5.5 Gedrag

• Biologie
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

5.5 Gedrag

- Terugblik op vorige les

- Leerdoelen voor bs 5 gedrag

- Uitleg + vragen over gedrag

- Huiswerk

Leerdoelen

- Je kunt uitleggen wat gedrag is.

- Je kunt uitleggen waardoor gedrag wordt bepaald.

- Je kunt het verschil benoemen tussen observatie en interpretatie

Gedrag

- Bestaat uit handelingen die met elkaar samenhangen

- Bijv. jagen of koken

- Handeling          effect        handelingen = gedragsketen

Gedragsketen

Handeling

Waardoor wordt gedrag bepaald?

Gedrag wordt bepaald door prikkels en motivatie

- Prikkel = invloed uit de omgeving

- Inwendige en uitwendige prikkels

Inwendig	Uitwendig
Honger/ dorst	Bericht op je telefoon
Hormonen voor voortplanting	Je ziet een vriend(in) op straat
Een volle blaas	Een hete pan

Motivatie = bereidheid om te reageren op een prikkel

Wat is een voorbeeld van een gedragsketen?

1. Jezelf aankleden voor het voetbal
2. Remmen met je fiets
3. Groente snijden voor de groentensoep
4. De lamp aanzetten in een donkere kamer

Het pakken van een frietje = respons (reactie op een prikkel)

Gedrag: aangeboren vs. aangeleerd

Aangeboren gedrag

• Gedrag dat een kind of dier uit zichzelf vertoont (instinct)
• Bijv. trappelend kievitskuiken en pasgeboren kalf

Gedrag: aangeboren vs. aangeleerd

Aangeleerd gedrag

• Gedrag dat door soortgenoten of mensen is aangeleerd
• Bijv. trucjes bij een hond

01:00

Is dit een voorbeeld van aangeboren of aangeleerd gedrag?

Aangeboren

Aangeleerd

01:19

Wat is hier de uitwendige prikkel voor het kuiken?

1. De aanwezigheid van moedermeeuw
2. Het bedelen van de andere kuikens
3. Honger
4. De snavel van de moeder

02:46

Bij welke snavel is de motivatie om te pikken het grootste?

1. Gele snavel
2. Gele snavel met rode stip

Sociaal gedrag

Een prikkel of handeling bij sociaal gedrag noem je een signaal

Handeling van een dier/ mens is een prikkel (dus signaal) voor de handeling van een soortgenoot (respons/ reactie)

Waarden en normen

Waarden	Normen
Wat je belangrijk vindt	Regels over gedrag
> Behulpzaamheid	> Als iemand valt help je hem overeind
> Respect voor de spullen van iemand anders	> Als je iets geleend hebt, zorg je dat het niet kapot gaat > Je mag niet stelen
> Rekening houden met anderen	> Als je in de trein zit, draai je geen harde muziek

Gedrag mens: Normen/waarden

Mensen beoordelen gedrag aan de hand van normen en waarden.

• Waarden: dingen die mensen belangrijk vinden in het leven vb. eerlijkheid, respect, rechtvaardigheid en vrijheid etc. 

• Normen: gedragsregels op basis van waarden.

vb. Je mag niet stelen, ja mag niet schelden etc.

Observatie & Interpretatie

Observatie: Feitelijk gedrag dat je waarneemt. 

Interpretatie: Wat jij denkt dat dit gedrag betekent. 

Observatie en interpretatie

Hond kwispelt staart (observatie)

=

Hond is blij

(interpretatie)

Check 

5.5.11 Je kunt uitleggen wat gedrag is.

5.5.12 Je kunt uitleggen waardoor gedrag wordt bepaald.

5.5.13 Je kunt het verschil benoemen tussen observatie en interpretatie van gedrag.