M4 Staatsinrichting Les 3: Stromingen en de sociale kwestie

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 4

Staatsinrichting les 3

Politieke Stromingen

Sociale Kwestie

Vandaag: 

Politieke stromingen

1870: Sociale Kwestie

Doel van de les:

Overzicht krijgen van de verschillende politieke stromingen.

Vragen stellen! Zijn er delen niet (helemaal) duidelijk: vraag het!

Politieke Stromingen

Liberalen

Socialisten

Confessionelen

Liberalen

• Rijke burgers, eerste politici
• Thorbecke
• Politieke partij: Liberale Unie.
• Overheid moet zich zo min mogelijk met het land bemoeien, alleen zorgen voor veiligheid. Zeker niet met de economie.

Socialisten

• SDAP
• Pieter Jelles Troelstra
• Opkomen voor fabrieksarbeiders.
• Gelijkheid

Confessionelen

• Twee stromingen: Katholieken en protestanten.
• Beleid moet zijn volgens christelijke leer.
• Beiden willen dat overheid ook bijzondere scholen (christelijke scholen) betaald.
• Beiden zijn tegen socialisten en revolutie.

Protestanten

• Eerste politieke partij van Nederland: ARP (1879).
• Abraham Kuyper, 
• Stemmers: "Kleine Luyden": arbeiders die hard werkten: winkeliers, schoolmeesters, boeren.
• Kuyper wil dat zijn achterban mag stemmen.  

Katholieken

• RKSP & KVP
• Herman Schaepman
• Achtergestelde groep (alleen veel katholieken in het Zuiden). Willen zelfde rechten als protestanten.

Vragen? 

Indeling meningen politieke partijen

- Gelijkheid

- Collectief belang

- Actieve rol overheid

- Economische vrijheid

- Individueel belang

- Passieve rol overheid

Links

Rechts

Stroming

Groep mensen die hetzelfde idee heeft over de samenleving

Ideologie

Groep ideeën over de samenleving die bij elkaar horen

Progressief

Veranderingsgezind en vernieuwend.

 Persoonlijke vrijheid is belangrijk bij morele en ethische kwesties.

Conservatief

Behoudend en traditioneel. 

Traditionele waarden en normen zijn belangrijk. 

Stromingen

Waarde

Socialisme

Sociaaldemocratie

Christendemocratie

Liberalisme

Conservatisme

Vrijheid

Economische vrijheid

Naastenliefde, Gemeenschapszin

Gelijkheid

 Vragen? 

De Sociale Kwestie

Wat is de Sociale Kwestie? 

• Het probleem is de slechte woon- en werkomstandigheden van de arbeiders 
  

• De industriële revolutie zorgt voor de groei vd steden, halverwege  19e eeuw.

• Probleem daardoor vooral in de steden.
  

Wat is de Sociale Kwestie? 

• ‘De rijken worden rijker, de armen worden armer’.

• Alleen ‘de rijken’ mogen stemmen.

• Hierdoor blijven ‘de rijken’ aan de macht.

Video

https://schooltv.nl/video-item/het-verhaal-van-nederland-in-de-klas-pioniers-en-paupers 

Wie helpt de arbeiders? 

• Sommige fabrikanten gaven de arbeiders wél wat extra's (soms ook uit eigen belang: een fittere arbeider werkt harder...)

• Arbeiders gaan staken: dit werkt alleen als iedereen gaat staken, en dat was moeilijk vol te houden

• Arbeiders gaan samenwerken in vakbonden.

Wie helpt de arbeiders? 

• Nederland kent drie grote politieke groepen: socialisten (links), confessionelen (midden) en liberalen (rechts)

• Deze politieke groepen hebben allemaal een andere oplossing voor de Sociale Kwestie, maar ook allemaal eigen belangen

Liberalen

• Nachtwakersstaat: overheid zorgt alleen voor orde en veiligheid:
  

• Economie helemaal vrij laten

• Sociale wetten kosten teveel geld

• Uiteindelijk toch maar een onderzoek (parlementaire enquete) en maatregelen, want niet houdbaar... 

Socialisten

• Overheid moet er alles aan doen om arbeiders te beschermen

• Betere arbeidsomstandigheden (o.a. meer loon)

• Om dit te bereiken: strijd voor algemeen kiesrecht (ook met stakingen en demonstraties)

Confessionelen

• Protestanten en Rooms-katholieken

• Ongelijkheid omdat God het zo wil

• Goede christenen helpen elkaar: Armenzorg is dus geen overheidstaak maar hoort bij de Kerk

• Werkgevers en werknemers moeten er samen uitkomen

Van liefdadigheid naar sociale wetten

• 'Kinderwetje van Van Houten' (1874)
  

• Leerplichtwet (1900), 
• Woningwet (1901),
• Ongevallenwet (1901)

• Let op: Meestal waren de uitkeringen erg laag en voor korte tijd

Vóór de Woningwet...

...na de Woningwet

Vragen?

Volgende week:

NEEM ALLEMAAL JE SPULLEN MEE:

- Boek

- pen en papier