Woordsoorten wederkerend en werderkerig voornaamwoord, wederkerig

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Gezegde en lijdend voorwerp bij wederkerende werkwoorden

Even kort herhalen

Mijn moeder heeft een taart gebakken
pv =?

Mijn moeder heeft een taart gebakken
wg =?

Mijn moeder heeft een taart gebakken
ow =?

Mijn moeder heeft een taart gebakken

pv = heeft

wg = heeft gebakken

ow = Mijn moeder

Welke zinsdeel is er over? 

Mijn moeder heeft een taart gebakken

pv = heeft

wg = heeft gebakken

ow ( wie + pv/wg?)= mijn moeder

over  = een taart, je krijgt het antwoord "een taart" als je de vraag "wat + pv + ow" stelt.

lijdend voorwerp

wie/wat + gezegde + onderwerp?
Het antwoord op die vraag is het lijdend voorwerp.

Voorbeeld:

Hij maakt zijn huiswerk.
    Wat maakt hij?
    antwoord: zijn huiswerk
    zijn huiswerk is lijdend voorwerp

Voorbeeld:

Ze waarschuwden hem niet op tijd.
    Wie waarschuwden ze?
    antwoord: hem
    hem is lijdend voorwerp

volgorde van ontleden

1

2

3

4

5

6

7

meewerkend voorwerp

persoonsvorm

gezegde

lijdend voorwerp

onderwerp

bwb

zinsdelen

Welke zin is geen correct Nederlands?

1. Lianne bemoeit zich altijd met de ruzies van anderen.
2. Lianne bemoeit haar zus altijd met de ruzies van anderen.
3. Kleedt meneer Haaksma zich extra netjes aan op zondagmorgen?
4. Kleedt meneer Haaksma zijn kinderen extra netjes aan op zondagmorgen?

Gezegde en lijdend voorwerp bij wederkerende werkwoorden

1: Ik schaam me.

2: Hij ergert zich.

3: Zij wast zich.

4: Je bezeert je.

5: Ik bemoei me met jouw zaken.

6: Zij vragen zich af wat jij hier doet.

7: Wij spannen ons erg in.

8: Zij vergist zich nooit.

9: Hij heeft zich gestoten.

10: Ik heb me verbrand.

Wat valt op?

Wederkerende werkwoorden

Wederkerende werkwoorden kunnen onderverdeeld worden in

 verplicht wederkerende werkwoorden en toevallig wederkerende werkwoorden.

Verplicht wederkerende werkwoorden worden gecombineerd met een wederkerend voornaamwoord dat gelijk is aan het onderwerp. 

Staat het onderwerp in de derde persoon, dan is het wederkerend voornaamwoord zich. 

Aan het wederkerend voornaamwoord wordt meestal niet het nadrukkelijke -zelf toegevoegd.

Wederkerende werkwoorden

Een voorbeeldzin met een verplicht wederkerend werkwoord is:

Hij bemoeit zich met mijn dochter.

 

(fout: Hij bemoeit zichzelf met mijn dochter of Hij bemoeit mijn dochter.)

WG = bemoeit zich

Je kunt het wederkerend voornaamwoord NIET weglaten!

Verplicht wederkerende werkwoorden

zich bemoeien 

zich ergeren

zich gedragen

zich uit de voeten maken

zich ontfermen

zich schamen

zich uitsloven

zich vergissen

zich verslapen

zich verslikken 

zich voornemen

Toevallig wederkerende werkwoorden

Een voorbeeldzin met een toevallig wederkerend werkwoord is:

Hij wast zich elke dag.

(ook mogelijk: Hij wast zichzelf elke dag of Hij wast zijn auto.)

wg = wast         Lv = zich

Tip!

Bij toevallig wederkerende werkwoorden kan -zelf aan het wederkerend voornaamwoord toegevoegd worden en kan het wederkerend voornaamwoord duiden op een andere persoon, een lijdend voorwerp.

Toevallig

wederkerende werkwoorden

(zich) amuseren

(zich) bezeren

(zich) aankleden

(zich) scheren

(zich) verwonden

(zich) vermaken

(zich) wassen

Voorbeeld wederkerend ww

Ik vergis me wel eens.

Je kunt een ander niet vergissen, alleen jezelf. Daarom noem je dit een verplicht wederkerend werkwoord. 

Bij het werkwoord hoort een wederkerend voornaamwoord (me).

Dit hoort bij het wg: vergis me

Voorbeeld wederkerend ww

Heb jij je gisteravond vermaakt op Leanders feestje?

Je kunt jezelf vermaken, maar ook een ander.
Daarom noem je dit een toevallig wederkerend werkwoord. 

Bij het werkwoord hoort een wederkerend voornaamwoord (je).

Dit hoort bij het LV: je (WG = heb vermaakt)

Kortom...

1. Kijk of je "zelf" toe kan voegen aan het wederkerend vnw.
2. Ja? Je hebt te maken met een toevallig wederkerend werkwoord dan lv.
   
3. Nee? Je hebt dan te maken met een verplicht wederkerend werkwoord dan wg

Grammatica zinsdelen, bladzijde 28, opdracht 1

Opdracht 1

• 1
  . Vanwege het arrestatiebevel houden we ons voorlopig schuil in de heuvels.
• ow = we
  
• wg = houden ons schuil
  

• 2
  . In vlakke gebieden blijken rivieren zich vaak te vertakken.
• ow = rivieren
  
• wg = blijken zich te vertakken
  

Aan de slag!

Maak Oefening 1 verder af op  bladzijde 28.

Maak opdracht 2, 3 en 4 op bladzijde 29.

Wederkerend en wederkerig voornaamwoord

Let op!

Vervang het woord me, je of ons door hij, hem, zijn, of zich.

Als je het woord kunt vervangen door:

• hij of hem: persoonlijk voornaamwoord
• zijn: bezittelijk voornaamwoord
• zich: wederkerend voornaamwoord
  

Aan de slag!

1. Maak 1 en 2 en 4 online Bladzijde 31
2. En oefen met onderstaande opdrachten en bekijk de video:

Oefeningen wederkerend vnw

https://www.cambiumned.nl/oefeningen/oefening-wederkerend-voornaamwoord/

Me of mijn??

https://www.youtube.com/watch?time_continue=64&v=3f6ESRnFTdw&feature=emb_title

Oefenen met: bezittelijk, persoonlijk of wederkerend vnw

https://www.cambiumned.nl/oefeningen/oefening-pers-bez-en-wederkerende-voornaamwoorden-niveau-brugklas/

Gezegde en lijdend voorwerp bij wederkerende werkwoorden

Even oefenen.

https://www.jufmelis.nl/werkwoordspelling/wederkerende-werkwoorden/wederkerende-werkwoorden-1

Aan de slag!

• Maak opdracht 4 op bladzijde 29.
• Waarom moeten die toetsen wiskunde altijd zo moeilijk zijn?
• ow = die toetsen wiskunde
  
• ng = moeten [zo moeilijk] zijn
  
• bwb = Waarom
  
• bwb = altijd
  

Aan de slag!

• Na veertig jaar optreden heeft de zanger zijn gitaar aan de wilgen gehangen.
• ow = de zanger
  
• wg = heeft aan de wilgen gehangen
  
• lv = zijn gitaar
  
• bwb = Na veertig jaar optreden
  

Aan de slag!

• Heeft de voorzitter van het NOC de sporters hun medailles overhandigd?
• ow = de voorzitter van het NOC
  
• wg = Heeft overhandigd
  
• lv = hun medailles
  
• mv = de sporters
  

Aan de slag!

• Ons eerste afspraakje had ik me eigenlijk heel anders voorgesteld.
• ow = ik
  
• wg = had me voorgesteld
  
• lv = Ons eerste afspraakje
  
• bwb = eigenlijk
  
• bwb = heel anders