1.3 Denken en doen

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo b, k
• Leerjaar 1

1.1 De eerste mensen

Hoofdstuk 1: Tijd van jagers en boeren

paragraaf 1.3: denken en doen

Tijdvak 1: jagers en boeren

Opbouw H1

1.1: De eerste mensen

1.2: Jagers worden boeren

1.3: Denken en doen

1.4: Leven langs de Nijl

Opbouw H1

1.1: De eerste mensen

1.2: Jagers worden boeren

1.3: Denken en doen

1.4: Leven langs de Nijl

Leerdoelen

Aan het eind van paragraaf 1.3:

• Kan je uitleggen hoe boeren hun voorouders vereerden
• Kan je uitleggen waarom boeren goden in de natuur vereerden
• Kan je uitleggen welke kleine verschillen er waren tussen jager-verzamelaars
• Kan je uitleggen hoe verschillen tussen boeren groter werden

Terug naar de vorige paragraaf

wat weet je er nog van?

Jagers en 
verzamelaars

Boeren

Continuïteit

1. Iets wat immuun maakt
2. Iets wat hetzelfde blijft
3. Iets wat beschermd
4. Iets wat anders wordt

Boeren in Nederland

• Boeren in Drenthe bouwen Hunebedden
• Mensen geloofden dat mensen na hun dood voortleefden als geesten
• hunebedden werden gebouwd om voorouders te vereren 

Vraag: hoe bouwden ze vroeger zulke hunebedden?

Je ontvangt van mij een blaadje en tekent eens uit hoe jij denkt dat ze vroeger die Hunebedden bouwden

Hoe kan ik aan de afbeelding zien dat de hunebedden ná de landbouwrevolutie zijn gemaakt?

1. De grote stenen kwamen hier pas tijdens de landbouwrevolutie.
2. Er woonden hier te weinig mensen om samen de hunebedden te maken.
3. Er wordt gebruik gemaakt van dieren.
4. Voor de landbouwrevolutie werden er geen mensen begraven

Cultuur

• In hunebedden werden mensen begraven met veel spullen: potten, sieraden, eten en drinken.
• Mensen geloofden in het hiernamaals: leven na de dood
• De spullen zijn goed bewaard gebleven en kunnen wij gebruiken voor onderzoek naar hun cultuur 
  

Natuurgodsdienst

• De eerste boeren hadden een natuurgodsdienst.  
• De verklaring (uitleg) voor dit geloof is dat zij van veel dingen nog niet begrepen hoe deze ontstonden of werken. 

Vragen?

Aan de slag!

Kleine verschillen tussen jager-verzamelaars

• Jager-verzamelaars leefden als nomaden in kleine groepen. Daardoor waren er maar kleine verschillen in:
  

• bezit. Jager-verzamelaars konden weinig bezitten doordat ze weinig konden meenemen.
  

• aanzien: waardering, hoe belangrijk iemand wordt gevonden.
  
• macht: als je anderen kunt laten doen wat je wilt. Jager-verzamelaars namen samen besluiten.
  

Boeren

Grote verschillen

• De verandering van het leven als jager-verzamelaars naar het leven als boeren was groot!
  
• Je had rijke en arme boeren in een landbouwsamenleving.
  
• Er kwam ongelijkheid in bezit, aanzien en macht.
  
• Deze sociale verschillen leidde soms tot jaloezie en ruzie.
  

Vaardigheid oefenen

Oorzaak en gevolg

Oorzaken en gevolgen

• Oorzaak: waarom een gebeurtenis gebeurd.
• Gevolgen: reactie op een gebeurtenis. 

Hieronder staan vijf zinnen die te maken hebben te laat op school komen. Geef aan of de zin een oorzaak of een gevolg van te laat op school komen is.

Oorzaken

Gevolgen

De wekker vergeten te zetten

Moeten nablijven

Een boze docent

Een platte band

Te langzaam fietsen

Oorzaak: Mensen gaan op een plek wonen..
Vul aan! Gevolg:

1. Jagers worden buitengesloten
2. Mensen gaan bezit verzamelen, er ontstaan verschillen

De overgang van jagen en verzamelen op de landbouw had vele gevolgen en oorzaken. Wat is 1 van de gevolgen?

1. Klimaatverandering
2. Ontstaan van bezit
3. Uitsterven van de mammoet
4. De ontdekking van het wiel

Wat is de oorzaak en wat is het gevolg?

Er komen meer mensen in het Midden-Oosten.

oorzaak

gevolg

Door de landbouw is er genoeg voedsel voor iedereen; meer mensen blijven leven.

Er is niet meer genoeg landbouwgrond voor iedereen; mensen trekken weg uit het gebied.

Wat is de oorzaak en wat is het gevolg?

Jager-verzamelaars kunnen niet meer genoeg eten vinden.

oorzaak

gevolg

Het klimaat werd droger en warmer.

Mensen werden boer: ze gingen zelf voedsel verbouwen.

Wat is de oorzaak en wat is het gevolg?

De eerste boeren blijven bij hun akkers en hun vee wonen.

oorzaak

gevolg

Er ontstaan dorpen.

Boeren moeten hun akkers en vee verzorgen.

Vragen?

Aan de slag!