1887

• Welk kiesrecht was er sinds 1848?
• Uitbreiding van het kiesrecht:
    Het 'rubberen artikel' (caoutchouch = rubber in Frans) 
• Grondwetsartikel dat bepaalde dat kiezers aan eisen van geschiktheid
   moesten voldoen 
• Er werd nu niet meer gekeken naar hoeveel belasting iemand betaalt,
   maar ook of iemand geschikt was om te stemmen.
  -> het maakte een geleidelijke uitbreiding van kiesrecht mogelijk. 

Censuskiesrecht =  kiesrecht dat afhankelijk is van het betaalde bedrag aan belastingen

Caoutchouch-artikel 1887

• Wanneer was je geschikt?
  
  
• een bepaald inkomen 
• beschikken over (voldoende) spaargeld
• bezitten van een huis/ betalen van hoge huur
• een bepaald bedrag aan belasting betalen (of een voorbeeld
  
• een opleiding gevolgd hebben of een diploma hebben

Even herhalen!

Waar streefden de protestanten naar?

1. De protestanten wilden dat alles bij het oude bleef.
2. De protestanten wilden dat ook het bijzonder onderwijs betaald werd.
3. De protestanten wilden dat er algemeen kiesrecht kwam.
4. De protestanten wilden dat vrouwen gelijke rechten hadden als mannen.

Waar streefden de katholieken naar?

1. De katholieken wilden dat alles bij het oude bleef.
2. De katholieken wilden dat ook het bijzonder onderwijs betaald werd.
3. De katholieken wilden dat er algemeen kiesrecht kwam.
4. De katholieken wilden dat vrouwen gelijke rechten hadden als mannen.

Waar streefden de sociaal-democraten naar?

1. De socialisten wilden dat alles bij het oude bleef.
2. De socialisten wilden dat ook het bijzonder onderwijs betaald werd.
3. De socialisten wilden dat er algemeen kiesrecht kwam.
4. De socialisten wilden dat vrouwen gelijke rechten hadden als mannen.

Aan de slag:

Maken opdracht1.3: 
9, 10, 11 en 12
Maken opdracht Verzuiling (uitgedeeld in de les)

Lees je aantekeningen door.

Bekijk de LessonUp presentaties en het extra materiaal

LEER ALLE BEGRIPPEN VAN H1 (blz.54, 55)